Maatschap; aandeel van zoon in subsidie geen vergoeding voor inkomensderving

1.1. Aan belanghebbende is een beschikking gegeven waarbij het verlies uit werk en woning, tevens ondernemingsverlies, over het jaar 2012 is vastgesteld op € 4.987 (hierna: de verliesvaststellingsbeschikking).

1.2. Belanghebbende heeft bezwaar gemaakt. De inspecteur heeft uitspraak op bezwaar gedaan en het bezwaar ongegrond verklaard.

1.3. Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak beroep ingesteld bij de rechtbank.

De rechtbank heeft het beroep gegrond verklaard.

1.4. De inspecteur heeft tegen de uitspraak van de rechtbank hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Bij uitspraak van [geboortedatum 2] 20191 (hierna: de uitspraak van gerechtshof Arnhem-Leeuwarden) heeft het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden de uitspraak van de rechtbank vernietigd en het bij de rechtbank ingestelde beroep ongegrond verklaard.

1.5. De uitspraak van gerechtshof Arnhem-Leeuwarden is op het beroep in cassatie van belanghebbende bij arrest van de Hoge Raad van 19 februari 20212 (hierna: het verwijzingsarrest) vernietigd en verwezen naar het gerechtshof ’s-Hertogenbosch (hierna: het hof).

1.6. Partijen hebben een conclusie op het verwijzingsarrest ingediend.

1.7. De zitting heeft plaatsgevonden op 16 juni 2022 in ’s-Hertogenbosch. Daar zijn verschenen [gemachtigde] , als gemachtigde van belanghebbende, en, namens de inspecteur, [inspecteur 1] en [inspecteur 2] .

Op deze zitting zijn gelijktijdig behandeld de onderhavige zaak en de zaak met nummer 21/00408 van [de echtgenote] , de echtgenote van belanghebbende.

1.8. Beide partijen hebben tijdens de zitting een pleitnota voorgelezen en exemplaren daarvan overgelegd aan het hof en aan de andere partij. Door belanghebbende is tevens een ingevuld formulier proceskosten overgelegd.

1.9. Het hof heeft aan het einde van de zitting het onderzoek gesloten.

1.10. De griffier heeft in de brief van 17 augustus 2022 partijen ervan in kennis gesteld dat een of meerdere raadsheren die bij de zaak van belanghebbende betrokken zijn, niet op de juiste manier zijn beëdigd, dat de desbetreffende raadshe(e)r(en) inmiddels opnieuw is/zijn beëdigd en dat het hof van oordeel is dat het in de zaak van belanghebbende niet nodig is om een nieuwe zitting te houden, omdat de gesignaleerde onvolkomenheid niets afdoet aan de deskundige en zorgvuldige wijze waarop de zaak (inhoudelijk) is behandeld.

Vervolgens heeft geen van partijen - na navraag door het hof – verklaard gebruik te willen maken van hun recht om op een nadere zitting te worden gehoord. Een nadere zitting is daarom achterwege gebleven.

2. Feiten

2.1. Belanghebbende is geboren op [geboortedatum 1] 1947 en is gehuwd met [de echtgenote] , geboren op [geboortedatum 2] 1950.

2.2. Belanghebbende en zijn echtgenote exploiteren sinds 1 mei 1999 samen met hun zoon [de zoon] (hierna: de zoon) in maatschapsverband een melkveehouderij (hierna: de maatschap). Belanghebbende en zijn echtgenote hebben – onder meer – het gebruik en genot van een deel van de hun in eigendom toebehorende landbouwgronden, groot circa 18.01 hectare (hierna: de gronden), ingebracht. Alle maten zijn gerechtigd tot 1/3 deel van de – na toekenning van specifieke vergoedingen aan de maten overgebleven – winst van de maatschap.

2.3. Op 15 maart 2010 is op naam van de maatschap een subsidie aangevraagd voor de functieverandering van de gronden in natuurterrein. Het betreft een subsidie geregeld in de Subsidieregeling kwaliteitsimpuls natuur en landschap (SKNL), onderdeel subsidie functieverandering, van de onderscheiden provincies (hierna: de subsidie functieverandering).

2.4. De Provinciale Staten van de provincie Fryslân hebben de onder 2.3 bedoelde regeling vastgesteld in de “Subsidieverordening kwaliteitsimpuls natuur en landschap 2010-2”, gepubliceerd in Provinciaal Blad, 2010, 67, met datum inwerkingtreding 6 november 2010 en terugwerkend tot 1 januari 2010. Hierin is – voor zover van belang – het volgende bepaald:

2.5. De Dienst Regelingen (thans: Rijksdienst voor Ondernemend Nederland) heeft bij brief met dagtekening 11 mei 2011, namens Gedeputeerde Staten van de provincie Friesland, ten name van de maatschap de subsidie functieverandering toegekend van € 473.450. Dit bedrag is bepaald op de aan de hand van een taxatie vastgestelde waardedaling van de gronden ten gevolge van de omzetting van de gronden in natuurterrein. In de brief is opgenomen dat binnen twaalf maanden een kwalitatieve verplichting aangegaan moet worden tussen de eigenaar van de grond en Gedeputeerde Staten, handelend namens de provincie Friesland. Tevens is vermeld dat het subsidiebedrag in één keer door het Nationaal Groenfonds aan de aanvragers zal worden uitgekeerd nadat daartoe een overeenkomst van voorfinanciering met het Groenfonds zal zijn gesloten en dat de rente en aflossing van die voorfinanciering voor rekening van Gedeputeerde Staten van de Provincie komen.

2.6. Bij notariële akte van 27 juni 2011 is door de maten van de maatschap (genoemd: de begunstigde) ten laste van de gronden de hiervoor bij 2.5 genoemde kwalitatieve verplichting gevestigd ten behoeve van de provincie Friesland. De inhoud van de notariële akte – voor zover hier van belang – luidt:

2.7. Nadat de maten van de maatschap op 8 juni 2011 de in overweging 2.5. bedoelde overeenkomst met Nationaal Groenfonds hadden gesloten, is het bedrag van € 473.450 aan de maatschap uitgekeerd.

2.8. Belanghebbende en zijn echtgenote rekenen de gronden, zowel voor als na de subsidieaanvraag en de daaropvolgende functieverandering, tot hun buitenvennootschappelijk ondernemingsvermogen, ieder voor de helft.

2.9. Belanghebbende heeft aangifte inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) 2012 gedaan naar – onder meer – een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 181.846 negatief. Belanghebbende bepaalt zijn winst over een gebroken boekjaar dat loopt van 1 mei tot en met 30 april. De subsidie functieverandering is in de respectieve aangiften IB/PVV in gelijke delen aan elk van de drie maten toegerekend (ieder 1/3 van € 473.450 is € 157.817). Voor dit bedrag heeft belanghebbende in de aangifte vrijstelling geclaimd (als “overige vrijgestelde winstbestanddelen”). De gronden stonden aan het begin van het boekjaar 2011/2012 (1 mei 2011) bij belanghebbende en zijn echtgenote te boek voor een bedrag van in totaal € 532.499. In de aangiften IB/PVV 2012 hebben belanghebbende en zijn echtgenote de gronden afgewaardeerd met een bedrag van in totaal € 401.949 tot een waarde per einde van het boekjaar (30 april 2012) van € 130.550. Belanghebbende en zijn echtgenote hebben elk de helft van de afwaardering, oftewel € 200.975, ten laste van de winst gebracht.

2.10. Bij het opleggen van de aanslag IB/PVV 2012 is de inspecteur afgeweken van de aangifte door een bedrag van € 200.975, zijnde de helft van de waardedaling ten gevolge van het aangaan van de kwalitatieve verplichting, te corrigeren. Aldus heeft de inspecteur – na toepassing van een lagere bijtelling van de MKB-winstvrijstelling – ten name van belanghebbende over het jaar 2012 bij beschikking het verlies uit werk en woning, tevens ondernemingsverlies, verminderd met € 176.859 en vastgesteld op € 4.987.

3. Geschil en conclusies van partijen

3.1. Het geschil betreft het antwoord op de vraag of de inspecteur de verliesvaststellingsbeschikking op het juiste bedrag heeft vastgesteld.

3.2. Belanghebbende concludeert tot een verliesvaststellingsbeschikking waarbij een bedrag van € 157.817 aan subsidie wordt afgeboekt op de boekwaarde van de gronden. De inspecteur concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de rechtbank en tot ongegrondverklaring van het bij de rechtbank ingestelde beroep.

3.3. Tussen partijen is niet in geschil dat de bedrijfswaarde van de gronden aan het einde van het boekjaar € 130.550 bedraagt en dat de afwaardering van, in totaal, € 401.949 geheel verband houdt met de omzetting van landbouwgrond in natuurgrond.

4. Gronden

Ten aanzien van het geschil

4.1. In het verwijzingsarrest heeft de Hoge Raad het volgende overwogen:

4.2. Het hof begrijpt het verwijzingsarrest zo dat onderzocht moet worden in hoeverre het doen toekomen van een vergoeding aan de zoon voor een inkomensderving als gevolg van de bestemmingswijziging van de gronden, op zakelijke gronden berust. De bewijslast ter zake van feiten en omstandigheden waaruit de zakelijkheid van het handelen volgt, rust op belanghebbende.

4.3. Het hof is van oordeel dat belanghebbende niet in de op hem rustende bewijslast is geslaagd. Indien belanghebbende zich beroept op een inkomensderving die het gevolg is van de bestemmingswijziging van de gronden, mag van belanghebbende op z’n minst worden verwacht dat enig inzicht wordt gegeven in het bestaan van een inkomensderving en de omvang daarvan in dit concrete geval. Belanghebbende heeft geen begin van een zodanig inzicht verschaft. Belanghebbende heeft slechts algemene stellingen ingebracht over teruglopende opbrengsten en toenemende kosten als gevolg van een bestemmingswijziging van landbouwgrond naar natuurgrond. Daarmee maakt belanghebbende tegenover de gemotiveerde betwisting door de inspecteur niet aannemelijk dat in het onderhavige geval sprake is van een inkomensderving. Belanghebbende stelt verder weliswaar dat de hoogte van de subsidie is bepaald door een kapitalisatie van de inkomensderving, maar ook deze stelling van belanghebbende is niet met stukken onderbouwd waaruit volgt dat en met welk bedrag aan inkomensderving in dit concrete geval rekening is gehouden. Het hoger beroep van de inspecteur is daarom gegrond.

Tussenconclusie

4.4. De slotsom is dat het hoger beroep gegrond is.

Ten aanzien van de proceskosten

4.5. Het hof oordeelt dat er geen redenen zijn voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 Algemene wet bestuursrecht.

5. Beslissing

Het hof:

• verklaart het hoger beroep gegrond;
• vernietigt de uitspraak van de rechtbank;
• verklaart het tegen de uitspraak op bezwaar bij de rechtbank ingestelde beroep ongegrond.

De uitspraak is gedaan door P.C. van der Vegt, voorzitter, V.M. van Daalen-Mannaerts en J.M. van der Vegt, in tegenwoordigheid van E.J.M. Bohnen, als griffier. De beslissing is in het openbaar uitgesproken op 5 oktober 2022 en afschriften van de uitspraak zijn op die datum aangetekend aan partijen verzonden.