Samenvatting
In dit geval heeft een vrouw zich hoofdelijk aansprakelijk gesteld voor een lening van € 119.000 die hoofdzakelijk diende voor de financiering van de onderneming van haar echtgenoot.
Een hypotheek op een tot het vermogen van de vrouw behorende onroerende zaak strekte tot zekerheid voor deze lening.
Het ondernemerschap van de echtgenoot is in een faillissement geëindigd. Dat heeft ertoe geleid dat de woning van de vrouw op last van de bank is verkocht. Van de verkoopopbrengst is een deel ter grootte van € 109.287 aangewend voor aflossing van de lening. De vrouw heeft dit bedrag aangemerkt als een negatief voordeel uit een werkzaamheid.
Hof Arnhem-Leeuwarden heeft geoordeeld dat de vrouw een regresvordering op haar echtgenoot heeft gekregen voor de helft van het door haar betaalde bedrag.
Deze regresvordering ad € 54.644 komt ten laste van het resultaat van de werkzaamheid, aldus het Hof.
De Hoge Raad volgt de staatssecretaris in zijn betoog dat het Hof ten onrechte is voorbijgegaan aan de stelling van de inspecteur dat het door de vrouw aanvaarden van de hoofdelijke aansprakelijkheid voor de lening zijn oorzaak vindt in onzakelijke motieven.
Het Hof heeft ook ten onrechte geoordeeld dat de vrouw een regresvordering heeft verkregen voor de helft van het door haar betaalde bedrag. Aangezien de echtgenoot het gehele bedrag heeft aangewend ten behoeve van het behalen van winst uit onderneming, heeft de vrouw voor dit gehele bedrag een regresvordering verkregen. Het incidentele cassatieberoep van de vrouw is in zoverre gegrond.
De zaak wordt verwezen naar Hof Amsterdam. Het verwijzingshof dient de beoordeling of sprake is van onzakelijke motieven te betrekken op het volledige bedrag van € 109.287, aldus de Hoge Raad.
Conform de conclusie van A-G Niessen.
Arrest gewezen op het beroep in cassatie van de Staatssecretaris van Financiën tegen de uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 26 maart 2013, nr. 11/00281, op het hoger beroep van de Inspecteur tegen een uitspraak van de Rechtbank te Leeuwarden (nr. AWB 09/885) betreffende de aan [X2] te [Z] (hierna: belanghebbende) voor het jaar 2005 opgelegde aanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.
1 Geding in cassatie
De Staatssecretaris heeft tegen 's Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld.
Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend. Zij heeft tevens incidenteel beroep in cassatie ingesteld.
Het beroepschrift in cassatie en het geschrift waarbij incidenteel beroep in cassatie is ingesteld, zijn aan dit arrest gehecht en maken daarvan deel uit.
De Staatssecretaris heeft het incidentele beroep beantwoord.
De Advocaat-Generaal R.E.C.M. Niessen heeft op 8 april 2014 geconcludeerd tot gegrondverklaring van het beroep in cassatie en ongegrondverklaring van het incidentele beroep in cassatie.
2 Uitgangspunten in cassatie
2.1. Belanghebbende is gehuwd op huwelijkse voorwaarden met een jaarlijks verrekenbeding.
2.2. In verband met een door belanghebbende en haar echtgenoot (hierna: de echtgenoot) afgesloten geldlening heeft belanghebbende bij akte van 1 april 1999 ten behoeve van Rabohypotheekbank N.V. en de Coöperatieve Rabobank De Lauwers U.A. het recht van hypotheek gevestigd op een tot haar vermogen behorende onroerende zaak (hierna: de woning).
2.3. In 2001 is de echtgenoot een onderneming begonnen.
2.4. Op 30 juli 2003 hebben belanghebbende en de echtgenoot bij de Rabobank een lening van € 119.000 afgesloten (hierna: de lening). Belanghebbende en de echtgenoot hebben zich beiden als (hoofdelijk) schuldenaar voor de lening verbonden en de hiervoor in 2.2 genoemde hypotheek strekte tot zekerheid voor deze lening.
2.5. De echtgenoot heeft zijn onderneming per 1 april 2004 verkocht aan een derde. Bij vonnis van 27 mei 2004 heeft de rechtbank te Leeuwarden ten aanzien van de echtgenoot de definitieve toepassing van de schuldsaneringsregeling uitgesproken. Bij vonnis van 15 maart 2006 heeft die rechtbank de schuldsaneringsregeling beëindigd en verstaan dat de echtgenoot, zodra dat vonnis in kracht van gewijsde is gegaan, van rechtswege in staat van faillissement verkeert.
2.6. In 2005 is de woning op last van de bank verkocht. Van de verkoopopbrengst is een deel groot € 109.287 aangewend voor aflossing van de lening. In haar aangifte voor de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen voor dat jaar heeft belanghebbende dit bedrag aangemerkt als een negatief voordeel uit een werkzaamheid.
3 Beoordeling van het in het principale beroep voorgestelde middel
3.1. Het Hof heeft geoordeeld dat belanghebbende op grond van het bepaalde in artikel 6:10, lid 2, BW een regresvordering op de echtgenoot heeft verkregen ter grootte van de helft van het hiervoor in 2.6 genoemde bedrag van € 109.287. Het Hof heeft voorts geoordeeld dat de regresvordering deel uitmaakt van een werkzaamheid in de zin van artikel 3.91 Wet IB 2001 van belanghebbende en dat deze vordering in het onderhavige jaar ten laste van het resultaat uit die werkzaamheid kan worden afgewaardeerd tot nihil.
3.2. Het middel betoogt dat het Hof met zijn hiervoor in 3.1 als laatste vermelde oordeel is voorbijgegaan aan de stelling van de Inspecteur dat het door belanghebbende aanvaarden van de hoofdelijke aansprakelijkheid voor de lening zijn oorzaak vindt in onzakelijke motieven. Gegrondbevinding van deze stelling brengt volgens het middel mee dat de regresvordering die belanghebbende op de echtgenoot heeft verkregen niet ten laste van het resultaat kan worden afgewaardeerd.
Het middel slaagt op de gronden vermeld in onderdeel 5.7 van de conclusie van de Advocaat-Generaal.
4 Beoordeling van het in het incidentele beroep voorgestelde middel
Voor zover het middel zich richt tegen ’s Hofs hiervoor in 3.1 als eerste weergegeven oordeel faalt het.
Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu het middel in zoverre niet noopt tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.
Het middel slaagt voor zover het zich erop beroept dat de regresvordering € 109.287 bedroeg. Het Hof heeft, in cassatie onbestreden, geoordeeld dat de echtgenoot het gehele bedrag van € 109.287 heeft aangewend ten behoeve van het behalen van winst uit zijn onderneming. Anders dan het Hof heeft geoordeeld, heeft belanghebbende derhalve voor dit gehele bedrag een regresvordering verkregen (vgl. onderdeel 5.3 van de conclusie van de Advocaat-Generaal).
5 Slotsom
Gelet op het hiervoor in 3.2 en 4 overwogene kan ‘s Hofs uitspraak niet in stand blijven. Verwijzing moet volgen voor behandeling van de hiervoor in 3.2 vermelde stelling van de Inspecteur. Daarbij verdient opmerking dat het verwijzingshof, gezien het hiervoor in onderdeel 4 overwogene, de beoordeling of sprake is van onzakelijke motieven als hiervoor in 3.2 bedoeld, dient te betrekken op het volledige bedrag van € 109.287.
6 Proceskosten
Wat betreft het principale cassatieberoep acht de Hoge Raad geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten.
Wat betreft het incidentele cassatieberoep zal de Staatssecretaris worden veroordeeld in de kosten van het geding in cassatie.
7 Beslissing
De Hoge Raad:
verklaart beide beroepen in cassatie gegrond,
vernietigt de uitspraak van het Hof,
verwijst het geding naar het Gerechtshof Amsterdam ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dit arrest, en
veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 1461 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.
Dit arrest is gewezen door de vice-president J.A.C.A. Overgaauw als voorzitter, en de raadsheren D.G. van Vliet, C.B. Bavinck, J. Wortel en L.F. van Kalmthout, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op 26 september 2014.
