In deze BPM-zaak heeft Hof Arnhem-Leeuwarden vastgesteld dat de redelijke termijn voor beslechting van het geschil in hoger beroep is overschreden. Het Hof heeft echter met verwijzing naar r.o. 3.13.1 en 3.13.2 van het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016 (14/03907, ECLI:NL:HR:2016:252), geoordeeld dat geen grond bestaat voor het aan X (belanghebbende) toekennen van een vergoeding van immateriële schade, omdat X bij het Hof niet een verzoek heeft gedaan om vergoeding van immateriële schade in hoger beroep.
In cassatie voert X aan dat vergoeding van immateriële schade rechtstreeks voortvloeit uit artikel 47 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: het Handvest) zodat daarom niet hoeft te worden verzocht.
De Hoge Raad geeft hem geen gelijk. Artikel 47 Handvest verzet zich niet tegen de wijze waarop in Nederland in gerechtelijke procedures over belastinggeschillen aanspraak moet worden gemaakt op vergoeding van immateriële schade vanwege overschrijding van de redelijk te achten termijn voor berechting.
Artikel 6 EVRM verzet zich evenmin tegen de regel dat om vergoeding van immateriële schade moet worden verzocht bij de rechter die in de hoofdzaak de redelijke termijn voor behandeling van het geschil overschrijdt (vgl. HR 19 april 2019, 18/01623, ECLI:NL:HR:2019:623, r.o. 2.2.5).
BRON
Arrest in de zaak van X bv te Z (hierna: belanghebbende) tegen de Staatssecretaris van Financiën op het beroep in cassatie tegen de uitspraak van het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden van 2 maart 2021, nrs. 18/00613 tot en met 18/00615, op het hoger beroep van de Inspecteur en het incidentele hoger beroep van belanghebbende tegen een uitspraak van de Rechtbank Gelderland (nrs. AWB17/6299, AWB18/1198 en AWB18/1200) betreffende een aan belanghebbende opgelegde naheffingsaanslag in de belasting van personenauto’s en motorrijwielen.
1. Geding in cassatie
Belanghebbende, vertegenwoordigd door A.F.M.J. Verhoeven, heeft tegen de uitspraak van het Hof beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
De Staatssecretaris, vertegenwoordigd door P, heeft een verweerschrift ingediend.
Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.
2. Beoordeling van de middelen
2.1. Het Hof heeft vastgesteld dat de redelijke termijn voor beslechting van het geschil in hoger beroep is overschreden. Het Hof heeft echter met verwijzing naar de rechtsoverwegingen 3.13.1 en 3.13.2 van het arrest van de Hoge Raad van 19 februari 2016, ECLI:NL:HR:2016:252, geoordeeld dat geen grond bestaat voor het aan belanghebbende toekennen van een vergoeding van immateriële schade, omdat belanghebbende bij het Hof niet een verzoek heeft gedaan om vergoeding van immateriële schade in hoger beroep.
Middel V richt zich tegen dit oordeel en voert aan dat vergoeding van immateriële schade rechtstreeks voortvloeit uit artikel 47 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: het Handvest) zodat daarom niet hoeft te worden verzocht.
2.2.1. Wanneer bij de behandeling van belastinggeschillen de redelijk te achten termijn voor berechting is overschreden, kan de Staat worden aangewezen als rechtspersoon die de hieruit voortvloeiende immateriële schade moet vergoeden. In procedures die betrekking hebben op de belasting van personenauto’s en motorrijwielen geldt op grond van artikel 8:73 Awb, in samenhang gelezen met artikel V van de Wet nadeelcompensatie en schadevergoeding bij onrechtmatige besluiten, dat deze schade alleen wordt vergoed indien de belanghebbende daartoe een verzoek doet bij de rechter die in de hoofdzaak de redelijke termijn voor behandeling van het geschil overschrijdt.
2.2.2. Bij het ontbreken van Unierechtelijke regels ter zake is het een zaak van de interne rechtsorde van de lidstaten om de regels vast te stellen voor het verkrijgen van schadevergoeding in verband met het overschrijden van de redelijke termijn van de behandeling van een geschil door de nationale rechter, mits daarbij de Unierechtelijke beginselen van gelijkwaardigheid en doeltreffendheid worden gewaarborgd (procedurele autonomie).
Het voorschrift dat in de regel moet worden verzocht om vergoeding van immateriële schade wegens overschrijding van de redelijke termijn geldt zonder onderscheid voor procedures waarin het gaat om aanspraken ontleend aan het nationale recht en procedures waarin het gaat om aanspraken ontleend aan het recht van de Europese Unie. Deze voorwaarde maakt het effectueren van het recht op vergoeding van immateriële schade niet uiterst moeilijk of praktisch onmogelijk. Het hiervoor bedoelde voorschrift is dan ook niet in strijd met de Unierechtelijke beginselen van gelijkwaardigheid en doeltreffendheid.
2.2.3. Het is niet voor redelijke twijfel vatbaar dat ook artikel 47 van het Handvest zich niet verzet tegen de wijze waarop in Nederland in gerechtelijke procedures over belastinggeschillen aanspraak moet worden gemaakt op vergoeding van immateriële schade vanwege overschrijding van de redelijk te achten termijn voor berechting. Weliswaar ligt in artikel 47, tweede alinea, van het Handvest het recht op berechting binnen een redelijke termijn besloten, maar daaruit vloeit - anders dan middel V betoogt - niet voort dat de rechter zonder dat daartoe een verzoek is gedaan schadevergoeding wegens het overschrijden van die termijn moet toekennen. Hierbij wijst de Hoge Raad erop dat ook ingeval een rechterlijke instantie van de Unie haar verplichting schendt een zaak binnen een redelijke termijn te berechten, een verzoek is vereist voor het verkrijgen van schadevergoeding.
2.2.4. Artikel 6 EVRM verzet zich evenmin tegen de regel dat om vergoeding van immateriële schade moet worden verzocht bij de rechter die in de hoofdzaak de redelijke termijn voor behandeling van het geschil overschrijdt.
2.3. De overige middelen kunnen evenmin tot vernietiging van de uitspraak van het Hof leiden. De Hoge Raad hoeft niet te motiveren waarom hij tot dit oordeel is gekomen. Bij de beoordeling van deze middelen is het namelijk niet nodig om antwoord te geven op vragen die van belang zijn voor de eenheid of de ontwikkeling van het recht (zie artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie).
3. Proceskosten
De Hoge Raad ziet geen aanleiding voor een veroordeling in de proceskosten.
4. Beslissing
De Hoge Raad verklaart het beroep in cassatie ongegrond.
Dit arrest is gewezen door de vice-president M.E. van Hilten als voorzitter, en de raadsheren E.N. Punt en M.A. Fierstra, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op 16 september 2022.
