Samenvatting
De automatische gegevensuitwisseling is inmiddels een belangrijk instrument voor belastingdiensten binnen de EU in de strijd tegen belastingontduiking en -ontwijking. Dit artikel geeft inzicht in de aard van de automatische gegevensuitwisseling op het gebied van directe belastingen en gaat in op de vraag of de Belastingdienst internationale gegevens in de fiscaliteit grenze(n)loos kan uitwisselen en gebruiken en of op die manier wellicht de rechtsbescherming van individuele burgers in het geding kan komen.
De internationale gegevensuitwisseling op het gebied van belastingen heeft de afgelopen jaren een enorme vlucht genomen. Dat heeft alles te maken met een steeds verdergaande vervaging van de fysieke grenzen door toenemende globalisering en digitalisering. Daar waar burgers en bedrijven nauwelijks gebonden lijken aan landsgrenzen, zijn belastingdiensten dat wel. Een belastingdienst heeft daarom voor het uitoefenen van zijn taken in de huidige tijd steeds vaker informatie nodig die niet in het eigen land voorhanden is. Dat heeft in de afgelopen jaren geleid tot een exponentiële groei van met name het automatisch uitwisselen van gegevens tussen belastingdiensten, en die groei lijkt nog niet ten einde.
Ten tijde van de economische en financiële crisis in 2008 ontstond er veel druk op staatsbudgetten en daarmee kwam er wereldwijd grote aandacht voor bestrijding van belastingontwijking en -ontduiking. Het Global Forum on Tax Transparency and Exchange of Information (hierna: het Forum) kreeg in 2009 een mandaat van de G20 om wereldwijd te zorgen voor richtlijnen voor de uitwisseling van gegevens en voor meer transparantie op het gebied van fiscaliteit. Een belangrijke stap in verdergaande transparantie was het besluit van de G20 in 2009 om het bankgeheim in fiscalibus op te heffen. Hierdoor werd het binnen de EU vanaf 2015 – toen ook Oostenrijk en Luxemburg zover waren – onmogelijk voor belastingplichtigen om nog een bankrekening aan te houden in een ander EU-land, zonder dat de eigen belastingdienst daarvan wist.
