Kliklijn

Politieke column

Het ministerie van Financiën heeft een tijdelijke kliklijn geopend om opmerkelijke belastingconstructies te melden. Wat een verschrikkelijk initiatief. Je moet wel een enorm kruiperige klikspaan zijn als je de rode oortjes van Financiën fiscale vunzigheden influistert. Dat de belastingboot van staat water maakt, is bij iedereen langzaamaan wel bekend. Waardigheid verzuipt keer op keer in opportunisme. Maar nu zijn we dus daadwerkelijk gezonken. We zijn een soort belastingonderzeeër geworden.

Laat ik vooropstellen: ik houd niet van belastingconstructies. Ik strijd voor een evenwichtig en overzichtelijk belastingstelsel, zonder de fiscale trukendoos. Het is niet heel makkelijk om een eenvoudig belastingstelsel te maken, maar onmogelijk is het ook niet. Inmiddels is er echt wel voldoende materiaal voorhanden om aan de slag te gaan. Bovendien is er voldoende ambtelijke expertise beschikbaar om uit te putten, en dan doel ik niet op de holle managementlaag waar fiscale kennis pijnlijk ontbreekt. Oftewel, een beschamende kliklijn is helemaal niet nodig als je het belastingstelsel wilt opschonen.

Bovendien staat het ministerie van Financiën nou niet bekend als een luisterende organisatie. Het is toch een beetje de afdeling betweterij, waarbij praktijkfiscalisten en belastingwetenschappers als roependen in de woestijn het afleggen tegen de geëigende lobbyisten die wel de juiste deuropening weten te vinden. Natuurlijk weet ik van al die rondetafelgesprekken, bijeenkomsten en expertmeetings, maar dat zijn toch wat obligate plichtplegingen die weinig bepalend zijn. Nooit echt luisteren dus, maar als er geklikt wordt, wel opeens één en al oor zijn.

Het kenmerk van klikspanen is dat ze altijd een ander een oor aannaaien. Op dit moment zijn vermogenden en bedrijven de klos. Let maar eens op uit welke hoek er straks geklikt wordt. Er is niemand die zal klikken over onterecht gebruik van de onbelaste vrijwilligersvergoeding. Vrijwilligers zijn maatschappelijke pareltjes, en dan mag er veel. Vermogenden en bedrijven zijn daarentegen door politici en beleidsmakers als te beschimpen uitschot neergezet. Het is curieus dat voorbeelden van belastingconstructies uit het interdepartementale beleidsonderzoek (IBO) Vermogensverdeling expliciet aan de klikspanen worden getoond. Deze indoctrinatie moet ze kennelijk inspiratie geven. Daarmee is ook de thematiek van het klikfestijn duidelijk. Juist dat, juist die vooropgezette invalshoek is zo kwalijk.

Er is nog weinig geklikt, maar er is wel alvast een opbrengst van structureel € 550 miljoen ingeboekt. Laat dit gegeven even op je inwerken. Het besef dringt dan onvermijdelijk door dat het gewoon een toneelstukje moet zijn. Klikspanen als domme boodschappers om de eigen ideetjes van het ministerie van Financiën aan de man te brengen.

Financiën wil helemaal niet alle belastingconstructies weten, laat staan dat ze er iets mee gaan doen. Kijk, als ze wel zouden luisteren én lezen, was al lang de onterechte onbelaste vergoeding van Kamerleden aangepakt. Dat sommige Kamerleden jaarlijks meer dan € 10.000 belastingvrij ontvangen, is geheel in strijd met doel en strekking van de aangescherpte werkkostenregeling. Financiën weet dat, maar kijkt weg.

Ook de Belastingdienst kan er wat van. De dienst huurt een hele batterij aan zzp’ers in voor doodnormale kernwerkzaamheden, zoals het afhandelen van bezwaren en verzoeken. Ook bij de Uitvoeringsdienst Herstel Toeslagen (UHT) wemelt het onder de zaakbehandelaars en beoordelaars van de zzp’ers. Al deze werkzaamheden vallen in elke mogelijke definitie van werknemer. De Belastingdienst weet dat, maar kijkt weg.

Een kliklijn openen die in opzet en uitwerking in wezen is gericht op specifieke groepen is ronduit walgelijk. Als je zelf opmerkelijke belastingconstructies gedoogt of zelfs actief hanteert, geef je bovenal blijk van een dubieuze insteek. Want je kunt klikken tot je een ons weegt, maar die constructies gaan er echt niet aan. Welnee, de kliklijn is alleen bedoeld waar Financiën deze voor heeft bedoeld. Enger kan het bijna niet.