Tussenpaus

Politieke column

Is het al tijd voor de fiscale erfenis van het kabinet-Rutte IV? Met de duur van een onvoorspelbare formatie kun je natuurlijk wat te vroeg zijn. Voor we het weten, komt er toch nog een nieuw belastingplannetje uit de koker van belastingstaatssecretaris Van Rij, en kan de boedelbeschrijving weer over. In Haagse kringen is desondanks al voorzichtig begonnen met het uitventen van de nalatenschap van de bewindsman. Naar aanleiding van een seminar ging afgelopen week het bericht de wereld in dat Van Rij stappen heeft gezet tot vereenvoudiging van het belastingstelsel. Daar moeten we het even over hebben.

Ondanks zijn kortdurende bewind kan staatssecretaris Van Rij mooie wapenfeiten op zijn palmares schrijven. Dat grote drama’s zijn uitgebleven, is sowieso een heuse prestatie. Voorgangers leken soms verrast door omvallende systemen. Van Rij oogt in control. Bovendien karakteriseren veel ambtenaren hem als een aardige kerel in de omgang, hetgeen ik uit het verleden herken, die bovendien zeer kundig is. De bewindsman spijkert de fiscale kennis van topambtenaren bij, zo hoorde ik. Een mooi compliment. Het zegt helaas ook iets over de gebrekkige fiscale bagage van departementale bestuurders.

In debatten etaleert Van Rij evenzeer zijn fiscale kunde, zonder dat het irritant is. Hij is zeker geen praatjesmaker met lege teksten, maar een man die uit zijn eigen ervaring put. De recensies vanuit de Belastingdienst zijn daarentegen een stuk negatiever. Volgens mij is dat altijd wel zo vanwege de kloof tussen het departement en de veldwerkers. Maar daarmee is het niet helemaal weg te schrijven. De staatssecretaris heeft nu eenmaal niet zo goed de klik met de uitvoerende belastingambtenaren weten te vinden. Erg is dat allerminst. 

Van Rij gaat de geschiedenisboeken in als fiscale tussenpaus, althans dat denk ik. Sterker, dat hoop ik. En dat is lovend bedoeld. Het zal achteraf blijken dat hij de bakens heeft verzet. Na de achter ons liggende fase van prutserij breekt straks de fase van nieuw fiscaal elan aan. We gaan het anders doen, toch? 

Inhoudelijk kan ik Van Rij niet anders dan koppelen aan box 3. Als senator helemaal losgaan op de juridisch zeer wankele dubbele fictie die er door een echte koekenbakker werd ingezet. Daarna helemaal gelijk krijgen, maar vervolgens de door jezelf voorspelde troep als bewindsman moeten opruimen. Zoiets overkomt je. Het noodhospitaal van overbrugging van box 3 en het nieuwe plan zijn wel meer op zijn conto te schrijven. En dat lijkt helaas een bizarre herhaling van zetten te worden. Critici gaan los, de bewindsman zet door. Als Van Rij hier maar niet alsnog zelf de onfortuinlijke koekenbakker wordt, en zijn ambtsopvolger de opruimer. 

Mijn advies: creëer rust met een vermogensbelasting en ga alleen boven een serieuze grens aan de slag met vermogenswinsten. Het onbelast blijven van de waardestijging van wat aandelen is niet het grootste fiscale probleem van het moment.

Maar goed, eenvoud. De valkuil van elke fiscale bewindsman. Staatssecretaris Wijn jatte uit een reclame die gekke paarse krokodil. De Jager koppelde zijn speerpunten vergroening en ondernemerschap aan vereenvoudiging. Stimuleren en eenvoud gaan niet samen, roeptoeterde zijn naaste adviseur nog… Bewindspersonen luisteren selectief. De beleidsagenda van Weekers? Inderdaad: eenvoud. Over de verdwaalde zoldersnuffelaar Wiebes hebben we het maar niet. Snel en Vijlbrief hesen natuurlijk ook de vlag van eenvoud. Van Rij kreeg vervolgens de opdracht de fiscale oudedagsreserve en de middelingsregeling te schrappen. Ook het Borretje is wat gestript. 

Dit wordt dan verkocht als vereenvoudiging. Ontbijten ze paddo’s in Den Haag? Dat kan toch niet. Wie in dit minuscuul gesleutel een vereenvoudiging ziet, moet naar de opticien. Nieuwe uitzonderingen worden verzwegen. Geen vereenvoudiging dus, zeker niet. Ook niet door de tussenpaus.