Aftrek voor helft van betaalde hypotheekrente op basis van echtscheidingsconvenant

1. Ontstaan en loop van het geding

1.1. De inspecteur heeft de aanslag inkomstenbelasting en premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) 2018 opgelegd.

1.2. Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt. De inspecteur heeft uitspraak op bezwaar gedaan en het bezwaar ongegrond verklaard.

1.3. Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld bij de rechtbank.

De rechtbank heeft het beroep ongegrond verklaard.

1.4. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de rechtbank hoger beroep ingesteld bij het hof. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.5. De zitting heeft plaatsgevonden op 16 mei 2024 in ’s-Hertogenbosch. Daar zijn verschenen, namens de inspecteur, [inspecteur 1] en [inspecteur 2] . Belanghebbende is, onder bericht van verhindering aan de griffier, niet verschenen. Hij heeft verzocht om aanhouding vanwege een medische conditie.

1.6. Het hof heeft het onderzoek op de zitting geschorst en daarbij bepaald dat een nieuwe zittingsdatum zal worden vastgesteld. De tweede zitting heeft plaatsgevonden op 25 juli 2024 in ’s-Hertogenbosch. Daar zijn verschenen belanghebbende en, namens de inspecteur, [inspecteur 3] en [inspecteur 2] .

1.7. Belanghebbende heeft tijdens het onderzoek op de zitting een pleitnota overgelegd en voorgedragen.

1.8. Het hof heeft aan het einde van de zitting het onderzoek gesloten.

2. Feiten

2.1. Belanghebbende was gehuwd met mevrouw [naam] (hierna: de ex-partner). Bij beschikking van 14 oktober 2013 heeft de rechtbank Den Haag de echtscheiding tussen belanghebbende en de ex-partner uitgesproken.

2.2. Belanghebbende en zijn ex-partner waren in 2013 het gehele jaar fiscaal partner.

2.3.  Belanghebbende en de ex-partner waren ieder voor de onverdeelde helft eigenaar van de woning aan [adres] te [plaats] in België (hierna: de woning). De aankoop van deze woning is gefinancierd met een hypothecaire geldlening.

2.4. Belanghebbende en zijn ex-partner zijn op 22 juli 2013 een echtscheidingsconvent overeengekomen. In het convenant is opgenomen dat belanghebbende en de ex-echtgenote op 1 augustus 2013 hun samenwoning hebben verbroken. Ter zake van de woning is in het echtscheidingsconvenant, onder andere, het volgende vastgelegd:

2.5. Belanghebbende verbleef tot 13 juli 2017 in de woning en is daarna naar een huurwoning in Nederland verhuisd. De woning heeft vanaf die datum te koop gestaan en is op 14 mei 2019 aan derden verkocht en geleverd. De overwaarde van de woning van ruim € 31.000 is voor de helft uitgekeerd aan de ex-partner.

2.6. Belanghebbende heeft bij de aangifte IB/PVV 2013 en de aangifte IB/PVV 2014 geopteerd voor binnenlandse belastingplicht en heeft negatieve inkomsten uit eigen woning in mindering gebracht op zijn inkomen. Belanghebbende bij de aangifte IB/PVV 2013 een bedrag van € 11.320 als aftrekbare rente in aanmerking genomen. Bij de aangifte IB/PVV 2014 heeft belanghebbende een bedrag van € 9.433 als aftrekbare rente in aanmerking genomen. De inspecteur heeft de aanslagen IB/PVV 2013 en 2014 conform de ingediende aangifte vastgesteld.

2.7. Bij de aangiften IB/PVV 2015 en 2016 heeft belanghebbende geen negatieve inkomsten uit eigen woning in mindering gebracht op zijn inkomen.

2.8. In het jaar 2017 is belanghebbende geïmmigreerd naar Nederland. De inspecteur heeft de negatieve inkomsten uit eigen woning in de aangifte IB/PVV 2017 voor de buitenlandse periode niet in aftrek toegestaan. De negatieve inkomsten uit eigen woning voor de binnenlandse periode in 2017 heeft de inspecteur voor 50% in aanmerking genomen.

2.9. Belanghebbende heeft in het jaar 2018 de volledige rente over de hypothecaire geldlening betaald. Hij heeft voor het jaar 2018 de aangifte IB/PVV ingediend en daarbij de leegstaande woning voor het geheel aangemerkt als eigen woning, met een eigenwoningforfait van nihil, en de volledige rente van € 14.532 over de hypothecaire geldlening als kosten van de eigen woning opgevoerd.

2.10. De inspecteur is bij de aanslagregeling van de aangifte afgeweken. Volgens de inspecteur kan belanghebbende, gelet op zijn aandeel in de woning, slechts 50% van de betaalde hypothecaire rente, een bedrag van € 7.266, als kosten van de eigen woning in aftrek brengen.

2.11. De aanslag is vastgesteld naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van (€ 39.123 + € 7.266 =) € 46.389. Tevens is bij beschikking € 201 belastingrente in rekening gebracht.

3. Geschil en conclusies van partijen

3.1. Het geschil betreft het antwoord op de volgende vragen:

• Zijn bij het vaststellen van de aanslag IB/PVV 2018 de algemene beginselen van behoor bestuur geschonden, in het bijzonder het zorgvuldigheidsbeginsel, het motiveringsbeginsel, het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel en het evenredigheidsbeginsel?
• Heeft de rechtbank terecht het verzoek ter zitting van belanghebbende om de procedure te schorsen, zodat belanghebbende overleg kon voeren met zijn voormalig accountant over de aangiften en aanslagen IB/PVV 2015 en 2016, afgewezen?
• Kan belanghebbende de volledige rente over de hypothecaire geldlening als kosten van de eigen woning in 2018 in aftrek brengen?

3.2. Belanghebbende concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de rechtbank, vernietiging van de uitspraak op bezwaar, tot vermindering van het belastbaar inkomen uit werk en woning tot het bedrag van € 39.123, tot vergoeding van de kosten voor de door een derde in beroep en hoger beroep beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en tot vergoeding van de kosten in bezwaar. De inspecteur concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de rechtbank.

4. Gronden

Ten aanzien van het geschil

Vraag i. Schending van algemene beginselen van behoorlijk bestuur

4.1. Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat het zorgvuldigheidsbeginsel, het motiveringsbeginsel, het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel, en het evenredigheidsbeginsel zijn geschonden. De inspecteur stelt zich op het standpunt dat geen van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zijn geschonden. Het hof overweegt als volgt.

4.2. Het hof verwerpt belanghebbendes beroep op schending van het motiveringsbeginsel1 en het zorgvuldigheidsbeginsel2 . Het hof stelt voorop dat een motiveringsgebrek, dan wel een zorgvuldigheidsgebrek in de regel niet kan leiden tot vernietiging van de aanslag.3 4 Voor het overige merkt het hof op dat de inspecteur in de motivering bij de uitspraak op bezwaar is ingegaan op de gronden van het bezwaar waarbij hij tevens uiteenzet waarom hij daarin geen aanleiding ziet om de aanslag te verminderen. Verder heeft de inspecteur, alvorens de aanslag vast te stellen, belanghebbende in de gelegenheid gesteld om te reageren op het voornemen van de inspecteur om af te wijken van de ingediende aangifte. Naar het oordeel van het hof is daarom geen sprake van een schending van het motiveringsbeginsel en het zorgvuldigheidsbeginsel.

4.3. Ook dat wat belanghebbende aanvoert over het evenredigheidsbeginsel kan hem niet helpen. Artikel 11 Wet van 15 mei 1829, houdende algemeene bepalingen der wetgeving van het Koningrijk5 , waarin tot uitdrukking is gebracht dat de rechter de redelijkheid en billijkheid van een wettelijke maatregel niet mag toetsen, alsmede het toetsingsverbod van artikel 120 Grondwet staan bij de huidige stand van de rechtsontwikkeling in beginsel in de weg aan toetsing van de wettelijke voorschriften uit de Wet IB 2001 aan het evenredigheidsbeginsel. Doordat de Wet IB 2001 een wet in formele zin is kan niet worden getoetst aan het nationale wettelijke evenredigheidsbeginsel als opgenomen in artikel 3:4, lid 2, Awb en aan het nationale ongeschreven evenredigheidsbeginsel.6 Voor een andere uitkomst dan waartoe toepassing van de wettelijke bepaling leidt, bestaat slechts aanleiding indien zich bijzondere omstandigheden voordoen die niet of niet ten volle zijn verdisconteerd in de afweging van de wetgever en de toepassing van de wettelijke bepaling zozeer in strijd doen zijn met algemene rechtsbeginselen dat die toepassing achterwege moet blijven.7 Daarvan is hier geen sprake. Het hof ziet in dit geval geen onevenredige uitkomst die de wetgever niet kan hebben bedoeld en die aanleiding zou kunnen geven tot een andere uitkomst dan waartoe toepassing van de wettelijke voorwaarden leidt.

4.4. Belanghebbende stelt zich verder op het standpunt dat bij het vaststellen van de aanslagen IB/PVV 2013 tot en met 2016 het door belanghebbende volledig betaalde bedrag aan rente over de hypothecaire geldlening als kosten van de eigen woning in aftrek zijn toegelaten. Belanghebbende stelt, op basis hiervan, dat bij hem door de inspecteur het in rechte te beschermen vertrouwen is gewekt dat het volledige bedrag aan rente over de hypothecaire geldlening als kosten van de eigen woning in aftrek kunnen worden gebracht. De inspecteur stelt zich op het standpunt dat de aangiften IB/PVV voor de jaren 2013 tot en met 2016 niet zijn beoordeeld door de inspecteur en dat de aanslag IB/PVV 2017 is vastgesteld in afwijking van de door belanghebbende ingediende aangifte en in overeenstemming met het door de inspecteur ingenomen standpunt bij het vaststellen van de aanslag IB/PVV 2018.

4.5. De rechtbank heeft hierover als volgt overwogen:

4.6. Het hof acht deze overwegingen van de rechtbank juist en op goede gronden gegeven. Het hof voegt daar nog het volgende aan toe. In de aangifte IB/PVV 2015 en 2016 heeft belanghebbende geen negatieve inkomsten uit eigen woning in mindering gebracht op zijn inkomen. Bij de aangifte IB/PVV 2017 heeft belanghebbende weliswaar de volledig betaalde rente over de hypothecaire geldlening in aftrek gebracht, maar heeft de inspecteur de aanslag vastgesteld in afwijking van de ingediende aangifte. Het beroep op het rechtszekerheids- en vertrouwensbeginsel slaagt dus niet.

Vraag ii. Had de rechtbank moeten schorsen op verzoek van belanghebbende?

4.7. Belanghebbende heeft zich, naar het hof begrijpt, op het standpunt gesteld dat de rechtbank de goede procesorde heeft geschonden, omdat zij het onderzoek ter zitting niet heeft aangehouden op verzoek van belanghebbende. Belanghebbende meent dat hij geschaad is in zijn verdedigingsbelang, nu hij de door de inspecteur ter zitting gestelde feiten ten aanzien van de aftrek van rente in 2015 en 2016 niet heeft kunnen controleren op juistheid.

4.8. Nu belanghebbende een beroep doet op het vertrouwensbeginsel, rust op hem de bewijslast om feiten en omstandigheden te stellen die dat beroep ondersteunen. De enkele betwisting door de inspecteur van de feiten en omstandigheden met betrekking tot de aftrek in de jaren 2015 en 2016, kan er niet toe leiden dat belanghebbende in zijn verdediging is geschaad, reeds omdat de bewijslast met betrekking tot deze feiten en omstandigheden op belanghebbende rust.

4.9. Het hof komt tot de conclusie dat de rechtbank de goede procesorde niet heeft geschonden.

Vraag iii. Kan belanghebbende de volledige rente over de hypothecaire geldlening als kosten van de eigen woning in 2018 in aftrek brengen?

4.10. Tussen partijen is niet in geschil dat de inspecteur de aanslag IB/PVV 2018 heeft vastgesteld in overeenstemming met de wettelijke bepalingen, indien wordt uitgegaan van de afspraken zoals vastgelegd in het echtscheidingsconvenant. Nu dit standpunt naar het oordeel van het hof, gelet op de vaststaande feiten en ingenomen standpunten door partijen, niet op een juridisch onjuist uitgangspunt berust, volgt het hof partijen hierin.

4.11. Belanghebbende stelt zich evenwel op het standpunt dat de inspecteur bij het vaststellen van de aanslag IB/PVV 2018 uit had dienen te gaan van de feitelijk en aantoonbaar door belanghebbende volledig betaalde hypotheekrente, en uitdrukkelijk niet van de afspraken zoals vastgelegd in het echtscheidingsconvenant. Het hof overweegt als volgt. Uit artikel 3.111 Wet IB 2001 volgt dat de woning in 2018 voor belanghebbende een eigen woning vormde voor dat gedeelte waarvoor belanghebbende de eigendom heeft. Belanghebbende was voor 50% onverdeeld eigenaar van de woning, zodat deze ook voor 50% als eigen woning kwalificeerde voor belanghebbende. Uit de artikelen 3.110 en 3.111, lid 1, Wet IB 2001 volgt dat kosten en lasten ter zake van de eigen woning op belastingplichtige of zijn partner dienen te drukken om voor aftrek in aanmerking te komen. Uit de parlementaire behandeling bij artikel 6.1, Wet IB 2001, welk artikel eveneens de term ‘drukken’ hanteert, volgt dat dit begrip vereist dat de kosten en lasten daadwerkelijk door de belastingplichtige zijn betaald uit zijn uitgaven en, bovendien, zonder verhaalsmogelijkheden.8 Niet in geschil is dat belanghebbende het volledige bedrag aan rente over de hypothecaire geldlening voor de eigen woning heeft betaald. Echter, nu belanghebbende de mogelijkheid had om op basis van het echtscheidingsconvenant de helft van deze betaalde rente op zijn ex-partner te verhalen bij verkoop van de woning, drukken deze kosten niet op belanghebbende zoals bedoeld in de artikelen 3.110 en 3.111, lid 1, Wet IB 2001. De omstandigheid dat belanghebbende, vrijwillig, heeft afgezien van de uit het echtscheidingsconvenant voortvloeiende mogelijkheid om 50% van de betaalde rente alsnog op de ex-partner te verhalen, maakt niet dat de afspraken uit het echtscheidingsconvenant geheel terzijde moeten worden geschoven. Naar het oordeel van het hof kan belanghebbende niet meer dan 50% van de betaalde rente over de hypothecaire geldlening voor de eigen woning in aftrek brengen.

Tussenconclusie

4.12. De slotsom is dat het hoger beroep ongegrond is.

Ten aanzien van het griffierecht

4.13. Het hof ziet geen aanleiding om het griffierecht te laten vergoeden.

Ten aanzien van de proceskosten

4.14. Het hof oordeelt dat er geen redenen zijn voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 Awb.

5. Beslissing

Het hof:

• verklaart het hoger beroep ongegrond;
• bevestigt de uitspraak van de rechtbank.

De uitspraak is gedaan door J. Wessels, voorzitter, P. Fortuin en I. Reijngoud, in tegenwoordigheid van F. Marcolina, als griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 9 oktober 2024 en een afschrift van de uitspraak is op die datum in Mijn Rechtspraak geplaatst. Aan de partij die niet digitaal procedeert, is een afschrift op die datum aangetekend per post verzonden.