Samenvatting
Een predikant claimde onder meer aftrek van kosten voor het gebruik van zijn huiskamer, omdat hij die bij bepaalde gelegenheden als ontvangstruimte gebruikte. De inspecteur accepteerde de huiskamerkosten niet, onder meer wegens het omvangs- en vergelijkingscriterium. Hof Den Haag besliste echter dat op de huiskamer de aftrekbeperking van artikel 36, lid 2, letter f, Wet IB niet gold. De huiskamer werd niet (nagenoeg) uitsluitend voor de ambtsuitoefening gebruikt, maar ook niet (nagenoeg) uitsluitend voor het persoonlijke leven van het gezin. Daarom was het redelijk om de kosten van het huiskamergebruik naar tijds- en/of ruimte-evenredigheid in aftrek toe te laten. Op de zitting voor het Hof wilde de inspecteur nog intern compenseren. Hof Den Haag wees dit in dit geval af op basis van het rechtszekerheidsbeginsel. De Hoge Raad oordeelt dat het hof daarmee een te streng criterium voor de interne compensatie heeft aangelegd. Het geschil wordt verwezen.
Arrest gewezen op het beroep in cassatie van de Staatssecretaris van Financiën tegen de uitspraak van het Gerechtshof te 's-Gravenhage van 1 mei 1997 betreffende de aan X te Z voor het jaar 1993 opgelegde aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen.
1. Aanslag, bezwaar en geding voor het Hof
Aan belanghebbende is voor het jaar 1993 een aanslag inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen opgelegd naar een belastbaar inkomen van f 71.620,--, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is gehandhaafd.
Belanghebbende is van de uitspraak van de Inspecteur in beroep gekomen bij het Hof.
Het Hof heeft die uitspraak vernietigd en de aanslag verminderd tot een aanslag naar een belastbaar inkomen van f 70.649,--. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.
2. Geding in cassatie
De Staatssecretaris van Financiën heeft tegen de uitspraak van het Hof beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
Belanghebbende heeft een vertoogschrift ingediend.
3. Beoordeling van de middelen en ambtshalve
3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan. Belanghebbende is predikant. Hij is gehuwd en heeft twee kinderen. In 1993 was hij tot 1 september werkzaam bij de Hervormde Gemeente te R. Met ingang van die datum is hij werkzaam bij de Hervormde Gemeente te Z. Deze heeft hem een huurwoning ter beschikking gesteld. De als werkkamer ingerichte zolderverdieping van die woning is een kantoorruimte in de zin van artikel 36, eerste lid, onderdeel b van de Wet op de inkomstenbelasting 1964 (hierna: de Wet). Omdat deze werkkamer te klein is voor de ontvangst van bezoekers en het houden van catechisatie- en kringgesprekken, gebruikt belanghebbende daarvoor zijn huiskamer. De huiskamer beslaat 42,5 percent van de woning en is voor de helft van de tijd in gebruik als ontvangstruimte. Voor administratie- en representatiekosten heeft belanghebbende een vergoeding van f 3.300,-- ontvangen.
3.2. In de onder 3.1 vermelde omstandigheden is de huiskamer niet uitsluitend of nagenoeg uitsluitend voor het persoonlijke leven van belanghebbende en zijn gezin in gebruik, zodat de aan het gebruik van de huiskamer verbonden kosten, gelijk ook het Hof heeft geoordeeld, moeten worden gesplitst overeenkomstig de in het arrest van de Hoge Raad van 6 februari 1980, nr. 19506, BNB 1980/91, vermelde maatstaven. Voor een toetsing aan het in artikel 35, lid 1, tweede volzin, van de Wet opgenomen vereiste (het vergelijkingscriterium) is dan geen plaats (HOGE RAAD 8 januari 1997, nr. 30191, BNB 1997/62). Middel I, dat wat betreft het laatste van een andere opvatting uitgaat, faalt derhalve.
3.3. Het tweede middel richt zich tegen het oordeel van het Hof dat "interne compensatie" slechts mogelijk is indien, zo geen bezwaar was gemaakt of beroep ingesteld, de te weinig geheven belasting op de voet van artikel 16 Algemene wet inzake rijksbelastingen mocht worden nagevorderd. Dit middel is terecht voorgesteld. Indien een belastingplichtige in beroep een aanslag op een bepaald punt bestrijdt, staat het de inspecteur vrij andere elementen van de aanslag aan de orde te stellen en op grond daarvan het standpunt in te nemen dat de aanslag, hoewel mogelijk op het bestreden punt onjuist, toch niet of met een lager bedrag moet worden verminderd. Hij is daarbij niet onderworpen aan de door het Hof aangenomen beperking. 's Hofs oordeel geeft mitsdien blijk van een onjuiste rechtsopvatting.
3.4. Voor het Hof heeft belanghebbende bepleit dat de door hem ontvangen kostenvergoedingen op de voet van artikel 23, lid 1, aanhef en letter b, van de Wet niet tot zijn inkomsten uit arbeid behoren. Het Hof heeft dat standpunt verworpen op grond van zijn oordeel dat deze bepaling slechts geldt voor vergoedingen die op declaratiebasis zijn verstrekt en niet voor algemene kostenvergoedingen. Zoals volgt uit het arrest van de Hoge Raad van 7 mei 1997, nr. 31660, BNB 1997/265, is dat laatste juist, maar heeft het Hof een te strenge maatstaf aangelegd door te eisen dat de vergoedingen op declaratiebasis zijn verstrekt.
3.5. 's Hofs uitspraak kan niet in stand blijven. Verwijzing moet volgen.
4. Proceskosten
De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 5a van de Wet administratieve rechtspraak belastingzaken. De vraag of in verband met de behandeling van het geding voor het Hof aan belanghebbende een vergoeding voor proceskosten dient te worden toegekend, zal door het verwijzingshof moeten worden beoordeeld.
5. Beslissing
De Hoge Raad:
-vernietigt de uitspraak van het Hof, behoudens de beslissing omtrent het griffierecht;
-verwijst het geding naar het Gerechtshof te 's Hertogenbosch ter verdere behandeling en beslissing van de zaak in meervoudige kamer met inachtneming van dit arrest.
Dit arrest is op 9 december 1998 vastgesteld door de vice-president Stoffer als voorzitter, en de raadsheren Zuurmond, Fleers, Pos en Monné, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier Van Hooff, en op die datum in het openbaar uitgesproken.
