Op de pof

Politieke column

Belastingstaatssecretaris Van Rij komt er wel uit met box 3. Als senator was hij al goed thuis in de materie en zag hij de ontsporing aankomen. Er werd niet geluisterd naar de ervaren fiscalist. Als bewindsman is Van Rij nu de puinzooi aan het opruimen. Hij kletst zich suf in de Kamer over de toekomst van box 3. Uiteenlopende scenario’s worden gepresenteerd. En de uitkomst? Die is al lang bekend.

Vermogen wordt niet meer integraal in de belastingheffing betrokken. Verschillende vermogensbestanddelen krijgen steeds meer een afzonderlijk fiscaal regime. Spaargeld kent al de spaarvariant. Vastgoed krijgt waarschijnlijk een behandeling zoals het inkomen van resultaatgenieters. En zo verder. Wanneer dit nieuwe systeem helemaal af is? Het kabinet zegt 2027. Ik zeg: geloof het maar niet.

Het is fascinerend om de parlementaire discussie over box 3 te volgen, omdat het in wezen zo’n futiliteit is. Ons belastingstelsel staat er beroerd voor. In vijftig jaar heeft onze samenleving op talrijke terreinen een enorme vooruitgang geboekt, mede vanwege technologische innovaties. Wie echter vijftig jaar belastingheffing in ogenschouw neemt, ziet een treurig rondje om de nationale belastingkerk. 

Het draagvlak voor ons belastingstelsel is tanende. De belastingmoraal staat onder druk, zo betoogde ik eerder. De staat van de Belastingdienst is erbarmelijk, alle goedbedoelde inspanningen van medewerkers ten spijt. En de beleden rechtsstatelijkheid is niets meer dan een dunne vernislaag. Zet twee stappen achteruit en het is echt schrikken wat je ziet. Het had zo veel beter kunnen zijn. Nee, het had heel veel beter moeten zijn. Tegen deze achtergrond zie ik de huidige discussie dus: een beetje bakkeleien over belastingheffing over vermogen.

Kamerleden zijn verontwaardigd dat het verdere uitstel van ‘de nieuwe box 3’ tot een belastingderving leidt. Volgens het kabinet kost het nu geprognotiseerde uitstel namelijk € 395 miljoen. Van de ontwikkeling van de belastingontvangst vandaag de dag is weinig chocolade te maken, maar het kabinet weet kennelijk wel dat de schatkist € 395 miljoen misloopt in 2026 omdat een niet bekende wijziging van box 3 dan nog niet ingevoerd zal zijn. Paniek in de tent. Vermogenden moeten dit bedrag toch ophoesten? Geruststellende woorden van de staatssecretaris: ja, dit probleem wordt binnen box 3 opgelost. Oftewel: het tarief gaat dan verder omhoog of de vrijstelling gaat omlaag.

Het tarief in de eerste belastingschijf in box 1 gaat trouwens volgend jaar weer omhoog. Ook zal dan in box 2 een progressief tarief gelden. Het kabinet moet ook wel, want de rijksbegroting staat op knappen. Over 2023 wordt naar verwachting € 380 miljard aan belastingen en sociale premies opgehaald, terwijl de uitgaven richting de € 407 miljard gaan. Er is momenteel dus een tekort van € 27 miljard. De komende jaren wordt het er niet beter op, want het jaarlijkse tekort loopt rap op naar ruim € 40 miljard. Ook in percentage van het bruto binnenlands product (bbp) stijgt het tekort tot ruim boven de kritische grens. Anders dan enkele jaren geleden bibbert niemand meer van een tekort boven de 3% van het bbp (en dat was toen misschien ook wat overdreven allemaal). Tegelijkertijd is de huidige laksheid zorgwekkend. 

Door de geldsmijterij van het kabinet stijgt de staatsschuld de komende vijf jaar van € 500 miljard naar € 685 miljard. Met oplopende rentepercentages is duidelijk wat dat betekent. Het kabinet leeft op de pof. De rekening van dit onverantwoorde begrotingsbeleid komt vanzelf de kant op van burgers en bedrijven. Bezuinigingen hebben rode vlaggen, belastingverhogingen niet. Maak je borst dus maar nat. Het gewauwel over box 3 is aandoenlijk, maar de echte belastingklapper voor de nabije toekomst wordt vooralsnog doodgezwegen. De belastingen gaan als een komeet omhoog.