Vereiste aangiften niet gedaan; geen redelijke schatting winst kunsthandel

6. Op 14 september 2019 heeft verweerder ambtshalve de aanslag Vpb 2015 aan eiseres opgelegd berekend naar een belastbaar bedrag van € 100.000. Op het aanslagbiljet staan verder een verzuimboete en een belastingrentebeschikking.

7. Op 2 oktober 2019 heeft eiseres alsnog Vpb-aangifte over 2015 gedaan. In de aangifte staat een belastbaar bedrag van - € 194.228 (verlies). Als bijlage bij de aangifte zijn een fiscale balans en een fiscale winst- en verliesrekening overgelegd. Daaruit volgt het overzicht hieronder:

8. Vervolgens heeft verweerder een boekenonderzoek ingesteld naar de uitvoering van de afspraken die in de VSO zijn gemaakt aangaande de administratieve organisatie, voorraad, inkoop en verkoop van eiseres. Naar aanleiding van het boekenonderzoek is op 15 januari 2020 een controlerapport opgemaakt. In het controlerapport staat het volgende:

9. Op 4 juli 2020 heeft verweerder de navorderingsaanslag Vpb 2015 volgens de berekeningen in het controlerapport aan eiseres opgelegd.

10. Op 24 februari 2020 heeft verweerder een “mededeling vaststelling ambtshalve aanslag Vpb” (mededelingsbrief) voor het belastingjaar 2016 naar eiseres verzonden. In de mededelingsbrief staat het volgende:

11. Op 7 maart 2020 heeft verweerder de aanslag Vpb 2016 en de rente- en boetebeschikking aan eiseres opgelegd.

12. Op 11 maart 2020 heeft eiseres alsnog op digitale wijze aangifte Vpb 2016 gedaan. In de aangifte staat onder meer het volgende:

13. Op 22 augustus 2020 heeft verweerder aan eiseres de aanslag Vpb 2017 opgelegd naar een belastbare winst van € 500.000 evenals een rente- en boetebeschikking

14. Op 25 augustus 2020 heeft eiseres alsnog op digitale wijze aangifte Vpb 2017 gedaan. In de aangifte staat onder meer het volgende:

Geschil

15. In geschil is het antwoord op de volgende vragen:

 Heeft verweerder de belastingaanslagen Vpb 2015, 2016 en 2017 terecht en niet naar te hoge bedragen opgelegd?

 Heeft eiseres recht op een (proces)kostenvergoeding en een vergoeding van immateriële schade?

16. Eiseres stelt dat verweerder een onjuiste interpretatie geeft van de VSO. Het is juist verweerder die zich niet houdt aan de VSO. Verweerder accepteert alleen verkoop-, maar geen inkoopfacturen, waardoor het verlies dat eiseres in 2015, 2016 en 2017 heeft geleden ten onrechte wordt omgezet in een winst van € 564.850 (2015), € 750.000 (2016) en € 500.000 (2017). Eiseres heeft een deugdelijke administratie gevoerd. Zoals overeengekomen, zou de reconstructie over 2015 plaatsvinden onder de voorwaarde “indien aanwezig”. Dat brengt mee dat stukken die er niet waren ook niet hoeven te worden overgelegd. Documenten die niet bestaan, kan eiseres ook niet overleggen. Indien wel aanwezig zaten foto’s en documenten in de administratie en toch zijn de desbetreffende inkopen niet gehonoreerd. Verder zijn de belastingaanslagen naar willekeurige bedragen opgelegd. Weliswaar zijn de Vpb-aangiften te laat ingediend, maar dat kan eiseres niet worden tegengeworpen, omdat die vertraging te wijten is aan de jarenlange frustrerende discussie met de Belastingdienst, waardoor boekjaren moeilijk afgerond konden worden als voorgaande jaren nog ter discussie stonden, aldus eiseres. Gelet op de verkeerde interpretatie die verweerder geeft aan de VSO is sprake van het tegen beter weten in innemen van kansloze standpunten. Daarom moet verweerder worden veroordeeld in de werkelijke kosten die eiseres in het kader van deze procedure heeft gemaakt. Verder moet verweerder veroordeeld worden in een vergoeding van immateriële schade van € 120.000 als gevolg van spanning en frustratie die eiseres en de dga in het kader van deze jarenlange procedure hebben ervaren.

17. Verweerder stelt dat eiseres niet tijdig Vpb-aangiften heeft ingediend, ondanks dat zij daartoe is uitgenodigd, herinnerd en aangemaand. Daarom moet de bewijslast worden omgekeerd en verzwaard. Uit het controlerapport blijkt dat eiseres haar administratie niet op orde heeft en dat de inkoopkosten en omzetcijfers niet zijn te herleiden uit de documenten die eiseres heeft overgelegd. Op basis van de gebrekkige administratie is over 2015 een correctie van € 759.813 doorgevoerd. De navorderingsaanslag Vpb 2015 is daarom naar een belastbaar bedrag van € 565.585 vastgesteld. De ambtshalve opgelegde aanslagen over 2016 en 2017 zijn op deze bevindingen gebaseerd.

Beoordeling van het geschil

Omkering en verzwaring bewijslast

18. Iedereen die daartoe is uitgenodigd moet duidelijk, stellig en zonder voorbehoud aangifte doen.1 Als de vereiste aangifte niet is gedaan, dan moet de rechtbank het beroep tegen de desbetreffende belastingaanslag ongegrond verklaren, tenzij de belastingplichtige doet blijken dat de belastingaanslag tot een te hoog bedrag is opgelegd.2 Ofwel, de bewijslast wordt dan omgekeerd en verzwaard. De vereiste aangifte is onder meer niet gedaan als de belastingplichtige die is uitgenodigd tot het doen van aangifte, de daarbij gestelde termijn ongebruikt heeft laten verstrijken en ook geen gebruik heeft gemaakt van de hem geboden gelegenheid om aangifte te doen binnen een door de inspecteur bij aanmaning gestelde termijn.3

19. Tussen partijen is niet in geschil dat eiseres de Vpb-aangiften over de jaren 2015, 2016 en 2017 niet heeft gedaan vóór het verstrijken van de in de respectievelijke aanmaningen genoemde termijnen. Alles wat eiseres in dit kader heeft aangevoerd, maakt dit niet anders. De omstandigheid dat eiseres al jaren in discussie was met de Belastingdienst en dat zij dit als frustrerend heeft ervaren maakt het niet indienen van de Vpb-aangiften niet verontschuldigbaar. Dit ontslaat haar immers niet van de verplichting aangifte te doen. Dit geldt ook voor de stelling dat de VSO volgens eiseres anders moet worden uitgelegd dan verweerder doet. Uit niets kan worden afgeleid dat eiseres verhinderd was om tijdig de aangiften in te dienen. Zij heeft dat dus ten onrechte nagelaten. De aangiften die eiseres na het opleggen van een ambtshalve aanslag heeft ingediend kunnen niet leiden tot de conclusie dat zij daarmee aan haar wettelijke verplichting tot het doen van de vereiste aangifte heeft voldaan.

20. Concluderend is de rechtbank van oordeel dat eiseres in geen van de jaren 2015, 2016 en 2017 de vereiste Vpb-aangifte heeft gedaan. Dat brengt mee dat de bewijslast moet worden omgekeerd en verzwaard en dat eiseres moet doen blijken dat de belastingaanslagen tot te hoge bedragen zijn opgelegd.

Redelijke schatting

21. Deze zogenoemde omkering en verzwaring van de bewijslast laten evenwel onverlet dat verweerder gehouden is bij het vaststellen van de belastingaanslagen uit te gaan van een redelijke schatting. Het vereiste van een redelijke schatting strekt, in de context van de omkering en verzwaring van de bewijslast, ertoe te voorkomen dat een aanslag naar willekeur wordt vastgesteld.4 In dat kader rust op de inspecteur de taak zijn schatting van de belastbare winst zodanig met feitelijke stellingen te onderbouwen dat die schatting de redelijkheidstoets kan doorstaan.5 Wanneer de inspecteur daarin slaagt, ligt het vervolgens op de weg van de belastingplichtige, wanneer hij de schatting betwist, daarvoor het verzwaarde (tegen)bewijs te leveren.6

22. Verweerder heeft voor de redelijke schatting verwezen naar het controlerapport. De rechtbank is van oordeel dat het controlerapport summier is en de aangebrachte winstcorrecties niet onderbouwt. Het rapport heeft alleen betrekking op het jaar 2015 en ter zitting is door verweerder verklaard dat het gebaseerd is op een steekproef uit de inkoop- en verkoopadministratie en de voorraadlijst. De controleambtenaar concludeert bijvoorbeeld ‘Op basis van de voorraad, inkoop- en verkoopadministratie is niet te herleiden wie, wat verkoopt tegen welke prijs’, maar die stelling volgt niet zonder meer uit de feiten die in het controlerapport zijn genoemd. Zo kan uit het ontbreken van een certificaat van echtheid geen conclusie worden getrokken met betrekking tot de (volledigheid van de) inkoop- en opbrengstverantwoording. Dat heeft te meer te gelden aangezien er in het dossier wel (zij het onvolledige) facturen en betalingsbewijzen aanwezig zijn. Ter zitting heeft eiseres nogmaals verwezen naar deze documenten en daarop heeft verweerder zonder enige verdere beargumentering vastgehouden aan de conclusies in het controlerapport. De rechtbank acht het volledig buiten beschouwing laten van de inkoopwaarde van de omzet ten bedrage van € 639.813 voor het jaar 2015 op geen enkele manier onderbouwd. De verwijzing naar de bepaling in de VSO dat de administratie kwalificeert als verworpen als deze niet conform de VSO is ingericht is daartoe onvoldoende. Dat de administratie een onvoldoende betrouwbare basis voor de fiscale verplichtingen geeft, volgt naar het oordeel van de rechtbank wel uit het feit dat acht transacties wel volgen uit de porti- en transportkosten, maar niet in de omzet verantwoord zijn. De omzetcorrectie van € 120.000 is in het kader van een redelijke schatting voldoende onderbouwd in het controlerapport, maar ook dan heeft te gelden dat een omzetcorrectie van € 120.000 niet zonder meer leidt tot een winstcorrectie van datzelfde bedrag. Deze gebreken maken dat over het jaar 2015 geen sprake is van een redelijke schatting.

23. Verweerder heeft bij de schatting van de belastbare winst van eiseres over 2016 en 2017 de schatting voor het jaar 2015 als uitgangspunt genomen. Daarbij heeft verweerder aangaande 2016 een opwaartse correctie van 33% toegepast, zonder deze nader te onderbouwen. Omdat de rechtbank heeft geoordeeld dat de schatting voor het jaar 2015 niet redelijk is, zijn de daarop gebaseerde schattingen voor 2016 en 2017 ook niet redelijk aangezien verweerder deze niet anderszins heeft onderbouwd.

24. Omdat verweerder geen redelijke schatting heeft gemaakt, zal de rechtbank zelf in goede justitie de belastbare winst van eiseres vaststellen. Verweerder heeft bij de controle over 2015 een aantal tekortkomingen in de inkoop-, de verkoop- en de voorraadadministratie gesignaleerd die door eiseres niet zijn weerlegd. Gelet daarop en op alle dossierstukken en de standpunten die partijen over en weer hebben ingenomen, bepaalt de rechtbank de winst van eiseres in 2015, 2016 en 2017 in goede justitie op € 100.000 per jaar. Dat brengt mee dat de navorderingsaanslag Vpb 2015 moet worden vernietigd en dat de aanslagen Vpb 2016 en 2017 moeten worden verminderd tot een bedrag berekend naar een belastbare winst van € 100.000 per jaar.

Belastingrente

25. De rechtbank ziet in de vermindering van de belastingaanslagen aanleiding de belastingrentebeschikkingen dienovereenkomstig te verminderen. Eiseres heeft geen afzonderlijke beroepsgronden tegen de belastingrentebeschikkingen aangevoerd en de rechtbank ziet ook geen aanleiding deze verder te verminderen.

Verzuimboete

26. Eiseres heeft tegen de verzuimboetebeschikkingen geen aparte beroepsgronden aangevoerd en de rechtbank ziet in alle omstandigheden van dit geval geen aanleiding deze te matigen dan wel te vernietigen.

Immateriële schade

27. De rechtbank vat het verzoek van eiseres om een vergoeding van immateriële schade op als een verzoek om schadevergoeding vanwege de lange duur van deze procedure én vanwege de handelwijze van verweerder. De rechtbank gaat bij de beoordeling van het verzoek om een schadevergoeding vanwege de lange duur van deze procedure uit van de regels die de Hoge Raad hiervoor heeft gegeven in het overzichtsarrest van 19 februari 2016.7 Op grond van het aan artikel 6 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) ten grondslag liggende en algemeen aanvaarde rechtszekerheidsbeginsel, moeten belastinggeschillen binnen een redelijke termijn worden berecht.

28. Een redelijke termijn is in beginsel een termijn van twee jaar voor de bezwaar- en beroepsprocedure samen. De rechtbank ziet in geen van de onderhavige zaken aanleiding de redelijke termijn korter of langer vast te stellen dan twee jaar. De rechtbank heeft vastgesteld dat verweerder de bezwaarschriften heeft ontvangen op 7 augustus 2020 (2015), 11 maart 2020 (2016) en 25 augustus 2020 (2017). Gelet op de datum van deze rechtbankuitspraak is de termijn van twee jaar in de zaken over 2015 en 2017 nog niet verstreken, zodat eiseres in zoverre geen recht heeft op een schadevergoeding. Met betrekking tot het jaar 2016 is de redelijke termijn, gelet op de datum van deze rechtbankuitspraak, met afgerond een maand overschreden. Afgerond naar boven is dat eenmaal een half jaar. Dit betekent dat eiseres recht heeft op een schadevergoeding van € 500 (een keer een half jaar maal € 500). De uitspraak op bezwaar van verweerder is van 15 december 2020. Dit is drie maanden langer dan zes maanden. Dat betekent dat de overschrijding van de redelijke termijn geheel in de bezwaarfase is ontstaan. De schadevergoeding komt daarom geheel voor rekening van verweerder.

29. Voor zover het verzoek van eiseres om een schadevergoeding ziet op de handelwijze van verweerder, dient dit verzoek te worden beoordeeld aan de hand van artikel 8:88 van de Algemene wet bestuursrecht.8 Op grond van deze bepaling is de belastingrechter bevoegd op verzoek van een belanghebbende de inspecteur te veroordelen tot vergoeding van schade die de belanghebbende lijdt of zal lijden als gevolg van onder meer een onrechtmatig besluit of een onrechtmatige handeling van de inspecteur bij de voorbereiding van een besluit.

30. Eiseres heeft toegelicht dat zij al jarenlang in discussie is met verweerder omtrent haar belastbare winst voor de Vpb en dat dat zorgt voor spanning en frustratie bij zowel haar als de dga. Daarom moet een schadevergoeding van € 120.000 worden toegekend, waarvan de ene helft voor eiseres is en de andere helft voor de dga. De rechtbank wijst het verzoek van eiseres af. Allereerst kan eiseres in deze procedure over haar eigen belastingschuld geen schadevergoeding verzoeken voor haar dga. Verder volgt uit de dossierstukken dat eiseres zelf over meerdere jaren geen of te laat Vpb-aangifte deed en dat haar administratie niet goed toegankelijk was voor verweerder. Dat heeft actief onderzoek van verweerder tot gevolg gehad. Dat verweerder daarbij onrechtmatig zou hebben gehandeld is niet aannemelijk geworden.

Proceskostenvergoeding

31. Eiseres heeft verzocht om een integrale proceskostenvergoeding. De rechtbank wijst dit verzoek af, omdat verweerder zijn standpunten niet tegen beter weten in heeft ingenomen. De omstandigheid dat de beroepen gegrond zijn, doet daaraan niet af.

32. De rechtbank ziet in de gegrondverklaring van de beroepen wel aanleiding verweerder te veroordelen tot een forfaitair bepaalde vergoeding van de proceskosten die eiseres in het kader van het bezwaar en beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. De rechtbank stelt deze kosten op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht vast op € 2.056 (1 punt voor het bezwaarschrift, 1 punt voor de hoorzitting, 1 punt voor het beroepschrift en 1 punt voor de rechtbankzitting met een waarde per punt van € 269 (bezwaar) en € 759 (beroep) en een wegingsfactor 1). Omdat sprake is van drie samenhangende zaken, kent de rechtbank maar eenmalig een proceskostenvergoeding toe.

Beslissing

De rechtbank:

• verklaart de beroepen gegrond;
• vernietigt de uitspraken op bezwaar;
• vernietigt de navorderingsaanslag Vpb 2015;
• vermindert de aanslag Vpb 2016 tot een, berekend naar een belastbare winst van € 100.000;
• vermindert de aanslag Vpb 2017 tot een, berekend naar een belastbare winst van € 100.000;
• vermindert de beschikkingen belastingrente dienovereenkomstig;
• veroordeelt verweerder tot het vergoeden van de door eiseres geleden immateriële schade tot een bedrag van € 500;
• veroordeelt verweerder in de proceskosten van eiseres ten bedrage van € 2.056;
• gelast dat verweerder het door eiseres betaalde griffierecht van € 360 aan haar vergoedt.

Deze uitspraak is gedaan door mr. J.J. Westerbaan, voorzitter, mr. A.F. Germs-de Goede en mr. J.A.L. Heldens, rechters, in tegenwoordigheid van mr. R.C.H. Graves, griffier.