Samenvatting
Het Hof van Justitie heeft zich gebogen over de vraag of de diensten van een computercentrum verricht ten behoeve van de aangesloten banken vrijgesteld zijn.BRON
Sparekassernes Datacenter (SDC)/Skatteministeriet
Fiscale bepalingen
Prejudiciële zaak ”Zesde BTW-richtlijn — Artikel 13 B, sub d, 3 tot en met 5 — Vrijgestelde handelingen"
(Vijfde kamer)
Bij beschikking van 20 december 1994, ingekomen bij het Hof op 4 januari 1995, heeft het Østre Landsret een aantal prejudiciële vragen gesteld over de uitlegging van artikel 13 B, sub d, 3 tot en met 5, van de Zesde richtlijn (77/388/EEG) van de Raad van 17 mei 1977 (hierna: ”Zesde richtlijn").
Deze vragen zijn gerezen in het kader van een geding tussen Sparekassernes Datacenter en het Skatteministerium betreffende de heffing van de belasting over de toegevoegde waarde (hierna: ”BTW") over een aantal door de vereniging (hierna: ”SDC") verrichte handelingen.
SDC is als BTW-plichtige vereniging geregistreerd. De meeste van haar leden zijn spaarkassen.
Zij verricht ten behoeve van haar leden en sommige andere cliënten die op haar net voor gegevensverwerking zijn aangesloten (hierna: de ”banken") diensten inzake betalingstransacties, advies betreffende en handel in waardepapieren, beheer van depots, koopovereenkomsten en kredieten. Bovendien verricht SDC administratieve taken voor haar leden.
Vóór 1993 verrichte SDC diensten ten behoeve van de banken, die geheel of gedeeltelijk elektronisch werden uitgevoerd.
Een typische dienst van SDC wordt door de verwijzende rechter omschreven als een dienst die bestaat uit een aantal componenten, die tezamen de dienst uitmaken die de bank of haar cliënten (hierna: de ”cliënten") uitgevoerd wensen te zien. De prijs van elke component van de dienst werd vermeld in de productencatalogus van SDC. SDC ontving de vergoeding voor haar diensten niet van de cliënten, maar van de banken.
SDC verrichte pas diensten, nadat zij daartoe opdracht had gekregen van een bank, een cliënt of van andere personen die ingevolge een overeenkomst met de cliënt transacties, zoals betalingen, mochten eisen. De cliënt mocht SDC pas informatie verstrekken, nadat hij daarvoor toestemming van een bank had gekregen, bijvoorbeeld in de vorm van het uitschrijven van een betaal- of kredietkaart. De naam van SDC werd de cliënten niet meegedeeld en evenmin ging SDC jegens de cliënten een verbintenis aan. De documenten werden door SDC namens de bank toegezonden.
In 1993, dus nadat het beroep in het hoofdgeding was ingesteld, zijn het grootste gedeelte van de activiteiten en activa van SDC overgedragen aan nieuw opgerichte naamloze vennootschappen, die worden gecontroleerd door de leden van SDC.
De verwijzende rechter wenst in wezen te vernemen, of artikel 13 B, sub d, 3 tot en met 5, van de Zesde richtlijn aldus moet worden uitgelegd, dat de diensten die aan de banken en hun cliënten worden geleverd door een computercentrum dat is opgericht om de gemeenschappelijke belangen van de banken te dienen, vrijgesteld zijn van de BTW, wanneer die diensten bijdragen tot de uitvoering van betalingstransacties, advies betreffende en handel in waardepapieren en beheer van depots, koopovereenkomsten en kredieten, en hoofdzakelijk geheel of gedeeltelijk elektronisch worden verricht.
Meer in het bijzonder vraagt de verwijzende rechter het Hof, te preciseren welk belang bij de uitlegging moet worden gehecht aan de diverse factoren die kenmerkend zijn voor de door SDC verrichte handelingen.
Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen verschillende factoren, namelijk de personen die deze handelingen verrichten, de wijze waarop zij worden verricht, de contractuele betrekkingen tussen de verrichter en de ontvanger van de diensten, en de aard van de door het computercentrum verrichte dienst.
Inleidende opmerkingen betreffende de uitlegging van de in artikel 13 van de Zesde richtlijn bedoelde vrijstellingen
Alvorens activiteiten te onderzoeken, zoals door SDC worden verricht, zij herinnerd aan de vaste rechtspraak van het Hof, dat de bewoordingen waarin de in artikel 13 van de Zesde richtlijn bedoelde vrijstellingen zijn omschreven, strikt moeten worden uitgelegd, daar die vrijstellingen afwijkingen zijn van het algemene beginsel, dat omzetbelasting wordt geheven over elke dienst die door een belastingplichtige onder bezwarende titel wordt verricht.
Voorts volgt dat uit de elfde overweging van de considerans van de Zesde richtlijn, dat de vrijstellingen autonome communautaire rechtsbegrippen zijn die in het algemene kader van het bij die richtlijn ingevoerde gemeenschappelijke stelsel van de belasting over de toegevoegde waarde moeten worden geplaatst.
Ten slotte zij opgemerkt, dat bij vergelijking van de diverse taalversies van artikel 13 B, sub d, 3, blijkt, dat er terminologische verschillen bestaan met betrekking tot de uitdrukking ”handelingen betreffende". Gezien deze taalkundige verschillen, kan de betekenis van die uitdrukking niet worden vastgesteld op basis van een letterlijke uitlegging alleen. Voor opheldering omtrent die betekenis dient men dus te zien naar de context waarin de uitdrukking wordt gebruikt, mede gelet op de structuur van de Zesde richtlijn.
Vervolgens moet worden onderzocht, of de twee argumenten, die ontleend zijn aan het systeem van de Zesde richtlijn en die enerzijds betrekking hebben op het voorkomen van fraude en belastingontwijking en anderzijds op het risico van vervalsing van de mededinging, relevant kunnen zijn voor de beantwoording van de vragen van de verwijzende rechter.
Gelet op de beoordelingsmarge waarover de Lid-Staten ingevolge de inleidende zin van artikel 13 B bij de keuze van de ter voorkoming van fraude, ontwijking en misbruik noodzakelijke maatregelen beschikken, kan bijgevolg het feit dat niet de noodzakelijke bepalingen zijn vastgesteld om de toepassing van een vrijstelling te vergemakkelijken, niet tot gevolg hebben dat een belastingplichtige het recht op vrijstelling wordt ontzegd.
Met betrekking tot de gestelde vervalsing van de mededinging zij beklemtoond, dat SDC diensten levert en in rekening brengt aan de banken die van haar diensten gebruik maken. Bij de financiële instellingen die de betrokken diensten zelf verrichten, vindt daarentegen geen uitwisseling van diensten plaats en dus ook geen facturering. Het verschil speelt op het niveau van de maatstaf van heffing en niet op dat van de in artikel 13 B, sub d, 3 en 5, van de Zesde richtlijn voorziene vrijstelling, die volstrekt neutraal is, daar zij uit de aard zelf van de handelingen voortvloeit.
Bijgevolg moet worden geconcludeerd, dat geen van de door partijen in het hoofdgeding aangevoerde argumenten betreffende enerzijds het voorkomen van fraude en belastingontwijking en anderzijds het gevaar van vervalsing van de mededinging relevant is voor de beantwoording van de gestelde vragen.
De personen die de betrokken handelingen verrichten en de wijze waarop deze laatste worden verricht
De persoon die de betrokken handelingen verricht en de wijze waarop deze laatste in concreto worden verricht, zijn factoren die relevant zijn voor het antwoord op het tweede gedeelte van de eerste vraag, de tweede vraag, deel A van de derde vraag en de zesde vraag. Met die vragen wenst de verwijzende rechter immers in wezen te vernemen, of artikel 13 B, sub d, 3 en 5 aldus moet worden uitgelegd, dat de vrijstelling afhankelijk is van de voorwaarde dat de handelingen worden verricht door een bepaald type van instelling, een bepaald type van rechtspersoon of, geheel of gedeeltelijk, op een bepaalde wijze.
Opgemerkt zij, dat de krachtens artikel 13 B, sub d, 3 en 5 vrijgestelde handelingen worden gedefinieerd op basis van de aard van de geleverde diensten en niet op basis van de verrichter of de ontvanger van de dienst, die in deze bepalingen in het geheel niet worden genoemd.
Meer in het bijzonder zij met betrekking tot het probleen van de rechtsvorm van de vennootschap die de diensten verricht of ontvangt, opgemerkt, dat nu de factor personen niet relevant is om uit te maken of de betrokken dienst krachtens artikel 13 B, sub d, 3 en 5, van de BTW is vrijgesteld, de vorm van de rechtspersoon waaronder de betrokkenen opereren, a fortiori van geen belang is.
Met betrekking tot de wijze waarop de betrokken handelingen worden verricht, moet worden vastgesteld, dat de wijze waarop de dienst in concreto wordt verricht, elektronisch, automatisch of handmatig, van geen enkele invloed is voor de toepassing van de vrijstelling. De betrokken bepalingen maken op dit punt immers geen enkel onderscheid. Het feit alleen dat een dienst volledig elektronisch wordt verricht belet dus op zich niet, dat de vrijstelling op die dienst wordt toegepast. Indien de dienst daarentegen slechts bestaat in technische en elektronische bijstand aan degene die de functies verricht die essentieel en kenmerkend zijn voor de in artikel 13 B, sub d, 3 en 5, bedoelde handelingen, voldoet hij niet aan de vrijstellingsvoorwaarden. Deze conclusie vloeit evenwel voort uit de aard van de dienst en niet uit de wijze waarop hij wordt verricht.
De contractuele banden tussen de verrichter en de ontvanger van de dienst
Met deel B van zijn derde vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen, of de vrijstelling van artikel 13 B, sub d, 3 en 5, afhankelijk is van de voorwaarde dat de gehele dienst wordt verricht door een instelling die een relatie onderhoudt met de uiteindelijke cliënt van de bank.
In geval van een ontkennend antwoord op deze vraag wenst de verwijzende rechter met zijn vijfde vraag te vernemen, of het feit dat de door een computercentrum verrichte dienst zich voor de uiteindelijke cliënt van de bank voordoet als een door de bank verrichte dienst, een beletsel vormt voor de vrijstelling.
Allereerst zij herinnerd aan de vaste rechtspraak van het Hof betreffende het in artikel 2, punt 1, van de Zesde richtlijn vermelde begrip diensten welke onder bezwarende titel worden verricht, volgens welke belastbare handelingen in het kader van het BTW-stelsel het bestaan onderstellen van een rechtsbetrekking tussen de verrichter en de ontvanger van de dienst, waarbij over en weer prestaties worden uitgewisseld en de door de dienstverrichter ontvangen vergoeding de werkelijke tegenwaarde vormt voor de aan de ontvanger verleende dienst.
In de casuspositie in het hoofdgeding worden de meeste diensten door SDC niet verricht op basis van een rechtsbetrekking tussen haarzelf en de uiteindelijke ontvanger van de dienst, namelijk de cliënt van een bank die bij SDC is aangesloten. In een dergelijke situatie bestaan slechts rechtsbetrekkingen tussen de bank en haar cliënt enerzijds en tussen de bank en SDC anderzijds.
In casu betreft het hoofdgeding de diensten die SDC voor haar eigen cliënten heeft verricht, namelijk de banken, en waarvoor deze als tegenprestatie een vergoeding hebben betaald. Gezien deze relatie zijn de diensten die SDC aan de cliënten van de banken levert, slechts van belang als specificatie en onderdeel van de diensten welke SDC aan de banken levert.
De identiteit van de verrichter en de ontvanger van de dienst is niet van invloed op de toepassing van de betrokken bepalingen, behalve in het geval waarin deze bepalingen betrekking hebben op diensten die naar hun aard worden geleverd aan de cliënten van de financiële instellingen.
Eerst moet worden onderzocht, of de bepaling op grond waarvan overmakingen kunnen worden vrijgesteld, vereist dat de vrijgestelde dienst rechtstreeks aan de uiteindelijke cliënt van de bank wordt geleverd.
In de eerste plaats moet worden vastgesteld, dat de overmaking een handeling is die bestaat in de uitvoering van een opdracht tot overboeking van een geldsom van de ene bankrekening naar de andere. Kenmerkend voor deze verrichting is met name, dat zij een wijziging brengt in de rechtsbetrekking en de financiële relatie die bestaan tussen de opdrachtgever en de ontvanger enerzijds, en tussen hen en hun respectieve bank en eventueel tussen de banken anderzijds. Voorts bestaat de handeling die deze wijziging meebrengt, uitsluitend in de overboeking van geld van de ene naar de andere rekening, onafhankelijk van de oorzaak van deze overboeking. Aangezien de overmaking enkel een middel is om geld over te boeken, zijn de functionele factoren beslissend om uit te maken, of een handeling een overmaking in de zin van de Zesde richtlijn is.
Wanneer de cliënt een overmaking zonder tussenkomst van zijn bank uitvoert of laat uitvoeren, worden de concrete verrichtingen die de overmaking uitmaken, door ofwel het computercentrum en de cliënt verricht, door het computercentrum en een derde, waarbij deze laatste handelt op verzoek van de cliënt, dan wel door het computercentrum dat alleen handelt en wel op grond van een door de cliënt gegeven machtiging tot automatische afschrijving.
De contractuele banden tussen de bank en haar cliënt beperken niet de rol van het computercentrum.
Indien artikel 13 B, sub d, 3, van de Zesde richtlijn uitsluitend betrekking had op de dienst die een financiële instelling aan haar uiteindelijke cliënt levert, zouden bovendien alleen bepaalde verrichtingen van de handelingen betreffende overmakingen kunnen worden vrijgesteld. Een dergelijke uitlegging zou de vrijstelling beperken op een wijze waarvoor geen steun is te vinden in de bewoordingen van de betrokken bepaling. Immers, deze laatste beperkt de vrijstelling niet tot deze relatie en is ruim genoeg om ook de door andere marktdeelnemers dan de banken verrichte diensten te omvatten, die bestemd zijn voor andere personen dan de uiteindelijke cliënten van de banken.
Uit het voorgaande volgt, dat een uitlegging die de toepassing van de vrijstelling van artikel 13 B, sub d, 3, beperkt tot de diensten die rechtstreeks aan de cliënt van de bank worden geleverd, ongegrond is.
Met betrekking tot de andere door SDC verrichte taken moet worden vastgesteld, dat de rol van SDC in haar betrekkingen met de banken en hun uiteindelijke cliënten vergelijkbaar is met haar rol in het kader van een overmaking.
De aard van de door het computercentrum verrichte dienst
Met zijn vierde vraag wenst de verwijzende rechter te vernemen, of de BTW-vrijstelling moet worden verleend wanneer een persoon ofwel slechts een gedeelte van een dienst verricht, ofwel slechts bepaalde handelingen die noodzakelijk zijn voor de levering van de financiële dienst in zijn totaliteit. Aangezien de eerste vraag betrekking heeft op de vrijstelling van de factor gegevensverwerking in de in artikel 13 B, sub d, 3 en 5, bedoelde diensten, kunnen deze vragen tezamen worden onderzocht.
De overmakingen en betalingen
In de eerste plaats moet worden onderzocht, of de door een computercentrum als SDC in het kader van een overmaking verrichte handelingen als zodanig kunnen worden aangemerkt als handelingen betreffende overmakingen in de zin van artikel 13 B, sub d, 3, van de Zesde richtlijn.
Opgemerkt moet worden dat de bewoordingen van artikel 13 B, sub d, 3, van de Zesde richtlijn in beginsel niet uitsluiten, dat de overmaking uit verschillende afzonderlijke diensten bestaat, die dan ”handelingen betreffende overmakingen" in de zin van die bepaling zijn en die met een specificatie van de elementen van die diensten worden gefactureerd. De facturering is niet relevant voor de toepassing van de betrokken vrijstelling, op voorwaarde dat de concrete handelingen die noodzakelijk zijn om de vrijgestelde handeling te verrichten, ten opzichte van de andere diensten kunnen worden geïdentificeerd.
Aangezien echter artikel 13 B, sub d, 3, van de Zesde richtlijn strikt moet worden uitgelegd, rechtvaardigt het enkele feit dat een bepaald element onontbeerlijk is om de vrijgestelde handeling te kunnen verrichten, nog niet de conclusie dat de dienst waarvan dit element een bestanddeel is, is vrijgesteld.
Om als een vrijgestelde handeling in de zin van artikel 13 B, sub d, 3 en 5, te kunnen worden gekwalificeerd, moeten de door een computercentrum verrichte diensten over het geheel genomen een afzonderlijk geheel vormen, dat de kenmerkende en essentiële functies van een dienst vervult. Om als ”een handeling betreffende overmakingen" te kunnen worden aangemerkt, moeten de verrichte diensten dus leiden tot een overmaking van geld en moeten zij dus juridische en financiële wijzigingen meebrengen. De vrijgestelde dienst in de zin van de richtlijn moet worden onderscheiden van het verrichten van een eenvoudige materiële of technische dienst, zoals de terbeschikkingstelling van een systeem van gegevensverwerking aan de bank. Daartoe moet de nationale rechter in het bijzonder de omvang van de aansprakelijkheid van het computercentrum jegens de banken onderzoeken, vooral de vraag of deze aansprakelijkheid beperkt is tot de technische aspecten, dan wel of zij zich uitstrekt tot de kenmerkende en essentiële elementen van de handelingen.
Het staat aan de verwijzende rechter, die alle feiten van de zaak kent, om te beoordelen of de door SDC verrichte handelingen een dergelijk afzonderlijk geheel vormen en of zij kenmerkend en essentieel zijn.
De andere functies van SDC
De handelingen die SDC onder de benaming ”advies betreffende en handel in waardepapieren" verricht, omvatten twee soorten diensten, namelijk enerzijds diensten in de vorm van informatieverstrekking, die worden gekenmerkt door de terbeschikkingstelling van financiële informatie aan de banken, en anderzijds diensten die een integrerend bestanddeel vormen van het systeem van de handel in waardepapieren.
Uit de bewoordingen zelf van artikel 13 B, sub d, 3 tot en met 5, van de Zesde richtlijn volgt, dat geen enkele van de in deze bepalingen beschreven handelingen betrekking heeft op activiteiten op het gebied van de financiële informatie. Deze handelingen kunnen dus niet in aanmerking komen voor de in die bepaling bedoelde vrijstelling.
Daarentegen is het niet uitgesloten dat sommige handelingen die tot de tweede groep behoren, worden aangemerkt als handelingen inzake ”aandelen, deelnemingen in vennootschappen of verenigingen, obligaties en andere waardepapieren" in de zin van artikel 13 B, sub d, 5, van de Zesde richtlijn.
Het staat vast, dat de handelingen inzake aandelen en andere waardepapieren, bedoeld in artikel 13 B, sub d, 5, van de Zesde richtlijn, dat alleen de bewaring en het beheer van waardepapieren uitsluit, betrekking hebben op de verrichtingen op de markt van waardepapieren.
Daaraan zij toegevoegd, dat de handel in waardepapieren verrichtingen inhoudt, die de rechtsbetrekking en de financiële relaties tussen partijen wijzigen en die vergelijkbaar zijn met de verrichtingen bij een overmaking of een betaling.
De nieuwe organisatorische structuur
Met zijn laatste vraag wenst de verwijzende rechter in het bijzonder te vernemen, of het feit dat de aan de banken geleverde diensten worden verricht door een naamloze vennootschap, die deze in rekening brengt aan SDC, welke deze op haar beurt aan de banken in rekening brengt, van belang is voor de toepassing van artikel 13 B, sub d, 3 en 5, van de Zesde richtlijn.
Dienaangaande zij gewezen op het belang van een rechtsbetrekking tussen de verrichter en de ontvanger van de dienst en op het beginsel dat de prestaties over en weer worden uitgewisseld. Wanneer de geleverde dienst evenwel wordt gespecificeerd, hij aan de criteria voor vrijstelling voldoet en de facturering alleen die dienst betreft, belet het enkele feit dat de facturering om organisatorische redenen door een derde wordt gedaan niet, dat de betrokken handeling als een vrijgestelde handeling wordt aangemerkt.
Opgemerkt zij, dat er van een dergelijke facturering sprake kan zijn, wanneer het computercentrum dat de handelingen verricht, en de derde die de facturering ervan verzorgt, in werkelijkheid een eenheid vormen die is opgericht om de gemeenschappelijke belangen van de ontvangers van haar dienst te dienen.
Het Hof verklaart voor recht:
”1) Artikel 13 B, sub d, 3 en 5, van de Zesde richtlijn (77/388/EEG) van de Raad van 17 mei 1977 betreffende de harmonisatie van de wetgevingen der Lid-Staten inzake omzetbelasting — Gemeenschappelijk stelsel van belasting over de toegevoegde waarde: uniforme grondslag, moet aldus worden uitgelegd, dat de vrijstelling niet afhankelijk is van de voorwaarde, dat de handelingen worden verricht door een bepaald type van instelling, een bepaald type van rechtspersoon of, geheel of gedeeltelijk, op elektronische of handmatige wijze.
2) De vrijstelling van artikel 13 B, sub d, 3 en 5, van de Zesde richtlijn (77/388) is niet afhankelijk van de voorwaarde dat de dienst wordt verricht door een instelling die een rechtsbetrekking onderhoudt met de uiteindelijke cliënt van de bank. Het feit dat een in die bepaling bedoelde handeling door een derde wordt verricht, doch zich voor de uiteindelijke cliënt van de bank als een dienst van de bank voordoet, vormt geen beletsel voor de vrijstelling van die handeling.
3) Artikel 13 B, sub d, 3, van de Zesde richtlijn (77/388) moet aldus worden uitgelegd, dat de handelingen betreffende overmakingen en betalingen en de handelingen inzake aandelen, deelnemingen in vennootschappen of verenigingen, obligaties en andere waardepapieren mede door een computercentrum verrichte handelingen omvatten, indien deze handelingen een afzonderlijk geheel vormen en kenmerkend en essentieel zijn voor de vrijgestelde handelingen.
4) De diensten bestaande in het ter beschikking stellen van financiële informatie aan de banken en aan andere gebruikers, vallen niet onder artikel 13 B, sub d, 3 en 5, van de Zesde richtlijn (77/388).
5) Het enkele feit dat deze handelingen inzake het beheer van depots, koopovereenkomsten en kredieten door een computercentrum worden verricht, belet niet dat het om in bijlage F, punten 13 en 15, bij de Zesde richtlijn 77/388 bedoelde diensten gaat. Het staat aan de verwijzende rechter te beoordelen, of deze handelingen vóór 1 januari 1991 een afzonderlijk geheel vormden en of zij kenmerkend en essentieel voor deze diensten waren.
6) Het enkele feit dat de facturering van een dienst wordt verricht door een derde, belet niet dat de handeling waarop zij betrekking heeft, op grond van artikel 13 B, sub d, 3 en 5, van de Zesde richtlijn (77/388) kan worden vrijgesteld."
Advocaat-generaal D. Ruiz-Jarabo Colomer heeft ter terechtzitting van de Vijfde kamer van 4 juli 1996 conclusie genomen.
Hij gaf het Hof in overweging te antwoorden als volgt:
”1) De vrijstellingen als bedoeld in artikel 13 B, sub d, 3 tot en met 5 van richtlijn 77/388/EEG van de Raad van 17 mei 1977 betreffende de harmonisatie van de wetgevingen der Lid-Staten inzake omzetbelasting — Gemeenschappelijk stelsel van belasting over de toegevoegde waarde: uniforme grondslag, hangen niet noodzakelijkerwijs af van het optreden bij overeenkomstige handelingen van een kredietinstelling, bank of spaarbank.
2) Indien een kredietinstelling die aan haar klanten financiële diensten levert, krachtens voornoemde bepalingen vrijgestelde handelingen verricht, is de draagwijdte van de vrijstelling beperkt tot juridische contracten die door deze instelling met haar eigen klanten zijn gesloten.
Deze strekt zich niet uit tot de verrichting van eventueel geleverde bijkomende of instrumentele diensten in de vorm van electronische gegevensverwerking of in het algemeen van electronische informatieoverdracht voor de uitvoering van haar eigen bankhandelingen door een externe onderneming die geen band heeft met de kredietinstelling.
3) Met name de in geding zijnde vrijstelling strekt zich niet uit tot de verrichting van diensten die bestaan in de electronische overdracht van informatie die eventueel door een los van de kredietinstelling staande, externe onderneming aan deze instelling wordt geleverd, waardoor de instelling handelingen betreffende overmakingen van gelden en andere kan verwezenlijken als bedoeld in artikel 13 B, sub d, 3 en 4, van de Zesde richtlijn, of van de handelingen met betrekking tot de in artikel 13 B, sub d, 5, van dezelfde richtlijn bedoelde effecten.
4) Het is een aangelegenheid van de verwijzende rechter om uit te maken, of tijdens de overgangsperiode als bedoeld in artikel 28, lid 3, sub b, van de Zesde richtlijn, juncto lid 4 van dit artikel, de verzoekende onderneming daadwerkelijk financiële diensten heeft verleend, te weten het beheer van effectendepots, het beheer van koopovereenkomsten en het beheer van kredieten, dan wel of zij daarentegen enkel de kredietinstellingen de benodigde technische steun voor de verwezenlijking van deze beheershandelingen ten aanzien van haar klanten heeft gegeven. Enkel in het eerste geval heeft zij recht op de in geding zijnde vrijstelling."
JUDGMENT OF THE COURT (Fifth Chamber)
5 June 1997(1)
Sixth VAT Directive — Article 13B(d), points 3 to 5 — Exempt transactions)
In Case C-2/95,
REFERENCE to the Court under Article 177 of the EC Treaty by the Østre Landsret for a preliminary ruling in the
proceedings pending before that court between
Sparekassernes Datacenter (SDC)
and
Skatteministeriet,
on the interpretation of points 3, 4 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Council Directive (77/388/EEC) of 17 May 1977 on the harmonization of the laws of the Member States relating to turnover taxes — Common system of value added tax:
uniform basis of assessment (OJ 1977 L 145, p. 1),
THE COURT (Fifth Chamber),
composed of: J.C. Moitinho de Almeida, President of the Chamber, L. Sevón (Rapporteur), D.A.O. Edward, P. Jann and M. Wathelet, Judges,
Advocate General: D. Ruiz-Jarabo Colomer,
Registrar: H. von Holstein, Deputy Registrar,
after considering the written observations submitted on behalf of:
Sparekassernes Datacenter, by Bo Vilstrup and Artur Bugsgang, of the Copenhagen Bar,
the Skatteministeriet (Ministry for Fiscal Affairs), by Karsten Hagel-Sørensen, of the Copenhagen Bar,
the United Kingdom Government, by Lindsey Nicoll, of the Treasury Solicitor's Department, acting as Agent, and Christopher Vajda, Barrister,
the Commission of the European Communities, by Hans Peter Hartvig, Legal Adviser, and Enrico Traversa, of its Legal Service, acting as Agents,
having regard to the Report for the Hearing,
after hearing the oral observations of Sparekassernes Datacenter, represented by Bo Vilstrup and Artur Bugsgang; of the Skatteministeriet, represented by Karsten Hagel-Sørensen; of the German Government, represented by Ernst Röder, Ministerialrat at the Federal Ministry for Economic Affairs, acting as Agents; of the United Kingdom Government, represented by Stephanie Ridler, of the Treasury Solicitor's Department, acting as Agent, and Christopher Vajda; and of the Commission, represented by Hans Peter Hartvig, at the hearing on 23 May 1996,
after hearing the Opinion of the Advocate General at the sitting on 4 July 1996,
gives the following
Judgment
1.By judgment of 20 December 1994, received at the Court on 4 January 1995, the Østre Landsret referred to the Court for a preliminary ruling under Article 177 of the EC Treaty a number of questions concerning the interpretation of points 3, 4 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Council Directive 77/388/EEC of 17 May 1977 on the harmonization of the laws of the Member States relating to turnover taxes — Common system of value added tax: uniform basis of assessment (OJ 1977 L 145, p. 1, hereinafter 'the Sixth Directive‘).
2.The questions have been raised in proceedings between the association Sparekassernes Datacenter and the Danish Ministry for Fiscal Affairs, the Skatteministeriet, concerning the charging of value added tax (hereinafter 'VAT‘) on various transactions effected by the association (hereinafter 'SDC‘).
Relevant legislation
3.Article 13B(d) of the Sixth Directive is worded as follows:
'Without prejudice to other Community provisions, Member States shall exempt the following under conditions which they shall lay down for the purpose of ensuring the correct and straightforward application of the exemptions and of preventing any possible evasion, avoidance or abuse:
...
(d) the following transactions:
1. the granting and the negotiation of credit and the management of credit by the persons granting it;
2. the negotiation of or any dealings in credit guarantees or any other security for money and the management of credit guarantees by the person who is granting the credit;
3. transactions, including negotiation, concerning deposit and current accounts, payments, transfers, debts, cheques and other negotiable instruments, but excluding debt collection and factoring;
4. transactions, including negotiation, concerning currency, bank notes and coins used as legal tender, with the exception of collectors' items; ”collectors' items" shall be taken to mean gold, silver or other metal coins or bank notes which are not normally used as legal tender or coins of numismatic interest;
5. transactions, including negotiation, excluding management and safekeeping, in shares, interests in companies or associations, debentures and other securities, excluding:
documents establishing title to goods,
the rights or securities referred to in Article 5(3);
6. management of special investment funds as defined by Member States.‘
4.During a transitional period which expired on 1 January 1991, the Member States could continue to exempt the transactions listed in Annex F to the Sixth Directive. Those transactions included the management of credit by a person or a body other than the one which granted the credit (point 13) and the safekeeping and management of shares, interests in companies and associations, debentures and other securities or negotiable instruments, excluding documents establishing title to goods or securities referred to in Article 5(3) of the Sixth Directive (point 15).
5.In Denmark, Article 2(3)(j) of Law No 204 of 10 May 1978 on value added tax provided that the activities of banks and savings banks and financial transactions were to be exempt from VAT. The Østre Landsret states that the exemption laid down by the 1978 Law was based on Article 13B(d) of the Sixth Directive.
6.Subsequently, Law No 802 of 19 December 1989, which amended the 1978 Law, made deposits and management of shares, debentures and other securities, the management of credit and credit guarantees by persons other than those who granted the credits and the renting of safe-deposit boxes subject to VAT as from 1 January 1991. A new VAT Law, reproducing the scheme and terminology of the Sixth Directive, was enacted on 18 May 1994.
The main proceedings
7.SDC is an association which is registered for the purposes of VAT. Most of its members are savings banks.
8.It provides to its members and to certain other customers who are connected to its data-handling network (hereinafter 'the banks‘) services relating to transfers, advice on, and trade in, securities, and management of deposits, purchase contracts and loans. SDC also offers services relating to its members' administrative affairs.
9.Before 1993 SDC provided the banks with services performed wholly or partly by electronic means. Those supplies of services were analogous to those which the biggest financial institutions carry out themselves using their own data-handling centres.
10.A typical SDC supply of service is described by the national court as consisting of a number of components which, added together, made up the service which a bank or its customers (hereinafter 'the customers‘) wished to have performed. A price was quoted for each service component appearing in SDC's products catalogue. SDC did not receive the remuneration for its supply of services from the customers but from the banks.
11.SDC performed services only at the request of a bank, a customer or other persons who were authorized, under a contract concluded with the customer, to require transactions such as payments to be effected. A customer could give information to SDC only after having been authorized to do so by a bank, in particular by the issue of a payment or credit card. SDC's name was not used vis-à-vis customers and SDC had not undertaken any legal obligation in regard to them. The documentation produced by SDC was sent out in the name of the bank.
12.The national court states that, in 1993, that is to say after the main proceedings had been initiated, most of SDC's activities and assets were transferred to newly-formed companies which are now controlled by SDC's members. One of those companies performs all the services in question. For organizational reasons, that company invoices SDC which in turn invoices its members.
13.The District Customs Office, by decision of 23 September 1986, and the Customs and Tax Directorate, by decision of 20 April 1990, took the view, on an application by SDC, that the services which it provided relating to certain transfers were covered by the exemption provided for by Article 2(3)(j) of the 1978 Law.
14.However, on 14 February 1992, the Momsnævn (VAT Tribunal) decided that none of the services provided by SDC were covered by the exemption.
15.By application of 27 April 1992, SDC appealed against the VAT Tribunal's decision to the Østre Landsret. That court, having concluded that the outcome of the proceedings depended on the interpretation to be given to points 3, 4 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive, decided to stay proceedings and to refer the following questions to the Court for a preliminary ruling:
'1. Should Article 13B(d) points 3 to 5 of the Sixth VAT Directive be interpreted as meaning that VAT exemption should be granted for services of a type described above in paragraphs 3 and 5 [of the order for reference; essentially, these are supplies of data-handling services to SDC members and to other financial institutions]?
In that connection, is the granting of exemption from VAT under Article 13B(D) points 3 to 5 precluded where a transaction within the meaning of that provision is effected, wholly or in part, electronically?
2. The wording used in Article 13B(d) points 1 to 2 of the VAT Directive is ”by the person granting [the credit]" (ved den person, som har ydet lanene) and ”by the person who is granting the credit" (ved den person, der har ydet kreditten). That description is not employed in Article 13B(d) points 3 to 5.
Should any importance be attached to that difference in the interpretation of Article 13B(d) points 3 to 5?
3. A. Is it significant, as far as the application of Article 13B(d) points 3 to 5 is concerned, whether transactions are effected by financial institutions or by others?
B. Is it significant, as far as the application of Article 13B(d) points 3 to 5 is concerned, whether the entire financial service is performed by a financial institution which has a relationship with a customer?
C. If it is unnecessary for the application of Article 13B(d) points 3 to 5 that the financial institution itself should perform the entire service, can the financial institution purchase transactions wholly or in part from another person with the effect that the services performed by that other person are covered by Article 13B(d) points 3 to 5, or may particular requirements be made of that other person?
4. How is the wording used in Article 13B(d) points 3 and 4 ”transactions ... concerning" to be interpreted?
This question seeks to ascertain whether the words ”transactions ... concerning" are to be understood as meaning that VAT exemption should also be granted in cases where a person either performs only a part of the service or effects only some of the transactions within the meaning of the Directive that are necessary for the supply of the complete financial service.
5. In interpreting Article 13B(d) points 3 to 5 should significance be attached to the fact that the taxable person who requests tax exemption for transactions within the meaning of the provision effects those transactions on behalf of the financial institution in whose name the service is performed?
6. After the plaintiff's reorganization, is it significant, as far as application of Article 13B(d) points 3 to 5 is concerned, that the services in question are now provided by a company which supplies the services to the associated financial institutions?
It will be noted that the said services are invoiced by the company to the plaintiff which in turn invoices its financial institution members [reference is made here to the explanations given in the first paragraph of the order for reference].‘
16.By its questions the national court is asking in effect whether points 3, 4 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive are to be interpreted as exempting from VAT supplies of services made to banks and their customers by a data-handling centre set up to serve the common interests of banks where those services contribute to the execution of transfers, to the provision of advice on, and trade in, securities, and to management of deposits, purchase contracts and loans and in the main are performed wholly or partly by electronic means.
17.It must be observed in this regard that it is not clear from either the order for reference or the observations of the parties whether SDC's services relate to transactions concerning currency, banknotes and coins. Consequently, it is not necessary to consider the interpretation to be given to point 4 of Article 13B(d).
18.The national court asks the Court in particular to explain the importance to be attached in this interpretation to the various aspects of the transactions effected by SDC.
19.Amongst those aspects it is important to distinguish (i) the persons effecting the transactions, (ii) the way in which they are effected, (iii) the contractual links between the provider of the services and the person to whom they are provided and (iv) the nature of the service provided by the data-handling centre.
Preliminary remarks on the interpretation of the exemptions set out in Article 13 of the Sixth Direction
20.Before functions of the kind performed by SDC are examined, it must be pointed out that, according to settled case-law of the Court, the terms used to describe the exemptions envisaged by Article 13 of the Sixth Directive are to be interpreted strictly since these constitute exceptions to the general principle that turnover tax is to be levied on all services supplied for consideration by a taxable person (judgment in Case 348/87 Stichting Uitvoering Financiële Acties [1989] ECR 1737, paragraph 13).
21.Furthermore, as the Court pointed out in its judgment in Case 235/85 Commission v Netherlands [1987] ECR 1471, paragraph 18, and its judgment in Case 348/87 Stichting Uitvoering Financiële Acties, cited above (paragraph 11), it is evident from the 11th recital of the preamble to the Sixth Directive that the exemptions constitute independent concepts of Community law which must be placed in the general context of the common system of VAT introduced by the Directive.
22.Finally, a comparison of the various language versions of point 3 of Article 13B(d) reveals that there are differences in terminology with regard to the phrase 'transactions ... concerning‘. In view of those linguistic differences, the scope of the phrase cannot be determined on the basis of an interpretation which is exclusively textual. In order to clarify its meaning, reference must therefore be made to the context in which the phrase occurs and consideration given to the structure of the Sixth Directive (judgment in Case 173/88 Henriksen [1989] ECR 2763, paragraphs 10 and 11).
23.Next, it must be considered whether the two arguments based on the scheme of the Sixth Directive, concerning prevention of tax evasion and avoidance and of the risk of causing distortions of competition, which have been advanced by the parties to the main proceedings, could affect the answers to be given to the questions put by the national court.
24.As regards measures for preventing any possible evasion, avoidance or abuse, the Danish Ministry for Fiscal Affairs, relying on the introductory phrase of Article 13B of the Sixth Directive, argues that if the transactions effected by SDC were covered by the exemptions provided for by points 3 and 5 of Article 13B(d), the Member State concerned would be prevented from taking the necessary measures, because it would be impossible to verify on any objective basis the nature of each of the supplies made by SDC and because of the wholly arbitrary way in which those supplies would be defined in relation to supplies of services made by other subcontractors and in relation to auxiliary services.
25.It is sufficient to state in this regard that the argument put forward by the Danish Ministry for Fiscal Affairs would be relevant only if a very broad interpretation of the concepts in question were adopted, without identifying the various components of the transactions involved. However, as pointed out in paragraph 20 above, such an interpretation is excluded. Consequently, and in view of the discretion which Member States enjoy, by virtue of the introductory sentence of Article 13B, in the choice of measures necessary for preventing any possible evasion, avoidance or abuse, a failure to have adopted the provisions necessary to facilitate application of an exemption may not result in a taxpayer's not being allowed an exemption (see Case 8/81 Becker [1982] ECR 53, paragraph 34).
26.As regards the alleged risk of distortion of competition, the Danish Ministry for Fiscal Affairs argues that, if SDC's supplies of services were exempt in part from VAT, data-handling centres offering the same services or similar services would be at a competitive disadvantage.
27.SDC, on the other hand, submits that the charging of tax on its supplies of services also produces distortions of competition since its members have to pay additional tax in the form of VAT, unlike the big financial institutions which effect the transactions concerned themselves.
28.On this point, it must be emphasized that SDC supplies and invoices services to banks which use its services. In contrast, in the case of financial institutions which perform their services directly, there is no exchange of services nor, therefore, any invoicing. As the Advocate General points out in point 57 of his Opinion, the difference involved is one of liability to tax and not one of exemption under points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive, which is quite neutral since it arises from the actual nature of the transactions.
29.It must therefore be concluded that none of the arguments concerning the prevention of tax evasion or avoidance and the risk of creating distortions of competition advanced by the parties to the main proceedings can affect the answers to be given to the questions raised.
The persons effecting the transactions concerned and the way in which those transactions are effected
30.The person effecting the transactions in question and the way in which those transactions are actually effected are relevant to the answer to be given to the second part of the first question, the second question, part A of the third question and the sixth question. By these questions, the national court is asking in effect whether points 3 and 5 of Article 13B(d) are to be interpreted as meaning that the exemption is subject to the condition that the transactions be effected by a certain type of institution, by a certain type of legal person or, in whole or in part, in a particular way.
31.As regards the first aspect, all the parties participating in the proceedings consider that it is not excluded a priori that persons other than certain financial institutions could effect the transactions exempted under Article 13B(d). These parties therefore agree that the decisive criterion for the exemption is the type of transaction effected.
32.The transactions exempted under points 3 and 5 of Article 13B(d) are defined according to the nature of the services provided and not according to the person supplying or receiving the services. Those provisions make no reference to that person.
33.The fact that the identity of the persons effecting the transactions is irrelevant in determining the transactions exempt under points 3 and 5 of Article 13B(d) is confirmed by points 1 and 2 of Article 13B(d), which refer to 'the persons granting it‘ and to 'the person who is granting the credit‘.
34.In paragraph 13 of its judgment in Case C-281/91 Muys' en De Winter's Bouw-en Aannemingsbedrijf [1993] ECR I-5405 the Court stated that where the identity of the lender or the borrower is not specified, the expression 'the granting and the negotiation of credit‘ in point 1 of Article 13B(d) of the Sixth Directive is in principle sufficiently broad to include credit granted by a supplier of goods in the form of deferral of payment. The Court also considered that the wording of that provision in no way suggested that the scope of that provision was limited only to loans and credits granted by banking and financial institutions.
35.As regards, more specifically, the legal form of the company supplying or receiving services, referred to in the sixth question, it must be concluded that, if the identity of the persons involved is immaterial in determining whether the service in question is exempt from VAT under points 3 and 5 of Article 13B(d), the type of legal person represented by the operators concerned is a fortiori immaterial.
36.As regards the way in which the transactions concerned are effected, the Danish Ministry for Fiscal Affairs, the United Kingdom Government and the Commission point out that the services provided by SDC consist only of electronic services and that they are not therefore covered by points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive.
37.It must be stated in regard to this point that the specific manner in which the service is performed, electronically, automatically or manually, does not affect the application of the exemption. The provisions in question make no distinction in this regard. Accordingly, the mere fact that a service is performed entirely by electronic means does not in itself prevent the exemption from applying to that service. If, on the other hand, the service entails only technical and electronic assistance to the person performing the essential, specific functions for the transactions covered by points 3 and 5 of Article 13B(d), it does not fulfil the conditions for exemption. That conclusion follows, however, from the nature of the service and not from the way in which it is performed.
38.The answer to the second part of the first question, the second question, part A of the third question and the sixth question must therefore be that points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive are to be interpreted as meaning that the exemption is not subject to the condition that the transactions be effected by a certain type of institution, by a certain type of legal person or wholly or partly by certain electronic means or manually.
The contractual links between the person performing the service and the person receiving it
39.By part B of its third question, the national court asks in effect whether the exemption provided for by points 3 and 5 of Article 13B(d) is subject to the condition that the entire service be performed by an institution which has a relation with the bank's end customer. In the event that the answer to this question is in the negative, the national court wishes to ascertain, by its fifth question, whether the fact that the service provided by a data-handling centre appears, to the end customer of the bank, to be a service supplied by the bank precludes the exemption.
40.SDC considers that points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive also apply where the complete service is performed by a number of persons, even though they do not all have a direct relation with the customer of a financial institution.
41.The Danish Ministry for Fiscal Affairs, on the other hand, considers that the transactions envisaged in points 3 and 5 of Article 13B(d) must be effected by the taxable person on the basis of a contract concluded with the final consumer, in regard to whom he is directly responsible for performance of the final service. It follows that the services performed by SDC for the banks are excluded from the scope of the provision. Those services are in fact performed on the basis of a contract concluded with the banks, with SDC acting as subcontractor.
42.The United Kingdom Government, whose observations on this point are confined to transfers, submits that the transactions are covered by the exemption, whether they are effected by the banks themselves or by an undertaking to which they have recourse, provided that the undertaking is responsible for the conduct of the transactions, which are identifiable as separate, individual services.
43.The German Government considers that the decisive criterion for application of the exemption depends on how the financial service is characterized, irrespective whether there is a contract or a direct link between the person providing it and the final consumer. In its view, no such requirement is to be found in the wording of points 3 and 5 of Article 13B(d).
44.The Commission considers that the provisions in question are to be interpreted as meaning that the exemption provided for by points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive applies only to services of a financial character concerning the matters mentioned in those provisions and supplied under a contract concluded directly with the recipient with regard to whom the provider of the service assumes responsibility for effecting the transactions.
45.It must first be pointed out in this regard that, according to settled case-law on the concept of supply of services for consideration contained in point 1 of Article 2 of the Sixth Directive, taxable transactions, within the framework of the VAT system, presuppose the existence of a legal relationship between the provider of the service and the recipient pursuant to which there is reciprocal performance, the remuneration received by the provider of the service constituting the value actually given in return for the service supplied to the recipient (see, in particular, Case C-16/93 Tolsma [1994] ECR I-743, paragraph 14).
46.In the present case, most of the services provided by SDC involve no legal relationship between it and the end recipient, namely the customer of a member bank of SDC. In such a situation the legal relations which are formed are between the bank and its customer and between the bank and SDC.
47.The services in point in the main proceedings are the services which SDC has performed for its own customers, namely the banks, and in return for which the banks have paid remuneration. Having regard to that relationship, the services which SDC provides to the customers of the banks are therefore significant only as descriptors and as parts of the services provided by that body to the banks.
48.As is clear from paragraph 32 of this judgment, the identity of the provider of the service and the recipient does not affect the application of the provisions in question, except where they cover services which, by their nature, are provided to the customers of financial institutions. During the proceedings it was contended, in particular, that transfer and payment services are of that nature.
49.It is therefore necessary to consider first of all whether the provision which allows transfers to be exempt requires the exempt service to be provided directly to the end customer of the bank.
50.It must be added that the considerations relating to transfers, set out below, are also applicable to transactions concerning payments in so far as the factual circumstances and the contractual links are similar. Moreover, no distinction in this regard has been raised by the parties in the proceedings before the Court.
51.SDC contests the interpretation according to which the provision covers only the service provided to the end customer of the bank and points out that customers of banks may themselves effect transfers, or have them effected, by shops for example, without any action on the part of the bank.
52.The Danish Ministry for Fiscal Affairs, on the other hand, submits that even in the situations referred to by SDC the link between the end customer and his bank is decisive. In support of that submission it maintained that, in the situation in point in the main proceedings, it is the bank which has authorized the customer to give it orders and that the service is, on any view, provided to the customer in the bank's name.
53.On this point, it must be noted first of all that a transfer is a transaction consisting of the execution of an order for the transfer of a sum of money from one bank account to another. It is characterized in particular by the fact that it involves a change in the legal and financial situation existing between the person giving the order and the recipient and between those parties and their respective banks and, in some cases, between the banks. Moreover, the transaction which produces this change is solely the transfer of funds between accounts, irrespective of its cause. Thus, a transfer being only a means of transmitting funds, the functional aspects are decisive for the purpose of determining whether a transaction constitutes a transfer for the purposes of the Sixth Directive.
54.In cases where the customer effects a transfer or causes a transfer to be effected without any action by the bank, the specific acts which constitute the transfer are carried out either by the data-handling centre and the customer or by the data-handling centre and a third party, the latter acting at the customer's request, or by the data-handling centre acting alone pursuant to a standing order from the customer.
55.The contractual links between the bank and its customer do not diminish the role of the data-handling centre. It is from those links that the customer derives the right to have transactions effected, even if they are invoiced as services provided to the bank and also alter the bank's financial situation.
56.Moreover, if point 3 of Article 13B(d) of the Sixth Directive covered only the service which a financial institution provides to the end customer, only certain acts concerning transfer transactions could be exempt. Such an interpretation would restrict the exemption in a way which is not supported by the wording of the provision in question. That wording does not restrict the exemption to that relation and it is sufficiently broad to include services provided by operators other than banks to persons other than their end customers.
57.It follows from the foregoing that an interpretation restricting application of the exemption provided for by point 3 of Article 13B(d) to services provided directly to an end customer is unfounded.
58.As far as SDC's other functions are concerned, its role in relations with the banks and end customers is comparable to its role in a transfer. Furthermore, the other exemptions provided for by points 3 and 5 of Article 13B(d) are, like the exemption for transfers, also defined according to the nature of the services provided and not according to the identity of the persons to whom they are provided.
59.The answer to part B of the third question and to the fifth question must therefore be that the exemption provided for by points 3 and 5 of Article 13B(d) is not subject to the condition that the service be provided by an institution which has a legal relationship with the end customer. The fact that a transaction covered by those provisions is effected by a third party but appears to the end customer to be a service provided by the bank does not preclude exemption for the transaction.
Data-handling services and their character
60.By its fourth question the national court seeks to ascertain whether the VAT exemption must be granted where a person either performs only part of a complete service or carries out only certain operations necessary for the supply of a complete exempt financial service. Given that the first question concerns the exemption of the data-handling element in the services envisaged by points 3 and 5 of Article 13B(d), these questions can be examined together.
Transfers and payments
61.It is necessary to consider first of all whether the operations carried out by a data-handling centre such as SDC in the effecting of a transfer can in themselves be described as transactions concerning transfers within the meaning of point 3 of Article 13B(d) of the Sixth Directive.
62.The Danish Ministry for Fiscal Affairs argues that the services provided by SDC are in fact composed of various administrative or technical components which are invoiced individually. No price is fixed in advance for the transfer, the transfer of funds or the services in their entirety. Consequently, the services provided by SDC are different from those covered by point 3 of Article 13B(d) of the Sixth Directive.
63.SDC, on the other hand, states that, in order for the exemption to apply, it is not necessary for the services supplied to be complete services but it is sufficient that the supply in question should be an element of a financial service in which various operators participate and which, taken as a whole, constitutes a complete financial service.
64.Given this difference of view, it must be noted first of all that the wording of point 3 of Article 13B(d) of the Sixth Directive does not in principle preclude a transfer from being broken down into separate services which then constitute 'transactions concerning transfers‘ within the meaning of that provision and which are invoiced by specifying the elements of those services. The invoicing is irrelevant for the application of the exemption in question, provided that the actions necessary for effecting the exempt transaction can be identified in relation to the other services.
65.However, since point 3 of Article 13B(d) of the Sixth Directive must be interpreted strictly, the mere fact that a constituent element is essential for completing an exempt transaction does not warrant the conclusion that the service which that element represents is exempt. The interpretation put forward by SDC cannot therefore be accepted.
66.In order to be characterized as exempt transactions for the purposes of points 3 and 5 of Article 13B, the services provided by a data-handling centre must, viewed broadly, form a distinct whole, fulfilling in effect the specific, essential functions of a service described in those two points. For 'a transaction concerning transfers‘, the services provided must therefore have the effect of transferring funds and entail changes in the legal and financial situation. A service exempt under the Directive must be distinguished from a mere physical or technical supply, such as making a data-handling system available to a bank. In this regard, the national court must examine in particular the extent of the data-handling centre's responsibility vis-à-vis the banks, in particular the question whether its responsibility is restricted to technical aspects or whether it extends to the specific, essential aspects of the transactions.
67.It is for the national court, which is acquainted with all the facts of the case, to determine whether the operations carried out by SDC have such a distinct character and whether they are specific and essential.
68.In view of all foregoing considerations the reply to be given to the first and fourth questions concerning point 3 of Article 13B(d) of the Sixth Directive must be that this provision is to be interpreted as meaning that transactions concerning transfers and payments include operations carried out by a data-handling centre if those operations are distinct in character and are specific to, and essential for, the exempt transactions.
SDC's other functions
69.SDC's operations entitled 'Advice on, and trade in, securities‘ cover two types of different services. The first type consist of separate information services characterized by the supply of financial information to the banks, whilst the second type form an integral part of the system of the market in marketable securities.
70.It is apparent from the actual wording of points 3, 4 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive that none of the transactions described by those provisions concerns operations involving the supply of financial information. Such operations cannot therefore be covered by the exemption provided for by that provision.
71.On the other hand, it is not excluded that some operations belonging to the second group are to be considered as transactions in 'shares, interests in companies or associations, debentures and other securities‘ within the meaning of point 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive. The national court points out here that SDC carries out stock exchange transactions for its members' customers by purchasing or selling securities held in customers' portfolios.
72.It is undisputed that the transactions in shares and other securities covered by point 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive, which excludes only management and safekeeping of securities, include transactions on the market in marketable securities.
73.Furthermore, trade in securities involves acts which alter the legal and financial situation as between the parties and are comparable to those involved in the case of a transfer or a payment.
74.However, the description provided in this regard by the national court is not sufficient to enable the Court to determine the precise nature of SDC's services concerning advice on, and trade in, securities.
75.The answer to be given to the first and fourth questions concerning operations entitled 'Advice on, and trade in, securities‘ must therefore be that services consisting in making financial information available to banks and other users are not covered by points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive. As regards, more specifically, trade in securities, point 5 of that provision is to be interpreted as meaning that transactions in shares, interests in companies or associations, debentures and other securities include operations carried out by a data-handling centre if they are separate in character and are specific to, and essential for, the exempt transactions.
76.The same applies to the management of deposits, purchase contracts and loans. As was stated in paragraph 4 of this judgment, such operations are no longer covered by the exemption since 1 January 1991, the date on which the transitional period during which the Member States could, by way of exception, maintain exemptions for the specific cases provided for in Annex F to the Sixth Directive expired.
77.The answer to the questions concerning the management of deposits, purchase contracts and loans must therefore be that the mere fact that the operations are carried out by a data-handling centre does not prevent them from constituting services covered by points 13 and 15 of Annex F to the Sixth Directive. It is for the national court to determine whether, before 1 January 1991, those operations were separate in character and specific to, and essential for, those services.
The new organizational structure
78.By its last question the national court seeks to ascertain in particular whether the fact that the services provided to the banks are performed by a company which invoices the services to SDC which in turn invoices them to the banks is significant for the purposes of the application of points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive.
79.As far as this question is concerned, the importance of a legal relationship between the person providing a service and the person receiving it and the principle of mutual performance must be emphasized. However, if the service supplied is specified, if it fulfils the criteria for exemption and if the invoicing concerns only that service, the mere fact that for organizational reasons the invoicing is done through a third party does not prevent the transaction effected from being regarded as an exempt transaction.
80.There may be such invoicing if the data-handling centre which effects the transactions and the third party which invoices them in reality constitute a unit created to serve the common interests of the persons for whom its services are intended.
81.The reply to be given to the sixth question must therefore be that the mere fact that a service is invoiced by a third party does not prevent the transaction to which it relates from being exempt under points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive.
Costs
82.The costs incurred by the German and the United Kingdom Governments and by the Commission of the European Communities, which have submitted observations to the Court, are not recoverable. Since these proceedings are, for the parties to the main proceedings, a step in the action pending before the national court, the decision on costs is a matter for that court.
On those grounds,
THE COURT (Fifth Chamber),
in answer to the questions submitted to it by the Østre Landsret by judgment of 20 December 1994, hereby rules:
1.Points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Council Directive (77/388/EEC) of 17 May 1977, on theharmonization of the laws of the Member States relating to turnover taxes — Common system of value added tax: uniform basis of assessment, are to be interpreted as meaning that the exemption is not subject to the condition that the transactions be effected by a certain type of institution, by a certain type of legal person or wholly or partly by certain electronic means or manually.
2.The exemption provided for points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive is not subject to the condition that the service be provided by an institution which has a legal relationship with the end customer. The fact that a transaction covered by those provisions is effected by a third party but appears to the end customer to be a service provided by the bank does not preclude exemption for the transaction.
3.Point 3 of Article 13B(d) of the Sixth Directive is to be interpreted as meaning that transactions concerning transfers and payments include operations carried out by a data-handling centre if those operations are distinct in character and are specific to, and essential for, the exempt transactions.
4.Services consisting in making financial information available to banks and other users are not covered by points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive.
5.The mere fact that operations concerning the management of deposits, purchase contracts and loans are carried out by a data-handling centre does not prevent them from constituting services covered by points 13 and 15 of Annex F to the Sixth Directive. It is for the national court to determine whether, before 1 January 1991, those operations were separate in character and specific to, and essential for, those services.
6.The mere fact that a service is invoiced by a third party does not prevent the transaction to which it relates from being exempt under points 3 and 5 of Article 13B(d) of the Sixth Directive.
