Fiscaal partnerschap; verdeling inkomensbestanddelen; geen discriminatie

1.1. Aan belanghebbende is voor het jaar 2019 een aanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen (hierna: IB/PVV) opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 79.574.

1.2. Op het bezwaarschrift van belanghebbende heeft de Inspecteur bij uitspraak op bezwaar de bestreden aanslag gehandhaafd.

1.3. Belanghebbende is tegen die uitspraak in beroep gekomen bij de rechtbank Gelderland (hierna: de Rechtbank). De Rechtbank heeft het beroep bij uitspraak van 2 november 2021 ongegrond verklaard.

1.4. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld. De Inspecteur heeft een verweerschrift ingediend.

1.5. Tot de stukken van het geding behoren, naast de hiervoor vermelde stukken, het van de Rechtbank ontvangen dossier dat op deze zaak betrekking heeft alsmede alle stukken die nadien, al dan niet met bijlagen, door partijen in hoger beroep zijn overgelegd.

1.6. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 19 oktober 2022 te Arnhem. Daarbij zijn verschenen en gehoord belanghebbende, alsmede [naam1] en [naam2] namens de Inspecteur.

1.7. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt dat aan deze uitspraak is gehecht.

2. De vaststaande feiten

2.1. Belanghebbende is gehuwd met [de echtgenote] (de echtgenote). Vanaf 2006 ontving belanghebbende een tweetal pensioenuitkeringen en vanaf 24 mei 2013 een AOW-uitkering. Vanaf 21 april 2018 ontving de echtgenote een AOW-uitkering. Tot het jaar 2018 is de algemene heffingskorting aan de echtgenote uitbetaald.

2.2. In het belastingjaar 2019 ontving belanghebbende een pensioen van [naam3] . Daarnaast ontving hij een (gedeeltelijke) AOW-uitkering, welke wordt aangevuld met een Amerikaanse "Retirement Benefits"-uitkering.

3. Het geschil, de standpunten en conclusies van partijen

3.1. In geschil is of artikel 2.17 van de Wet op de inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001) in strijd is met artikel 1 van de Grondwet, artikel 14 van het Europees verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (hierna: EVRM) gelezen in verbinding met artikel 1 van het Twaalfde Protocol bij dat verdrag.

3.2. Belanghebbende beantwoordt deze vraag bevestigend en concludeert tot vernietiging van de uitspraak van de Rechtbank, vernietiging van de uitspraak op bezwaar en vermindering van de bestreden aanslag.

3.3. De Inspecteur beantwoordt de hiervoor – onder 3.1 – vermelde vraag ontkennend en concludeert tot bevestiging van de uitspraak van de Rechtbank.

4. Beoordeling van het geschil

4.1. Belanghebbende stelt zich op het standpunt dat artikel 2.17 van de Wet op de inkomstenbelasting 2001 (Wet IB 2001) in strijd is met artikel 1 van de Grondwet en artikel 14 van het EVRM gelezen in verbinding met artikel 1 van het Twaalfde Protocol bij dat verdrag, omdat dat artikel ten onrechte niet de mogelijkheid biedt om bepaalde inkomensbestanddelen, zoals pensioenuitkeringen, te verdelen over beide fiscale partners, waardoor een eenverdienershuishouden fiscaal in een nadeliger positie komt te verkeren dan een tweeverdienershuishouden. Belanghebbende berekent dat nadeel voor hem in het belastingjaar 2019 op € 7.560.

4.2. De Rechtbank heeft dienaangaande voorop gesteld dat de omstandigheid dat eenverdienershuishoudens in de Wet IB 2001 minder gunstig worden behandeld dan tweeverdienershuishoudens is terug te voeren op een keuze van de wetgever, als onderdeel van de wens om tot een steeds meer geïndividualiseerde belastingheffing te komen ten opzichte van de situatie in het verleden waarbij alle inkomensbestanddelen van een gehuwde vrouw werden toegerekend aan haar echtgenoot.

4.3. Tijdens de parlementaire behandeling van de Wet IB 2001 is onder meer het volgende opgemerkt:

4.4. Tijdens de parlementaire behandeling van het Belastingplan 2011 is onder meer het volgende opgemerkt:

4.5. Met voornoemde toelichtingen heeft de wetgever te kennen gegeven dat gekozen is voor individualisering van de inkomstenbelasting, waarmee is beoogd de emancipatie en de economische zelfstandigheid van burgers te bevorderen. Voor zover het betoog van belanghebbende erop neerkomt dat de wetgever met het streven naar individualisering van het belastingstelsel uit het oog verliest dat burgers de vrijheid moet worden gelaten hun (gezins)leven naar eigen inzicht in te richten, zonder daarbij te worden geconfronteerd met aan hun keuzes verbonden fiscale gevolgen, miskent belanghebbende dat de rechter niet kan treden in een beoordeling van de uitgangspunten die de wetgever binnen een dergelijk maatschappelijk en/of politiek debat kiest. Voor zover het betoog van belanghebbende uiting geeft aan een maatschappijvisie volgens welke burgers een keuzevrijheid behoren te genieten om hun (gezins)leven zonder (vergaande) overheidsinmenging in te richten en zonder te worden blootgesteld aan uiteenlopende fiscale gevolgen van dergelijke keuzen, kan dit derhalve niet slagen (vgl. HR 13 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:429, r.o. 2.3.2). De innerlijke waarde van de wet staat de rechter niet ter beoordeling (artikel 11 van de Wet Algemene Bepalingen).

4.6. Aangezien de Wet IB 2001 een wet in formele zin is, kan artikel 2.17 van die wet, gelet op het bepaalde in artikel 120 van de Grondwet, niet worden getoetst aan (artikel 1 van) de Grondwet.

4.7. Op grond van het bepaalde in artikel 94 van de Grondwet, vinden binnen het Koninkrijk geldende wettelijke voorschriften geen toepassing, indien deze toepassing niet verenigbaar is met een ieder verbindende bepalingen van verdragen en van besluiten van volkenrechtelijke organisaties.

4.8. Artikel 14 EVRM, in samenhang met artikel 1 van het Twaalfde Protocol bij het EVRM, verbiedt niet iedere ongelijke behandeling van gelijke gevallen, doch alleen die welke als discriminatie moet worden beschouwd omdat een redelijke en objectieve rechtvaardiging ervoor ontbreekt. Dit betekent dat alleen sprake is van discriminatie indien het gemaakte onderscheid geen gerechtvaardigde doelstelling heeft of indien er geen redelijke verhouding bestaat tussen de maatregel die het onderscheid maakt en het daarmee beoogde gerechtvaardigde doel. Hierbij verdient opmerking dat op fiscaal gebied aan de wetgever in het algemeen een ruime beoordelingsvrijheid toekomt bij het beantwoorden van de vraag of gevallen voor de toepassing van de bedoelde verdragsbepalingen als gelijk moeten worden beschouwd en of, in het bevestigende geval, een objectieve en redelijke rechtvaardiging bestaat om die gevallen niettemin in verschillende zin te regelen. Indien het niet gaat om onderscheid op basis van aangeboren kenmerken van een persoon, zoals geslacht, ras en etnische afkomst, dient het oordeel van de wetgever daarbij te worden geëerbiedigd, tenzij het van redelijke grond ontbloot is. Dit laatste kan niet snel worden aangenomen. Het onderscheid moet van dien aard zijn dat de keuze van de wetgever evident van redelijke grond ontbloot is. De hiervoor bedoelde ruime beoordelingsvrijheid van de wetgever in belastingzaken omvat bij uitstek de verdeling van de belastingdruk over categorieën belastingplichtigen (vgl. HR 13 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:429).

4.9. In artikel 2.17 van de Wet IB 2001 heeft de wetgever om redenen van sociaaleconomische en emancipatoire aard ervoor gekozen inkomensbestanddelen van de belastingplichtige en zijn partner in aanmerking te nemen bij degene door wie de inkomensbestanddelen zijn genoten of op wie deze drukken en een keuze voor de belastingplichtige en zijn partner – voor zover hier van belang - bij de toerekening van inkomensbestanddelen te beperken tot de gezamenlijke grondslag sparen en beleggen, de als voorheffing in aanmerking te nemen geheven dividendbelasting en gemeenschappelijke inkomensbestanddelen, zijnde belastbare inkomsten uit eigen woning, het inkomen uit aanmerkelijk belang vóór vermindering met de persoonsgebonden aftrek en de persoonsgebonden aftrek. Hoewel zich ter verwezenlijking van die doelen ook andere maatregelen laten denken, is deze keuze van de wetgever niet van elke redelijke grond ontbloot. Gelet op de ruime beoordelingsmarge die de wetgever op fiscaal gebied toekomt, is de onderhavige regeling niet in strijd met artikel 14 EVRM (vgl. HR 18 december 2009, ECLI:NL:HR:2009:BI3719, r.o. 3.8.1; HR 13 april 2018, ECLI:NL:HR:2018:429). Deze ruime beoordelingsmarge van de wetgever maakt dat de rechter niet kan treden in de validiteit van de door de wetgever gebezigde gronden bij de door hem gemaakte keuzes. Op die grond komt het Hof niet toe aan de behandeling van de door belanghebbende genoemde analyse die hij heeft ingebracht in de rechtszaken AWB 20/3109 en AWB 20/5210 en waarmee hij betoogde dat een vrije toerekening van inkomens aan de individuele partners bij een gemiddeld inkomen van een meerpersoonshuishouden leidt tot een grotere afdracht van premies volksverzekeringen en inkomensafhankelijke zorgpremie, en een lagere afdracht van inkomstenbelasting door dat huishouden, hetgeen naar zijn mening evenzeer geldt voor afweging van de wetgever ten aanzien van de toerekeningsmogelijkheid van (bepaalde) vermogensinkomsten.

4.10. Het Hof merkt tenslotte nog op dat de door belanghebbende genoemde Algemene Wet Inkomensafhankelijke Regelingen, het Burgerlijk Wetboek en de Bijstandswet bij de heffing van inkomstenbelasting geen toepassing vinden, zodat daaraan in het onderhavige geval niet kan worden getoetst. Indien en voor zover in die regelingen door de wetgever andere keuzes zijn gemaakt, doet dat aan het vorenoverwogene niet af.

4.11. In zijn conclusie van repliek heeft belanghebbende tenslotte naar voren gebracht dat de uitspraak op bezwaar van 21 april 2021 wel de naam en handtekening van de gemandateerde bevat die namens de inspecteur de uitspraak heeft gedaan, maar niet de naam van de inspecteur. Ter zitting van het Hof heeft de Inspecteur de naam van de persoon van de inspecteur, als bedoeld in artikel 2, derde lid, aanhef en onderdeel b, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen, namens wie de bedoelde uitspraak op bezwaar is gedaan vermeld. Belanghebbende heeft daarop aangegeven aan zijn stelling op dit punt geen verdere gevolgen te verbinden.

Slotsom

Op grond van het vorenstaande is het hoger beroep ongegrond.

5. Proceskosten

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten.

6. Beslissing

Het Hof bevestigt de uitspraak van de Rechtbank.

Deze uitspraak is gedaan door mr. P. van der Wal, voorzitter, mr. A.J.H. van Suilen en mr. M. Harthoorn, in tegenwoordigheid van dr. J.W.J. de Kort als griffier. De beslissing is op 17 januari 2023 in het openbaar uitgesproken.