Kaagbelasting

Politieke column

Minister Kaag van Financiën (D66) is van plan de eerste tariefschijf in de inkomstenbelasting in te korten. Het effect daarvan is dat gepensioneerden over een deel van het aanvullende pensioen een belastingverhoging van 17,9% voor de kiezen krijgen. Voor bijna alle niet-gepensioneerden heeft inkorting van de eerste tariefschijf geen effect.

Deze Kaagbelasting doet heel erg denken aan de Bosbelasting. Toenmalig minister Bos van Financiën (PvdA) dwong alweer 15 jaar geleden een beperkte indexatie van de schijfgrens af. Deze per 2011 in werking getreden maatregel is vrij technisch, want het klinkt niet zo spannend om een schijfgrens niet geheel te indexeren. Het had als doel ouderen steeds meer belasting te laten betalen ten faveure van de overheidsfinanciën, zo meldde Bos destijds trots. Deze sluipende fiscalisering van de premies volksverzekeringen heet officieel de houdbaarheidsbijdrage. Politieke opponenten muntten het echter als de Bosbelasting. 

Minister Kaag treedt dus met haar voorstel in de voetsporen van deze ambtsvoorganger. Het rücksichtslos inkorten van de schijfgrens hakt er trouwens op korte termijn harder in dan het beperkt indexeren van de schijfgrens, hoewel de omvang van de korting nog niet bekend is. Het grote verschil met 15 jaar geleden is dat het anno 2022 een heimelijke operatie moet zijn. Kaag verspreidt haar ambitie immers nergens met trots. 

Openheid heeft plaatsgemaakt voor stiekem geritsel, want het voorstel heeft nog niet echt publieke aandacht gehad. Het staat ook niet in het coalitieakkoord. En in de onlangs verschenen Voorjaarsnota wordt er evenmin met een woord over gerept. Uit een ambtelijke uiteenzetting van de invulling van het zogeheten ‘drie-miljard-pakket’ blijkt daarentegen dat het op Prinsjesdag wel degelijk plotseling in de stukken zal staan. 

De opbrengst van de Kaagbelasting wordt ingezet om de arbeidskorting te verhogen. Werkenden met lage en middeninkomens zullen profiteren van het zwaarder aanslaan van gepensioneerden. Het past naadloos in de inhoudelijke agenda van D66, waarvan Kaag de partijleider is. De verschuiving van lasten van werkenden naar gepensioneerden kan evenwel niet overal binnen de coalitie (en oppositie trouwens ook) zomaar op een warm onthaal rekenen. Zeker coalitiepartijen CDA en ChristenUnie zijn gereserveerd. Dat roept de vraag op of belastingstaatssecretaris Van Rij (CDA) wel zit op te letten wat er op zijn departement allemaal wordt bekokstoofd.

Voor de goede orde: ik ben zelf een voorstander van fiscalisering van de premieheffing. Het verschil tussen een belasting en een premie was vroeger nog best verdedigbaar, maar is inmiddels flinterdun. De premies zijn eigenlijk gewoon belastingen en mijn idee zou zijn ze dus ook voortaan zo te behandelen. Bovendien vind ik het vreemd dat pensioenpremies tegen een hoog tarief kunnen worden afgetrokken, terwijl de pensioenuitkering (deels) tegen een veel lager tarief wordt belast. Deze kritiek op de werking van de omkeerregel in combinatie met een progressief tariefstelsel betekent echter niet dat elke aanpassing meteen applaus verdient. Zeker niet. Soms is het in stand laten van een krakkemikkigheid zelfs te verkiezen boven vluchtig gefriemel.

Zodra het stiekem en onvoorspelbaar wordt, haak ik eerlijk gezegd helemaal af. Ons belastingstelsel verdient beter. Belastingplichtigen moeten ruim op tijd weten wat de fiscale consequenties zijn. Zeker als het om de belastingheffing over het aanvullend pensioen gaat, want gepensioneerden kunnen de omvang van hun pensioen niet meer beïnvloeden. Dat de AOW-uitkering wordt verhoogd, klinkt in dit verband weliswaar leuk, maar tegelijkertijd gaat de eerder voorgenomen verhoging van de ouderenkorting niet door. Een verhoogde AOW drukt het aanvullend pensioen eerder een hogere tariefschijf in. Dat effect wordt natuurlijk extra versterkt als die eerste schijfgrens vervolgens wordt ingekort. 

Aanvullende pensioenen kunnen best anders en zelfs zwaarder worden belast, maar zorg daarbij dan wel voor voorspelbaarheid. De Kaagbelasting wordt nu een stiekeme fiscale overval.