Weghalen bodemzaken door schuldeiser ten onrechte niet aan Ontvanger gemeld

Verweerder heeft op de voet van artikel 22bis van de Invorderingswet 1990 (IW) bij beschikking van 2 augustus 2019 een betalingsverplichting voor eiseres vastgesteld voor de onbetaald gebleven naheffingsaanslagen loonheffingen en omzetbelasting van [B.V. 1] B.V. ( [B.V. 1] ).

Verweerder heeft bij uitspraak op bezwaar van 28 januari 2020 de beschikking gehandhaafd.

Eiseres heeft daartegen beroep ingesteld.

Verweerder heeft een verweerschrift ingediend.

Eiseres heeft, na daartoe door de rechtbank in de gelegenheid te zijn gesteld, schriftelijk gerepliceerd, waarna verweerder schriftelijk heeft gedupliceerd.

Verweerder heeft vóór de zitting nadere stukken ingediend.

Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 26 januari 2021.

Namens eiseres zijn verschenen de gemachtigde en drs. [A] . Namens verweerder zijn verschenen mr. [B] en mr. [C] .

Overwegingen

Feiten

1. De activiteiten van [B.V. 1] bestonden uit de ontwikkeling, de fabricage en het testen van high-tech afsluiters voor de olie-industrie. Hiervoor maakte zij gebruik van machines (de machines) die op grond van leaseovereenkomsten (de leaseovereenkomsten) door eiseres (in hoedanigheid van lessor) aan [B.V. 1] (in hoedanigheid van lessee) ter beschikking werden gesteld.

2. Sinds 2010 is de heer [D] (X) enig bestuurder van eiseres en sinds 2008 is X ook enig bestuurder van de vennootschap [B.V. 2] B.V. ( [B.V. 2] ), die op haar beurt weer sinds 2012 enig bestuurder van [B.V. 1] was.

3. De leaseovereenkomsten zijn allen gelijkluidend. Voor zover hier van belang, is in de leaseovereenkomsten het volgende bepaald:

4. Op 18 januari 2015 zijn eiseres en [B.V. 1] door middel van een addendum bij de leaseovereenkomsten overeengekomen dat artikel 6 van de leaseovereenkomsten in die zin wordt gewijzigd dat de kosten van onderhoud, herstel en vervanging van onderdelen en de kosten die zijn verbonden aan het gebruik van de machines voor rekening van eiseres komen. Verder is bepaald dat [B.V. 1] zelf geen reparaties aan de machines mag (doen) verricht(en) zonder uitdrukkelijke schriftelijke toestemming van eiseres en dat eiseres een onderhoudscontract zal afsluiten met de leverancier of met een derde. Ook de plicht om het object te verzekeren en verzekerd te houden tegen alle risico’s ter zake van het object komt nu voor rekening van eiseres. In het addendum is verder vermeld dat er geen reden is om de leaseprijzen aan te passen en dat de gehanteerde leaseprijzen voldoende zijn om de onderhoudskosten en verzekeringskosten van de objecten te dekken.

5. Eiseres heeft de machines op 21 juli 2017 in vuistpand genomen.

6. Op 2 augustus 2017 is [B.V. 1] in staat van faillissement verklaard. Op dat moment had [B.V. 1] nog openstaande loonbelastingschulden en omzetbelastingschulden van in totaal € 772.292.

7. Bij brief van 10 augustus 2017 heeft de curator verweerder op de hoogte gesteld van het faillissement van [B.V. 1] . Daarbij schrijft de curator dat hij heeft geconstateerd dat de activiteiten van [B.V. 1] kort voor het faillissement zijn gestaakt en dat alle activa door eiseres in vuistpand zijn genomen en zijn overgebracht naar een andere bedrijfslocatie. De curator verzoekt verweerder om aan te geven of eiseres heeft voldaan aan de meldingsplicht als bedoeld in artikel 22bis, tweede lid, IW (de meldingsplicht).

8. Bij brief van 23 februari 2018 heeft verweerder aan eiseres meegedeeld dat eiseres handelingen heeft verricht of laten verrichten waardoor de bodemzaken die bij [B.V. 1] stonden niet meer als bodemzaken kwalificeren en dat zij niet heeft voldaan aan de meldingsplicht. Daarom moet eiseres ingevolge artikel 22bis, tiende lid, IW (een deel van) de daardoor geleden schade aan verweerder betalen. Daarbij heeft verweerder eiseres verzocht om de volgende gegevens te verstrekken:

- de datum waarop eiseres de handelingen heeft verricht of laten verrichten;

- de executiewaarde op dat moment;

- de stukken waarop eiseres die waarde baseert.

9. Bij brief van 8 maart 2018 heeft eiseres aan verweerder medegedeeld dat zij van mening is dat zij geen meldingsplicht had voor de machines omdat deze in operational lease zijn uitgegeven aan [B.V. 1] . In deze brief heeft eiseres een overzicht opgenomen van de liquidatiewaarde en de onderhandse verkoopwaarde van de diverse activa volgens een door haar ontvangen taxatierapport. De liquidatiewaarde van de machines bedraagt volgens dat overzicht € 21.125 en de onderhandse verkoopwaarde € 42.925.

10. Hierna hebben partijen verder gecorrespondeerd waarbij eiseres kopieën van de leaseovereenkomsten en de pandakte en een overzicht van de aanschafwaarde van de machines aan verweerder heeft gestuurd. Het totaalbedrag van de aanschafwaarde is € 4.806.987,50.

11. Bij brief van 12 juni 2019 heeft verweerder aan eiseres meegedeeld dat hij van plan is eiseres te houden de onbetaalde belastingschuld van [B.V. 1] te voldoen omdat eiseres niet heeft voldaan aan de meldingsplicht. Een beschikking op grond van artikel 22bis IW is in concept bijgevoegd.

12. Bij brief van 1 juli 2029 heeft eiseres op het voornemen van verweerder gereageerd. Op 29 juli 2019 heeft een gesprek plaatsgevonden tussen eiseres en verweerder. Van dit gesprek is een verslag opgemaakt, waarvan een kopie tot de gedingstukken behoort.

13. Bij beschikking met dagtekening 2 augustus 2019 heeft verweerder vastgesteld dat eiseres niet heeft voldaan aan de meldingsplicht. Verweerder heeft, uitgaande van de door eiseres opgegeven aanschafwaarden, de totale executiewaarde van de door eiseres weggehaalde bodemzaken vastgesteld op € 2.761.107,87 en de betalingsverplichting voor eiseres vastgesteld van € 772.292.

Geschil

14.In geschil is of eiseres had moeten melden dat zij de machines bij [B.V. 1] wilde (laten) weghalen. Daarbij is niet in geschil dat de machines bodemzaken zijn waarvoor in beginsel de meldingsplicht geldt. Partijen twisten wel over de vraag of eiseres het reëel eigendom had van de machines waardoor de meldingsplicht niet zou gelden. Indien de rechtbank van oordeel is dat eiseres het reëel eigendom had, is in geschil of er sprake is geweest van bedrijfsinmenging waardoor eiseres alsnog een meldingsplicht had. Verder is in geschil of verweerder de algemene beginselen van behoorlijk bestuur heeft geschonden.

15. Eiseres stelt dat zij geen meldingsplicht had omdat sprake was van reëel eigendom. Zij voert daartoe aan dat is voldaan aan alle voorwaarden van het besluit van de Staatssecretaris van Financiën van 15 november 1999, nummer AFZ 99/3262M, Stcrt. 225, (de Leaseregeling). Ook indien niet aan de voorwaarden van de Leaseregeling is voldaan, lag het reëel eigendom van de machines bij eiseres omdat zij het juridisch eigendom had en de machines ook in economisch opzicht aan haar toebehoorden. Voorts is geen sprake van bedrijfsinmenging, zoals verweerder stelt. Eiseres heeft zich slechts opgesteld als een goed huisvader. Verder stelt eiseres dat verweerder diverse algemene beginselen van behoorlijk bestuur heeft geschonden. Eiseres concludeert tot gegrondverklaring van het beroep. Zij verzoekt de rechtbank om een vergoeding van de werkelijke proceskosten.

16. Verweerder stelt primair dat eiseres niet de reële eigendom had van de machines. Aan de voorwaarden van de Leaseregeling is niet voldaan. Eiseres was weliswaar juridisch eigenaar van de machines maar aan het vereiste dat de economische risico’s in overwegende mate bij eiseres lagen, is zowel onder de oorspronkelijke leasecontracten als na het sluiten van het addendum niet voldaan. Subsidiair stelt verweerder dat als eiseres wel de reële eigendom had van de machines, zij toch een betalingsverplichting heeft voor de onbetaald gebleven belastingschulden van [B.V. 1] , omdat er sprake was van bedrijfsinmenging. Van schending van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur is geen sprake. Verweerder concludeert tot ongegrondverklaring van het beroep.

Beoordeling van het geschil

De meldingsplicht

17. Artikel 22bis, tweede lid, IW, luidt:

18. Uit de tekst van 22bis IW volgt dat in alle gevallen waarin bodemzaken worden weggehaald een meldingsplicht geldt. Op grond van door de staatssecretaris van financiën geformuleerde beleid bestaat hierop echter één uitzondering. Dit beleid is vastgelegd in de Leidraad invordering 2008 (de Leidraad). Gezien het moment waarop eiseres de machines heeft laten weghalen, moet worden uitgegaan van de tekst van de Leidraad zoals deze gold op 21 juli 2017. Paragraaf 22.8.10 van de Leidraad luidde op 21 juli 2017:

19. Tussen partijen is niet in geschil dat eiseres de juridische eigendom had van de machines. Eiseres beroept zich op het van de wettekst afwijkende beleid en zal daarom aannemelijk moeten maken dat aan deze voorwaarde is voldaan.

Is voldaan aan de voorwaarden van de Leaseregeling?

20. Eiseres beroept zich op de uitzondering op de meldingsplicht, waardoor zij ook de bewijslast van de uitzondering heeft. Dit betekent dat de bewijslast van haar stelling dat aan de criteria van de Leaseregeling is voldaan ook op eiseres rust. Eén van de voorwaarden uit de Leaseregeling is dat eiseres het positieve en/of negatieve restwaarderisico (het restwaarderisico) ten aanzien van de machines liep. Nu de overeenkomsten geen koopoptie of verlengingsoptie bevatten, is dit volgens de Leaseregeling het geval indien op het moment dat het contract werd afgesloten de reële verwachting bestond dat het lease-object na afloop van de vaste leaseperiode nog een substantiële waarde heeft (minimaal 7,5% van de fiscale kostprijs).

21. Eiseres heeft, ter onderbouwing van haar stelling aangaande de waarde van het lease-object bij het einde van de leaseperiode, geen stukken overgelegd. Eiseres heeft gesteld dat het een feit van algemene bekendheid en evident is dat de machines, bij normaal onderhoud, ook na de looptijd van 7 jaar nog een substantiële waarde vertegenwoordigen en heeft daarvoor gewezen op de door verweerder medio augustus 2019 vastgestelde executiewaarde van € 2.761.107,87. Volgens eiseres blijkt daaruit dat de machines medio 2021 (7 jaar na het afsluiten van de leaseovereenkomsten) nog een waarde van minimaal € 408.595 (8,5% van de fiscale kostprijs) vertegenwoordigen. Uit het door verweerder overgelegde overzicht van contracten volgt echter dat de contracten medio 2021 nog niet zeven jaar liepen. Daarbij komt dat verweerder de executiewaarde bij gebrek aan informatie over de machines op basis van aannames over de levensduur en afschrijving op zeer grove wijze heeft vastgesteld. Met wat zij heeft aangevoerd heeft eiseres dan ook, tegenover de gemotiveerde weerspreking door verweerder, niet aannemelijk gemaakt dat zij het restwaarderisico van de machines liep. Het beroep op de Leaseregeling slaagt reeds daarom niet.

Overigens heef eiseres ook niet aannemelijk gemaakt dat is voldaan aan de voorwaarde dat de vaste leaseperiode langer is dan 85% van de geschatte economische levensduur nu zij niet inzichtelijk heeft gemaakt waarop die geschatte economische levensduur is gebaseerd. Evenmin heeft eiseres aannemelijk gemaakt dat geen afdekking heeft plaatsgevonden van het restwaarderisico bij de lessee of een aan de lessee gelieerde partij voor een bedrag van minimaal 7,5% van de fiscale kostprijs. De rechtbank neemt daarbij in aanmerking dat verweerder erop heeft gewezen dat voor alle leaseobjecten geldt dat de aanschafkosten van het leaseobject gedeeld door 7 precies uitkomt op de leaseprijs. Na ommekomst van de leaseperiode heeft de lessee dus in feite de aanschafkosten van de leaseobjecten nagenoeg geheel betaald. Eiseres stelt weliswaar dat er per machine een zakelijke leaseprijs is bepaald, maar heeft nagelaten om inzicht te verschaffen in de wijze waarop die leaseprijs is bepaald.

Behoren de machines in economisch opzicht in overwegende mate aan eiseres toe?

22. Eiseres stelt dat het reële eigendom van de machines bij haar lag omdat zij de machines in juridisch eigendom had en de machines in economisch opzicht in overwegende mate aan haar toebehoorden. Voor de beantwoording van de vraag of de machines in economisch opzicht in overwegende mate aan eiseres toebehoorden, dient niet alleen acht te worden geslagen op de inhoud van de leaseovereenkomst maar ook op de omstandigheden waaronder en de wijze waarop deze tot stand is gekomen en op de wijze waarop partijen daaraan uitvoering hebben gegeven.1 Zoals de rechtbank onder 20 heeft overwogen rust de bewijslast voor de vraag of sprake is van reële eigendom op eiseres.

23. Eiseres heeft aangevoerd dat door het addendum alle mogelijke discussiepunten over het reële eigendom van tafel zijn. Hierbij zij opgemerkt dat het merendeel van de leasecontracten (te weten 37 van de in totaal 47 leasecontracten) is afgesloten vóór de ondertekening van het addendum. Het addendum kan voor die 37 leasecontracten (de bestaande leaseovereenkomsten) geen rol spelen. Immers, zoals hiervoor onder 18 is vermeld, is in paragraaf 22.8.10 van de Leidraad onder meer bepaald dat er toch geen sprake is van terughoudend beleid ook al zou er op grond van de Leidraad sprake kunnen zijn van reële eigendom ingeval het betreft: “Zaken waarvan de lessor fiscaal als eigenaar wordt aangemerkt terwijl de fiscale eigendom van die zaken op een eerder tijdstip krachtens een toen bestaande leaseovereenkomst – waaronder mede begrepen aankoopfinancieringscontracten op basis van verpanding van de verworven zaak – bij de huidige lessee heeft berust.”. Dit betekent dat voor de vóór 18 januari 2015 bestaande leaseovereenkomsten de originele tekst leidend is.

24. Met betrekking tot de vóór 18 januari 2015 bestaande leaseovereenkomsten overweegt de rechtbank als volgt. Uit artikel 10 van de leaseovereenkomst volgt dat het risico van beschadiging door of aan de machines of tenietgaan daarvan voor rekening van [B.V. 1] komt tot het tijdstip waarop de machines weer in de feitelijke macht van eiseres komen. Ook volgt uit die bepaling dat [B.V. 1] terstond na beëindiging van de leaseovereenkomst de machines op zijn kosten en in goede staat, normale slijtage in aanmerking nemende, moet afleveren aan eiseres. Op grond van (het originele) artikel 6 is [B.V. 1] verplicht om de machines in goede staat te onderhouden en droeg [B.V. 1] de kosten van herstel en vervanging van onderdelen (artikel 6.1). Daarbij hebben partijen afgesproken dat [B.V. 1] voor zijn rekening een onderhoudscontract zou afsluiten (6.3). Ook was [B.V. 1] verplicht om de machines ten genoege van eiseres te verzekeren tegen alle risico’s ter zake van de machines, zowel betreffende onder meer diefstal, beschadiging of tenietgaan van de machines (6.4). Daarbij komt dat, onder meer indien [B.V. 1] in gebreke blijft tijdig te betalen of een andere verplichting niet stipt nakomt, eiseres het recht heeft om zonder ingebrekestelling of sommatie de overeenkomst met onmiddellijke ingang te ontbinden (artikel 8). De rechtbank begrijpt uit artikel 9.2 van de leaseovereenkomst dat indien eiseres gebruik maakt van dit recht op ontbinding, [B.V. 1] alsnog alle termijnen moet betalen plus de kosten van de terugname van de machine. Op grond van deze bepalingen uit de leaseovereenkomsten, maar ook de omstandigheid dat eiseres en [B.V. 1] ten tijde van het sluiten van de leaseovereenkomsten indirect dezelfde enige bestuurder hadden waardoor feitelijk dezelfde persoon zowel eiseres als [B.V. 1] vertegenwoordigde, is de rechtbank van oordeel dat het economisch eigendom bij de machines niet in overwegende mate bij eiseres lag.

25. Het oordeel van de rechtbank is niet anders voor de machines die ter beschikking zijn gesteld op grond van de leaseovereenkomsten die zijn gesloten na 18 januari 2015. Weliswaar komen op grond van het gewijzigde artikel 6 de kosten van onderhoud en reparaties voor rekening van eiseres en is op eiseres een verzekeringsplicht komen te rusten, maar artikel 8, 9.2 en 10 zijn ongewijzigd gebleven. Dit betekent dat [B.V. 1] in het geval van ontbinding door eiseres nog steeds de resterende termijnen moet voldoen en dat [B.V. 1] nog steeds het - weliswaar door de op eiseres rustende verzekeringsplicht beperktere – financiële risico van tenietgaan draagt. Ook de bestuurdersrelatie is onveranderd. Dit betekent dat het reële eigendom van de machines die op grond van de leaseovereenkomsten van na 18 januari 2015 ter beschikking zijn gesteld niet bij eiseres lag.

26. Uit wat de rechtbank hiervoor heeft overwogen, volgt dat eiseres niet aannemelijk heeft gemaakt dat werd voldaan aan de voorwaarden van de Leaseregeling, noch dat (een deel van) de machines in overwegende mate in economisch opzicht aan eiseres toebehoorden waardoor het reële eigendom van de machines bij eiseres lag. Dat betekent dat eiseres een meldingsplicht had. De stelling van verweerder dat er sprake was van bedrijfsinmenging behoeft dan ook geen bespreking meer.

De op de zaak betrekking hebbende stukken

27. Eiseres heeft gesteld dat verweerder niet heeft voldaan aan zijn verplichting om alle op de zaak betrekking hebbende stukken te overleggen. Dienaangaande overweegt de rechtbank het volgende.

28. Eiseres stelt dat het volledige faillissementsdossier van [B.V. 1] een op de zaak betrekking hebbend stuk is. De rechtbank volgt eiseres hierin niet. Dat faillissementsdossier ziet immers op een andere belastingplichtige. Voor zover in dat dossier de naam van eiseres voorkomt, is dat gedeelte van het dossier aan eiseres ter beschikking gesteld. Verder zijn faillissementsverslagen openbaar en dus voor een ieder te raadplegen en heeft verweerder het faillissementsverslag in deze zaak in beroep ook overgelegd.

29. Ook stelt eiseres dat de brief van de curator van 10 augustus 2017 niet is overgelegd. De rechtbank volgt eiseres hierin niet. Deze brief is immers als bijlage 6 bij het verweerschrift overgelegd. Wel is de rechtbank van oordeel dat deze brief reeds in bezwaar ter inzage gelegd had moeten worden, wat niet is gebeurd. De rechtbank zal echter met toepassing van artikel 6:22 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) aan dit verzuim voorbij gaan omdat de (inhoud van de) brief geen feiten bevat waar partijen over twisten waardoor eiseres niet door dit verzuim in haar belangen is geschaad.

30. Verder stelt eiseres dat er aantekeningen missen en dat er ook meer correspondentie moet zijn tussen verweerder en de curator dan er nu in procesdossier zit. Zij voert daartoe slechts aan dat zij heeft gezien dat er tijdens een hoorgesprek door twee medewerkers van de Belastingdienst aantekeningen zijn gemaakt. Verweerder heeft daar tegenin gebracht dat er geen aantekeningen (meer) zijn en dat er niet meer correspondentie tussen hem de curator is. Dit betekent dat eiseres onvoldoende heeft geconcretiseerd welke stukken er zijn die in het dossier ontbreken.

31. Ter zitting heeft eiseres nog een brief van verweerder van 19 maart 2015 overgelegd, waarin verweerder ingaat op een aan hem voorgelegd concept addendum. Deze brief is een op de zaak betrekking hebbend stuk. Verweerder had deze brief in beroep dan ook moeten overleggen. In zoverre heeft verweerder artikel 8:42 van de Awb geschonden. Eiseres is hierdoor echter niet in haar belangen geschaad nu die brief aan haar gemachtigde was gericht en de gemachtigde al de beschikking had over die brief. De rechtbank zal hier voor het beroep ingevolge artikel 8:31 Awb daarom geen verdere gevolgen aan verbinden.

Algemene beginselen van behoorlijk bestuur

32. Eiseres stelt dat verweerder heeft gehandeld in strijd met de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, in het bijzonder het zorgvuldigheidsbeginsel, het beginsel van fair play en fair trial en het verbod van détournement de pouvoir. Eiseres heeft daartoe aangevoerd dat verweerder onwelwillend is, dat hij eiseres met wantrouwen heeft bejegend en dat het dossier waarop de beschikking is gebaseerd verre van compleet is en dat verweerder, nadat hij daarop was gewezen, kennelijk niets heeft gedaan aan deze incompleetheid. Eiseres stelt dat zij hierdoor in haar procesbelangen is geschaad. Verder heeft verweerder geweigerd om uitstel van betaling te verlenen en ook heeft verweerder te weinig voortvarend gehandeld. Dienaangaande overweegt de rechtbank het volgende.

33. Vooropgesteld wordt dat eiseres veel van haar stellingen niet heeft geconcretiseerd. Eiseres stelt dat zij het gevoel heeft dat verweerder zich sterk heeft laten leiden door een gefrustreerde curator en dat zij de indruk heeft dat verweerder tijdens het hoorgesprek niet naar haar heeft geluisterd. Dit vindt evenwel geen steun in de stukken.

34. Verder heeft te gelden dat verweerder, anders dan eiseres kennelijk meent, niet verplicht is om vooraf een standpunt in te nemen over het karakter van de leaseovereenkomsten. Dat verweerder vooraf geen standpunt heeft willen innemen, brengt dan ook niet mee dat er sprake is van schending van enig algemeen beginsel van behoorlijk bestuur.

35. Eiseres stelt dat het dossier verre van compleet zou zijn. Dienaangaande verwijst de rechtbank naar hetgeen zij heeft overwogen onder 27 tot en met 31. Dat de brief van de curator van 10 augustus 2017 in bezwaar niet ter inzage is gelegd en dat verweerder de brief van 19 maart 2015 niet heeft overgelegd, verdient niet de schoonheidsprijs maar levert nog geen schending op van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur.

36. Verder verwijt eiseres verweerder dat hij te weinig voortvarend heeft gehandeld. Verweerder erkent dat het lang heeft geduurd voordat de aankondiging is verzonden. Dit komt door het vertrek van een collega en het herbeoordelen van het dossier. De rechtbank is het met eiseres eens dat een tijdsverloop van ruim een jaar tussen de e-mail van eiseres van 4 juni 2018 en de vooraankondiging van de beschikking van 12 juni 2019 lang is. Echter, nu in die periode een herbeoordeling van het dossier plaatsvond, heeft verweerder in die tijd niet stilgezeten en overigens is dit tijdsverloop op zichzelf ook niet voldoende voor het oordeel dat er sprake is van ernstig onzorgvuldig handelen.

37. Het enkele feit dat er later geen uitstel van betaling is verleend, kan voorts niet als bewijs dienen voor vooringenomenheid van verweerder in deze procedure.

Slotsom

38. Gelet op wat hiervoor is overwogen, dient het beroep ongegrond te worden verklaard.

Proceskosten

39. Voor een proceskostenveroordeling bestaat geen aanleiding. Het verzuim genoemd in rechtsoverweging 29, waaraan met toepassing van artikel 6:22 van de Awb voorbij is gegaan, vormt hiervoor geen aanleiding. Het gaat om een licht verzuim en het verloop van het proces is door dit verzuim niet beïnvloed.

Beslissing

De rechtbank verklaart het beroep ongegrond.

Deze uitspraak is gedaan door mr. E. Kouwenhoven, voorzitter, en mr. G.J. Ebbeling en mr. M.E. Kiers, leden, in aanwezigheid van mr. W.M.M.A. van der Vegt, griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 4 juni 2021.