Direct naar content gaan

Samenvatting

Het belastingvoordeel dat een bankconcern wilde creëren door middel van een taxplanningstructuur met zogenoemde winstvennootschappen kan niet door de beugel. Dat heeft de Hoge Raad geoordeeld in een cluster van tien zaken van het bankconcern.

Het bankconcern kocht de aandelen in vennootschappen die kort daarvoor hun onderneming hadden verkocht en daardoor grote boekwinsten hadden behaald. Vervolgens namen deze vennootschappen binnen het bankconcern grote leningen op. Door de aftrekbare rentelast die daardoor ontstond, zou de heffing van vennootschapsbelasting over de ‘gekochte’ boekwinsten worden tenietgedaan. Het belastingvoordeel werd tussen het bankconcern en de verkopers van de aandelen in de winstvennootschappen verdeeld door verrekening in de koopprijs van de aandelen.

Deze vorm van belastingverijdeling kan niet worden aanvaard, aldus de Hoge Raad. Tot het bedrag van de ‘gekochte’ boekwinsten wordt daarom de rente op de interne leningen bij de winstvennootschappen niet in aftrek toegelaten. Daardoor blijft de belastingheffing over hun boekwinsten gehandhaafd. Het restant van de rente is wel aftrekbaar, maar alleen van ‘eigen’ winsten van het concern.

In een van de zaken heeft de Hoge Raad zich nader uitgelaten over het opleggen van een bestuursrechtelijke boete in het geval dat zou blijken dat een belastingplichtige een onjuiste aangifte heeft gedaan. Een boete moet achterwege blijven als de belastingplichtige niettemin kon en mocht menen een juiste aangifte te hebben gedaan, ook al wordt die aangifte later door de rechter onjuist gevonden. De argumenten voor het standpunt dat is ingenomen bij het doen van de aangifte moeten objectief worden beoordeeld. Wat de belastingplichtige daarbij zelf voor ogen stond is niet van belang. Voor strafvervolging voor het doen van een onjuiste aangifte geldt een vergelijkbare maatstaf. Een aangifte is niet opzettelijk onjuist gedaan als, al dan niet achteraf bezien, de betrokkene daarin een pleitbaar standpunt innam.

Voor de zaken waar het hier om gaat betekent dit dat de door de Inspecteur aan de vennootschappen opgelegde boeten moesten vervallen.

Ten slotte is nog een oordeel gegeven over artikel 10a Wet VpB 1969. De Hoge Raad heeft beslist dat rente op een interne concernlening die is aangegaan om kapitaalstortingen te verrichten in dochtervennootschappen of deze te verwerven, steeds aftrekbaar is als het concern ook extern een lening is aangegaan die ‘parallel’ loopt met de interne lening.

Zie ook de idem-zaken (ECLI:NL:HR:2017:639, NLF 2017/1031, ECLI:NL:HR:2017:640, NLF 2017/1032 en ECLI:NL:HR:2017:730, NLF 2017/1033).

In vier samenhangende uitspraken heeft de Hoge Raad uiteengezet wat fiscaalrechtelijk heeft te gelden bij een reeds door de feitenrechters aangeduide welbewuste en grootschalige taxplanningstructuur van een bankenconcern. Kort gezegd komt het erop neer dat de in Zwitserland gevestigde moedermaatschappij van het concern via een in het Verenigd Koninkrijk gevestigde branch (UK Branch) vreemd vermogen heeft aangetrokken in de markt. De betreffende gelden moeten uiteindelijk als vreemd vermogen ter beschikking worden gesteld aan een eveneens in het Verenigd Koninkrijk gevestigde groepsmaatschappij (UK Ltd). In plaats van een rechtstreekse financiering door de UK Branch aan de UK Ltd is gekozen voor een omleiding van de financiering via een door het bankenconcern aangekochte en daartoe opgezette Nederlandse financieringsstructuur. Daarbij wordt gebruikgemaakt van het door het Europese Hof gecreëerde ‘Bosal-gat’, terwijl de gecreëerde rentelasten worden afgezet tegen realisatiewinsten (door verkoop van een onderneming of andere activa) van door het concern aangekochte winstvennootschappen, dan wel tegen obligatierente ontvangen op daartoe in de betreffende vennootschap ingebrachte obligatieportefeuilles.

Weliswaar kan de aftrek van rente door toepassing van artikel 10a Wet VpB 1969 worden tegengehouden, er wordt in casu immers ingeleend van een verbonden maatschappij voor het financieren van een besmette artikel 10a-transactie (verwerving van dan wel kapitaalstorting in een verbonden maatschappij), maar door de compenserende heffing op het niveau van de UK Branch wordt (in ieder geval voor de jaren tot en met 2007) zonder meer voldaan aan de tegenbewijsregeling. Gelet op het vorenstaande corrigeert de Inspecteur in de onderhavige procedure en die met nummer 15/05357 de renteaftrek bij de belanghebbenden met een beroep op fraus legis, zowel in algemene zin als specifiek ten aanzien van artikel 10a Wet VpB 1969. Op beide aspecten gaat de Hoge Raad nader in. Dat fraus legis kan worden toegepast ten aanzien van artikel 10a Wet VpB 1969 volgt reeds uit het arrest van 11 juli 2008. Nu kan echter tevens worden vastgesteld dat in een situatie die valt onder de reikwijdte van artikel 10a Wet VpB 1969, fraus legis onder omstandigheden ook nog in algemene zin naast artikel 10a Wet VpB 1969 kan worden toegepast.Inleiding

Het kost, zelfs bij afwezigheid van voorspellende vermogens, weinig inlevingsvermogen te stellen dat de Hoge Raad met deze arresten, in elk geval wat betreft het fiscale boeterecht en het fiscale strafrecht, reeds nu de belangrijkste arresten van dit jaar heeft gewezen. In een even overtuigend als fraai gemotiveerd aantal rechtsoverwegingen oordeelt de Hoge Raad dat de pleitbaarheid van een door de belastingplichtige ingenomen standpunt naar objectieve maatstaven moet worden beoordeeld. Hij heeft daarmee een einde gemaakt aan een lang bestaande discussie over de vraag of die pleitbaarheid objectief moet worden beoordeeld, dan wel op basis van subjectieve motieven van de belastingplichtige.

Hof Amsterdam

Metadata

Rubriek(en)
Vennootschapsbelasting
Formeel belastingrecht
Belastingtijdvak
2005-2008
Instantie
HR
Datum instantie
21 april 2017
Rolnummer
15/05278; 15/05349; 15/05350; 15/05351; 15/05352; 15/05353; 15/05354; 15/05355; 15/05356
ECLI
ECLI:NL:HR:2017:638
Auteur(s)
dr. C.L. van Lindonk
Deloitte
mr. D.G. Barmentlo
FT-advocaten
NLF-nummer
NLF 2017/1005
Judoregnummer
JCDI:NFB464
bwbr0002320&artikel=16&lid=1,bwbr0002320&artikel=16&lid=1,bwbr0002320&artikel=31,bwbr0002320&artikel=31,bwbr0002320&artikel=67a&lid=1,bwbr0002320&artikel=67a&lid=1,bwbr0002320&artikel=67b&lid=1,bwbr0002320&artikel=67b&lid=1,bwbr0002320&artikel=67c&lid=1,bwbr0002320&artikel=67c&lid=1,bwbr0002320&artikel=67d&lid=1,bwbr0002320&artikel=67d&lid=1,bwbr0002320&artikel=67e,bwbr0002320&artikel=67e,bwbr0002320&artikel=67e&lid=1,bwbr0002320&artikel=67e&lid=1,bwbr0002320&artikel=67f&lid=1,bwbr0002320&artikel=67f&lid=1,bwbr0002672&artikel=10a,bwbr0002672&artikel=10a,bwbr0002672&artikel=10a&lid=1,bwbr0002672&artikel=10a&lid=1,bwbr0002672&artikel=20a,bwbr0002672&artikel=20a,bwbr0002672&artikel=20a&lid=1,bwbr0002672&artikel=20a&lid=1,bwbr0049111&artikel=10.4&lid=3

Naar de bovenkant van de pagina