10,1% is clownesk geneuzel

Politieke column

Belastingstaatssecretaris Van Rij gaat ons belastingstelsel ontdoen van niet-doelmatige regelingen. Dat is schitterend nieuws, althans voor degenen die zich voor het eerst in de fiscaliteit verdiepen. Wie langer meeloopt, doorziet het rituele dansje dat de bewindsman kennelijk moet maken. Al zeker zeven ambtsvoorgangers sinds 2002 roeptoeterden exact hetzelfde in het begin van hun ambtsperiode (en ook daarvoor was deze boodschap al gemeengoed onder fiscale bewindspersonen). Tot op heden is er echter geen enkele staatssecretaris echt geslaagd in het schrappen van fiscale flauwekul. Zo bleken bijvoorbeeld het aftuigen van de kerstboom, het aanpakken van de Paarse Krokodil en het opruimen van de rommelzolder louter cosmetische operaties. Oftewel, al zeker twee decennia gaat er iets gigantisch mis bij alle belastingstaatssecretarissen.

Van Rij onthulde zijn ambitie in de fiscale agenda, die sinds enkele jaren opeens wordt uitgebracht kort na het aantreden. Het ontstond trouwens ooit als schaamlap voor een bewindsman die geen idee had wat hij moest gaan doen (het regeerakkoord had weinig fiscale wijzigingen in petto). Met de fiscale agenda wilde hij doen voorkomen dat er wel degelijk ambitie was. Zoiets blijft dan op de ambtelijke burelen steeds terugkomen. Daarom is er nu opnieuw een fiscale agenda, terwijl we allemaal weten dat er in de binnenlandse verhoudingen eigenlijk maar twee fiscale prioriteiten zijn: box 3 (herstel en toekomst) en de Belastingdienst. Maar goed, de fiscale agenda biedt een mooi overzicht van al ingeslagen beleidsrichtingen en lopende trajecten. Het voegt weinig toe, maar leest wel lekker weg. 

Interessant is de bijlage met de wijzigingen die in het Belastingplan 2023 zullen prijken. Tsja, het is inderdaad een opsomming van maatregelen geworden, met dan per maatregel slechts enkele regels toelichting. Het is een positieve ontwikkeling en redelijk nieuw ten opzichte van andere jaren. Maar toch, je kunt niet met een opsomming van maatregelen de claim neerleggen dat het parlement daarmee ‘in een eerder stadium is geïnformeerd’. Zolang er geen conceptwetteksten en -toelichtingen liggen, houd ik het op een duistere kijkdoos (NLF-P 2022/17). Dit is geen versterking van de rol van het parlement.

Het is duidelijk dat Van Rij de versoepeling van de gebruikelijkloonregeling voor innovatieve start-ups schrapt per 1 januari 2023, mits de uitkomsten van een evaluatie negatief zijn. Nu kun je zo’n evaluatie sturen. Het kietelen van een specifieke sector is met een belastingvoordeel voor die sector al snel succesvol beleid, waarmee zo’n regeling een positieve draai krijgt. Ik ga er echter van uit dat het wel een serieuze evaluatie zal zijn. En dan valt het doek voor deze sinds 2017 geldende regeling, die werd ingevoerd na een stevige lobby vanuit de sector. Op hetzelfde moment stond toenmalig staatssecretaris Wiebes enigszins schizofreen te zwaaien met de vlag voor minder gefröbel in het belastingsysteem.

Belastingstaatssecretarissen hebben er namelijk allemaal een handje van om onder het mom van vereenvoudiging een regeling te schrappen, terwijl bijkans gelijktijdig minimaal twee andere ingewikkeldere regelingen worden opgetuigd. Noem het een omgekeerde fiscale Processie van Echternach. Elke vereenvoudiging blijkt in wezen een afleiding voor minder vereenvoudiging. Volgens mij is dit een van de kernoorzaken van het steeds omvangrijker en complexer wordende belastingstelsel. Als Van Rij het douceurtje voor innovatie start-ups schrapt, ruimt hij slechts de rommel van Wiebes op. Meer is het niet.

Straks moet iemand weer de zooi van Van Rij opruimen, want zo werkt het. Schot voor de boeg: in 2028 gaat het tarief in de overdrachtsbelasting van 10,1% naar 10%. De alsdan de scepter zwaaiende bewindspersoon zal zich hoofdschuddend afvragen wie het in 2023 ingevoerde tarief met een tiende achter de komma in hemelsnaam heeft bedacht. Bij serieus belastingbeleid past dit clownesk geneuzel niet, toch?