Rijnvarende verplicht verzekerd; geen verrekening Liechtensteinse premies (1)

en

de inspecteur van de belastingdienst (de inspecteur),

en

de Minister van Veiligheid en Justitie (de Minister).

Inleiding

In deze uitspraak beoordeelt de rechtbank het beroep van belanghebbende tegen de uitspraak op bezwaar van de inspecteur van 25 februari 2020.

De inspecteur heeft met dagtekening 9 januari 2019 aan belanghebbende voor het jaar 2016 een aanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen (IB/PVV) opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 31.052. Gelijktijdig met de vaststelling van de aanslag heeft inspecteur belanghebbende € 320 belastingrente in rekening gebracht (de belastingrentebeschikking).

Belanghebbende heeft hiertegen op 23 januari 2019 bezwaar gemaakt. De inspecteur heeft het bezwaar ongegrond verklaard. Hiertegen heeft belanghebbende tijdig beroep ingesteld.

De inspecteur heeft op het beroep gereageerd met een verweerschrift.

De rechtbank heeft partijen op 13 april 2022 laten weten dat zij een zitting niet nodig vindt en gevraagd of partijen het daarmee eens zijn. Bij brief met dagtekening 20 april 2022 heeft de inspecteur toestemming gegeven om diverse zaken, waaronder die van belanghebbende, zonder mondelinge behandeling af te doen.

Per Zivver heeft gemachtigde op 4 mei 2022 verzocht om op uiterlijk 18 mei 2022 uitspraak te doen in diverse zaken waaronder de onderhavige zaak. Dit vanwege de voorwaarden die zijn opgenomen in de Regeling tijdelijke tegemoetkoming Rijnvarenden. Belanghebbende is ermee akkoord gegaan dat de zaak zonder mondelinge behandeling wordt afgedaan. Voorts heeft gemachtigde verzocht om toekenning van een vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn. Het verzoek om een uitspraak voor 18 mei 2022 heeft de rechtbank op 16 mei 2022 afgewezen.

Bij brief van 9 juni 2022 heeft gemachtigde de rechtbank verzocht om vóór 30 juni 2022 uitspraak te doen. Ook dit verzoek heeft de rechtbank afgewezen en vervolgens heeft de rechtbank het onderzoek in deze zaak gesloten. Bij sluiting van het onderzoek heeft de rechtbank meegedeeld binnen zes weken uitspraak te doen. De rechtbank heeft deze termijn niet gehaald en partijen bericht zes weken later uitspraak te doen.

Feiten

Belanghebbende heeft de Nederlandse nationaliteit en was geheel 2016 woonachtig in Nederland. Hij had in 2016 de leeftijd van 65 jaar nog niet bereikt.

Van 1 januari 2016 tot en met 31 december 2016 was belanghebbende in dienst van [bedrijf] , gevestigd te Liechtenstein .

Belanghebbende was in 2016 werkzaam aan boord van motorvrachtschip ‘ [het schip] ’ (het schip). Het schip pleegt in de Rijnvaart te worden gebruikt. Volgens de op 17 augustus 2015 afgegeven Rijnvaartverklaring was de exploitant van het schip [V.O.F.] (gevestigd te [vestigingsplaats] ).

De Nederlandse Sociale Verzekeringsbank (SVB) heeft met dagtekening 13 maart 2018 een A1-verklaring aan belanghebbende afgegeven. In deze verklaring wordt het Nederlandse socialezekerheidsrecht van toepassing verklaard voor de periode van 1 januari 2016 tot en met 31 maart 2019. Tegen deze A1-verklaring heeft belanghebbende rechtsmiddelen aangewend. Die rechtsmiddelen hebben vooralsnog niet geleid tot een intrekking, ongeldigverklaring of wijziging van de A1-verklaring.

De inspecteur heeft aan belanghebbende een aanslag IB/PVV voor 2016 opgelegd waarbij hij ervan is uitgegaan dat belanghebbende voor de periode van 1 januari 2016 tot en met 31 december 2016 verplicht verzekerd was in Nederland voor de PVV.

Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt tegen het niet toekennen van de vrijstelling voor de PVV. De inspecteur heeft het bezwaar afgewezen.

Beoordeling door de rechtbank

De rechtbank beoordeelt of de aanslag IB/PVV 2016 is opgelegd naar een te hoog bedrag. Meer specifiek beoordeelt de rechtbank of belanghebbende voor het jaar 2016 verplicht verzekerd is voor de Nederlandse socialezekerheidswetgeving en om die reden premieplichtig is. Zij doet dat aan de hand van de argumenten die belanghebbende heeft aangevoerd, de beroepsgronden.

De rechtbank is van oordeel dat de inspecteur de aanslag niet te hoog heeft opgelegd. Hierna legt de rechtbank uit hoe zij tot dit oordeel komt en welke gevolgen dit oordeel heeft.

Heeft de inspecteur alle op de zaak betrekking hebbende stukken overgelegd?

Belanghebbende stelt dat de inspecteur in strijd met de goede procesorde heeft gehandeld omdat hij heeft nagelaten de op de zaak betrekking hebbende stukken, waaronder de kennelijke contacten tussen de inspecteur en de SVB, over te leggen. Belanghebbende verwijst naar artikel 7:4 van de Awb en bedoelt dus kennelijk dat die stukken in de bezwaarfase overgelegd hadden moeten worden. Dat betoog faalt. Artikel 7:4 van de Awb bepaalt dat de inspecteur alle op de zaak betrekking hebbende stukken ter inzage moet leggen voorafgaand aan het horen in bezwaar. Belanghebbende heeft echter, naar de inspecteur onweersproken heeft gesteld, geen gebruik gemaakt van het hoorrecht in bezwaar. Daarom hoefde de inspecteur toen ook geen stukken ter inzage te leggen.

De rechtbank heeft geen reden om te twijfelen aan de compleetheid van die stukken die de inspecteur in beroep heeft overgelegd.

Is de inspecteur gebonden aan de afgegeven A1-verklaring

De rechtbank stelt voorop dat de SVB voor de in geschil zijnde periode een A1-verklaring heeft afgegeven. Belanghebbende stelt dat de inspecteur deze verklaring niet mag volgen omdat de zogenoemde artikel 16-procedure bij het afgeven van de verklaring niet is gevolgd. Volgens belanghebbende is er sprake van strijd met het beginsel van loyale samenwerking. Omdat dit beginsel is geschonden, kan het arrest van de Hoge Raad van 5 oktober 20181 in dit geval niet worden toegepast.

De rechtbank ziet in hetgeen belanghebbende heeft aangevoerd geen grond om af te wijken van de beslissing van de Hoge Raad van 16 november 20182 waaruit volgt dat zowel de inspecteur als de belastingrechter gebonden is aan een door de SVB afgegeven A1-verklaring zolang die niet is ingetrokken of ongeldig verklaard. Het standpunt van belanghebbende komt er op neer dat de A1-verklaring niet geldig is als die niet procedureel correct tot stand is gekomen. De belastingrechter is echter niet de rechter die kan beoordelen of een A1-verklaring die niet op de juiste wijze tot stand is gekomen rechtskracht ontbeert. Daartoe is de algemene bestuursrechter bevoegd in een beroepsprocedure betreffende de afgifte van die verklaring. Om dezelfde reden kan de belastingrechter in dit geval niet oordelen over de juistheid van de stelling van belanghebbende dat er geen sprake was van substantiële werkzaamheden in Nederland omdat die stelling er op neerkomt dat de A1-verklaring onjuist is.

Gelet op het voorgaande heeft de inspecteur belanghebbende over de in geding zijnde periode terecht in de premieheffing voor de volksverzekeringen betrokken.

Is er sprake van strijd met de algemene beginselen van behoorlijke bestuur?

Belanghebbende heeft gesteld dat er sprake is van strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, waaronder het beginsel van een zorgvuldige voorbereiding en werkwijze en het evenredigheidsbeginsel omdat de inspecteur geen oog heeft voor de situatie bij belanghebbende, die grote schade en leed heeft door de dubbele premieheffing. De dubbele heffing is eveneens is strijd met nummer 9 van de preambule bij de Toepassingsverordening3.

Dit betoog kan belanghebbende niet baten. Zoals volgt uit de hiervoor aangehaalde beslissing van de Hoge Raad van 16 november 2018 is de inspecteur bij de uitoefening van zijn taak gebonden aan de afgegeven A1-verklaring. Het staat hem dus niet vrij om de heffing van PVV bij belanghebbende achterwege te laten vanwege de ingrijpende gevolgen daarvan. De rechtbank heeft ook geen reden eraan te twijfelen dat de aanslag voldoende zorgvuldig tot stand is gekomen.

Ook hetgeen is vermeld in de preambule bij de Toepassingsverordening is geen reden om de premieheffing in Nederland achterwege te laten, aangezien, zoals hiervoor is overwogen, de inspecteur en de belastingrechter de vaststelling van de premieplicht door het Nederlandse bevoegde orgaan moeten volgen.

Heeft belanghebbende recht op verrekening van in Liechtenstein geheven premies conform artikel 73, tweede lid, van de Toepassingsverordening?

Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat hij op grond van artikel 73, tweede lid, van de Toepassingsverordening recht heeft op verrekening van ingehouden Liechtensteinse premies met Nederlandse premies volksverzekeringen. De inspecteur stelt dat de situatie waarvoor dit artikel is geschreven zich in het onderhavige geval niet voordoet, omdat de Liechtensteinse wetgeving niet voorlopig als toepasselijk is aangewezen. Artikel 73 van de Toepassingsverordening is daarom volgens de inspecteur niet van toepassing.

Het betoog van belanghebbende stuit af op hetgeen de Hoge Raad heeft beslist in zijn arrest van 10 juli 20204, onderdeel 4.3.8 waarin is overwogen:

Aangezien de inspecteur en de belastingrechter er in dit geval vanuit moeten gaan dat voor de periode 1 januari tot en met 31 december 2016 uitsluitend de Nederlandse sociale wetgeving van toepassing is (zie hetgeen hiervoor is overwogen), biedt artikel 73 van de Toepassingsverordening geen grond voor verrekening van de over diezelfde periode in Liechtenstein geheven of afgedragen premies.

Is de aanslag naar een te hoog inkomen opgelegd omdat aftrek van in Liechtenstein ingehouden premies moet worden toegestaan conform artikel 3.16 van de Wet IB 2001?

Belanghebbende stelt zich ten slotte op het standpunt dat het belastbaar loon dat belanghebbende van zijn Liechtensteinse werkgever heeft ontvangen te hoog is vastgesteld, omdat de inspecteur voorbijgaat aan artikel 3.16, negende lid, van de Wet IB 2001. Volgens belanghebbende dienen de in Liechtenstein betaalde sociale premies op grond van die bepaling in aftrek te komen op het belastbare loon.

Artikel 3.16 van de Wet IB 2001 heeft echter geen betrekking op de vaststelling van belastbaar loon, maar uitsluitend op de vaststelling van belastbare winst. Hetgeen in dat artikel is bepaald, is daarom niet van toepassing bij de vaststelling van het belastbare inkomen van belanghebbende die geen winst uit onderneming geniet. In de Wet IB 2001 noch in de Wet op de loonbelasting 1964 is voorts een bepaling te vinden op grond waarvan in het buitenland betaalde premies voor sociale verzekeringen die vergelijkbaar zijn met de Nederlandse volksverzekeringen in mindering kunnen komen op het belastbare inkomen uit werk en woning.

Belastingrente

Het beroep wordt geacht mede betrekking te hebben op de belastingrente. Belanghebbende heeft geen zelfstandige gronden tegen de in rekening gebrachte belastingrente aangevoerd. De rechtbank ziet geen aanleiding af te wijken van de belastingrentebeschikking.

Overschrijding redelijke termijn

Belanghebbende heeft verzocht om een vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn voor de behandeling van het bezwaar en beroep. Van een overschrijding van de redelijke termijn is in het algemeen sprake indien de behandeling van bezwaar en beroep meer dan twee jaar (24 maanden) hebben geduurd. In dit geval is sprake van een overschrijding met (naar boven afgerond) 21 maanden omdat het bezwaarschrift door de inspecteur is ontvangen op 23 januari 2019 en de rechtbank uitspraak doet op 27 oktober 2022. De rechtbank ziet geen aanleiding voor verlenging van de redelijke behandeltermijn.

Belanghebbende heeft recht op een immateriëleschadevergoeding van € 2.000. De overschrijding die moet worden toegerekend aan de bezwaarfase bedraagt afgerond 8 maanden, waardoor de vergoeding over de bezwaarfase afgerond € 762 bedraagt. De vergoeding voor de beroepsfase bedraagt de resterende € 1.238. De rechtbank heeft de Minister in zoverre mede aangemerkt als partij in dit geding.

Conclusie en gevolgen

Het beroep is ongegrond. De toekenning van een immateriëleschadevergoeding maakt dat niet anders. Wel bestaat om die reden recht op proceskostenvergoeding voor de beroepsfase en vergoeding van griffierecht.

De rechtbank ziet aanleiding de inspecteur en de Minister (samen) te veroordelen in de kosten die belanghebbende in verband met de behandeling van het beroep heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 379,50 (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, met een waarde per punt van € 759 en een wegingsfactor 0,5). Omdat de vergoeding alleen plaatsvindt in verband met de toekenning van een vergoeding van immateriële schade, is de wegingsfactor voor het gewicht van de zaak gesteld op 0,5 (licht).5

Nu de overschrijding van de redelijke termijn zowel aan de inspecteur als aan de rechtbank is te wijten, zullen de inspecteur en de Minister ieder voor de helft worden veroordeeld in de proceskosten6. Ook dient om die reden het griffierecht van € 48 door ieder voor de helft te worden vergoed.

Beslissing

De rechtbank:

• verklaart het beroep ongegrond;
• veroordeelt de inspecteur tot het betalen van een vergoeding van immateriële schade aan belanghebbende van € 762;
• veroordeelt de Minister tot het betalen van een vergoeding van immateriële schade aan belanghebbende van € 1.238;
• veroordeelt de inspecteur tot betaling van € 189,75 proceskosten aan belanghebbende;
• veroordeelt de Minister tot betaling van € 189,75 proceskosten aan belanghebbende;
• bepaalt dat de inspecteur van het griffierecht € 24 aan belanghebbende moet vergoeden;
• bepaalt dat de Minister van het griffierecht van € 24 aan belanghebbende moet vergoeden.

Deze uitspraak is gedaan door mr. A.F.M.Q. Beukers-van Dooren, rechter, in aanwezigheid van mr. W.C.C. Koreman-de Bok, griffier, en op 27 oktober 2022 openbaar gemaakt door middel van geanonimiseerde publicatie op www.rechtspraak.nl.