Kansloos initiatief

Politieke column

De fiscale initiatiefwet van PvdA en GroenLinks om een progressief tarief in box 2 in te voeren, gaat niet meer over het invoeren van een progressief tarief in box 2. Het kabinet heeft de initiatiefnemers het gras voor de voeten weggemaaid, hoewel het kabinet eigenlijk eerder was en een progressief tarief in box 2 al in mei vorig jaar bij de Voorjaarsnota aankondigde. In het Belastingplan 2023 is inmiddels geregeld dat er per 1 januari 2024 twee tarieven in box 2 gaan gelden van 24,5% (tot € 67.000) en 31%. PvdA en GroenLinks hebben hun tariefwijziging (overigens hoger dan deze kabinetsaanpassing) uit hun initiatiefwet gesloopt. Datzelfde geldt voor het schrappen van de doelmatigheidsmarge bij het gebruikelijk loon, dat ook al door het kabinet is overgenomen. 

De initiatiefwet heet nu ‘het vervallen van enkele fiscale regelingen’. Ik kan niet zeggen dat een creatieve koppenmaker zich met de naamgeving heeft beziggehouden. Met zo’n suffige algemeenheid is het gissen waar het precies over gaat. Helaas gaat het mes niet in een hele trits fiscale regelingen, die doorgaans niet doeltreffend en doelmatig zijn, zo toonde het Centraal Planbureau afgelopen week in een publicatie nog eens aan. 

De initiatiefnemers richten zich enkel op het afschaffen van de doorschuifregeling (DSR) in de inkomstenbelasting en het beperken en verlagen van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) in de schenk- en erfbelasting. Zelf ben ik geen voorstander van deze regelingen, want ik zie nut en noodzaak er niet van in. Als je al iets moet doen, dan acht ik een sobere liquiditeitsregeling voldoende. Tegelijkertijd weet ik dat er juist ook veel pleitbezorgers zijn voor de DSR en BOR. Bij de overdracht van dergelijke vermogens spreken zij steevast over familiebedrijven, zodat het lekker knus klinkt. 

De pleitbezorgers van de bedrijfsopvolgingsfaciliteiten hebben een stevige lobbypositie binnen de coalitiepartijen. Meest in het oog springt natuurlijk de prominente CDA’er die het handhaven van de BOR zowat letterlijk afdwong in het verkiezingsprogramma in ruil voor royale giften aan zijn partij. Het inmiddels onafhankelijke Kamerlid Omtzigt heeft deze gang van zaken in een later uitgelekt memo fijntjes beschreven. Maar ook bij de ChristenUnie is de lobby zeer succesvol. De BOR-vrijstelling van 100% over ruim € 1 miljoen (83% over het meerdere) kwam destijds uit hun koker. Zelfs bij D66 valt het op dat fiscale facilitering van bedrijfsopvolging een warm bad tegemoet kan zien. De VVD sluit zich hier gemakshalve bij aan. De coalitie is tegen het initiatiefwetsvoorstel. 

Coalitiepartijen CDA, ChristenUnie en D66 willen naar eigen zeggen best sleutelen aan de regelingen, maar zij willen dat overlaten aan belastingstaatssecretaris Van Rij. Die schijnt al bezig te zijn met het in kaart brengen van mogelijke aanpassingen. Kamerleden die naar het kabinet verwijzen als het op belastingwetgeving aankomt, decimeren hun eigen rol. Het komt zo bangig en gedwee over. 

Naast de coalitie zijn ook SGP en PVV om uiteenlopende redenen geen voorstander van de initiatiefwet. Het voorstel is dus gedoemd te sneuvelen in de Tweede Kamer. Daarmee is het een niemendalletje geworden. Logischerwijze is er weinig publieke aandacht voor. In zekere zin is het zonde van de tijd om er een plenair debat over te houden, zoals afgelopen week geschiedde. 

Tegelijkertijd vind ik een fiscale initiatiefwet van Kamerleden bewonderenswaardig. De fiscale wetgevingsdiarree vanuit het ministerie van Financiën moet namelijk tegenwicht krijgen. Kamerleden zijn medewetgever, maar zij oefenen die rol vooral uit als controleur en niet zelden zelfs als applausmachine. Eigen initiatief en eigen denkkracht versterken daarentegen de positie van het parlement als fiscale medewetgever. Ongeacht het onderwerp van de fiscale initiatiefwet verdient deze inspanning lof. Dat de initiatiefwet politiek gezien vrij kansloos lijkt, doet niets af aan deze lofuiting.