Samenvatting
Deze zaak gaat om een erfgenaam die in 2007 een boerderij met woning en landbouwgronden erft van een familielid. Tot 2004 maakten deze bezittingen deel uit van het ondernemingsvermogen van dit familielid.
In dat jaar is de onderneming beëindigd en behoorden deze bezittingen tot het privévermogen van het overleden familielid. Direct na zijn overlijden is de erfgenaam de boerderij met woning en landbouwgronden gaan gebruiken in zijn eigen onderneming: een grondverzet- en bestratingsbedrijf.
De Belastingdienst legde hem een aanslag op voor het volle pond.
De erfgenaam vindt dat hij in aanmerking komt voor de gedeeltelijke vrijstelling van successierecht die geldt bij de verkrijging van een onderneming (verder: de faciliteit).
Rechtbank Breda gaf hem op 13 juli 2012 gelijk door te beslissen dat het niet verlenen van de faciliteit in strijd is met het internationale verbod op discriminatie (artikel 26 BUPO en artikel 14 EVRM).
Hof Den Bosch heeft in hoger beroep de Belastingdienst in het gelijk gesteld.
Het Hof heeft geoordeeld dat hetgeen de erfgenaam in 2007 bij overlijden van de erflater heeft verkregen voor de erflater geen ondernemingsvermogen vormde, zodat hij, beoordeeld naar de Successiewet, geen beroep kan doen op de faciliteit.
Ook het beroep op het discriminatieverbod is door het Hof afgewezen.
Ten slotte heeft het Hof geoordeeld dat de wetgever zijn beoordelingsvrijheid niet te buiten is gegaan door de faciliteit alleen toe te passen op ondernemingsvermogen van de erflater en niet op bij overlijden verkregen niet-ondernemingsvermogen dat (onmiddellijk) gaat behoren tot het ondernemingsvermogen van de erfgenaam.
De erfgenaam heeft cassatieberoep ingesteld tegen de uitspraak van het Hof.
De Hoge Raad verklaart het cassatieberoep onder verwijzing naar zijn arrest van 22 november 2013, nr. 13/02453, ECLI:NL:HR:2013:1212 ongegrond.
De faciliteit is niet in strijd met discriminatieverboden, ook niet als het verkregene tot verplicht ondernemingsvermogen van de erfgenaam gaat behoren, aldus de Hoge Raad.
Enigszins anders: A-G IJzerman.
Arrest gewezen op het beroep in cassatie van [X] te [Z] (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van het Gerechtshof ’s-Hertogenbosch van 18 april 2013, nr. 12/00496, betreffende een aanslag in het recht van successie.
1 Het geding in feitelijke instanties
Aan belanghebbende is ter zake van de verkrijging uit de nalatenschap van [A], overleden in 2007, een aanslag in het recht van successie opgelegd, welke aanslag, na daartegen gemaakt bezwaar, bij uitspraak van de Inspecteur is verminderd.
De Rechtbank te Breda (nr. AWB 11/5509) heeft het tegen die uitspraak ingestelde beroep gegrond verklaard, de uitspraak van de Inspecteur vernietigd en de aanslag gewijzigd in dier voege dat deze tot een bedrag van € 239.611 als conserverende aanslag wordt beschouwd.
De Inspecteur heeft tegen de uitspraak van de Rechtbank hoger beroep ingesteld bij het Hof. Belanghebbende heeft incidenteel hoger beroep ingesteld.
Het Hof heeft de uitspraak van de Rechtbank vernietigd en het bij de Rechtbank ingestelde beroep ongegrond verklaard. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.
2 Geding in cassatie
Belanghebbende heeft tegen ’s Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
De Staatssecretaris van Financiën heeft een verweerschrift ingediend.
Belanghebbende heeft een conclusie van repliek ingediend.
De Advocaat-Generaal R.L.H. IJzerman heeft op 18 november 2013 geconcludeerd tot ongegrondverklaring van het beroep in cassatie.
Belanghebbende heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd.
3 Beoordeling van de klachten
3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.
3.1.1. Op 8 januari 2007 is overleden [A] (hierna: erflater). Belanghebbende is benoemd tot zijn enige erfgenaam onder de verplichting tot afgifte van enkele legaten.
3.1.2. Een deel van het vermogen dat belanghebbende van erflater verkreeg is door hem onmiddellijk aangewend in zijn onderneming en behoorde sindsdien tot zijn (verplichte) ondernemingsvermogen.
3.2. In geschil was of belanghebbende ter zake van hetgeen hij van de erflater heeft verkregen een beroep kan doen op de faciliteit voor bedrijfsopvolging (hierna ook: de faciliteit) als bedoeld in hoofdstuk IIIA van de Successiewet.
3.3. Het Hof heeft geoordeeld dat hetgeen belanghebbende in 2007 bij overlijden van de erflater heeft verkregen voor de erflater geen ondernemingsvermogen vormde, zodat belanghebbende, beoordeeld naar de Successiewet, geen beroep kan doen op de faciliteit. Ook het beroep op het discriminatieverbod is door het Hof afgewezen. Ten slotte heeft het Hof geoordeeld dat de wetgever zijn beoordelingsvrijheid niet te buiten is gegaan door de faciliteit alleen toe te passen op ondernemingsvermogen van de erflater en niet op bij overlijden verkregen niet-ondernemingsvermogen dat (onmiddellijk) gaat behoren tot het ondernemingsvermogen van de erfgenaam.
3.4.1. Voor zover de klachten betogen dat belanghebbende een beroep kan doen op de faciliteit wegens strijd met het discriminatieverbod van artikel 26 IVBPR en artikel 14 EVRM stuiten deze af op hetgeen is beslist in het arrest van de Hoge Raad van 22 november 2013, nr. 13/02453, ECLI:NL:HR:2013:1212, BNB 2014/31. Dat geldt ook voor zover de klachten inhouden dat in het bijzonder van discriminatie sprake is in het geval dat geërfd vermogen bij de verkrijger tot zijn (verplichte) ondernemingsvermogen gaat behoren. Met de beperking van de faciliteit tot vermogen dat bij de erflater tot diens ondernemingsvermogen behoorde is de wetgever gebleven binnen de grenzen van de aan hem toekomende ruime beoordelingsvrijheid. Van die beperking, die aansluit bij het doel van de faciliteit (vergemakkelijking van bedrijfsopvolgingen), kan niet worden gezegd dat zij van elke redelijke grond is ontbloot.
3.4.2. De klachten kunnen ook voor het overige niet tot cassatie leiden. Dit behoeft, gezien artikel 81, lid 1, van de Wet op de rechterlijke organisatie, geen nadere motivering, nu de klachten in zoverre niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling.
4 Proceskosten
De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten.
5 Beslissing
De Hoge Raad verklaart het beroep in cassatie ongegrond.
Dit arrest is gewezen door de vice-president M.W.C. Feteris als voorzitter, en de raadsheren C. Schaap, P.M.F. van Loon, M.A. Fierstra en Th. Groeneveld, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier F. Treuren, en in het openbaar uitgesproken op 28 maart 2014.
