Antwoorden op Kamervragen over nihilstellingen kinderopvangtoeslag

Samenvatting

De staatssecretaris van Toeslagen en Douane heeft Kamervragen beantwoord over zogenoemde nihilstellingen. Er is sprake van een ‘nihilstelling’ als Toeslagen over onvoldoende informatie beschikt om een toeslag definitief vast te stellen of als achteraf blijkt dat er geen recht op toeslag bestond. Het recht op toeslagen over het betreffende toeslagjaar wordt dan op nul gesteld en de burger moet te veel ontvangen voorschot terugbetalen. Nihilstellingen zijn daarmee een gevolg van de voorschotsystematiek, waarbij Toeslagen niet vooraf beschikt over alle actuele en noodzakelijke gegevens om het recht op toeslag te kunnen vaststellen.

In de voorschotfase wordt gedurende het toeslagjaar uitgegaan van door de aanvrager voorafgaand aan het toeslagjaar opgegeven gegevens en de tijdens het jaar doorgegeven wijzigingen, zodat het voorschot dat de burger ontvangt zo goed mogelijk aansluit bij de actuele leefsituatie. Voor de kinderopvangtoeslag zijn dit bijvoorbeeld het aantal opvanguren en een schatting van het jaarinkomen.

In de fase van definitief toekennen worden deze gegevens na afloop van het toeslagjaar afgezet tegen de jaargegevens die Toeslagen onder andere verkrijgt van kinderopvangorganisaties en de Belastingdienst. Wanneer gegevens niet beschikbaar, onvolledig of tegenstrijdig zijn, kan de hoogte van de toeslag niet correct worden vastgesteld en volgt mogelijk een aanpassing van de hoogte van de toeslag of in het uiterste geval een nihilstelling.

In de kern kunnen nihilstellingen (en terugvorderingen) enkel voorkomen worden wanneer niet wordt gewerkt met een voorschot op basis van een schatting van actuele gegevens. Deze problemen zijn inherent aan het huidige stelsel van de toeslagen, waarvan het kabinet heeft aangegeven deze fundamenteel te willen herzien om mensen niet meer te laten verdwalen in ingewikkelde regelingen en om hoge terugvorderingen te voorkomen. Specifiek voor de kinderopvangtoeslag is de minister van SZW momenteel bezig met de beleidsmatige uitwerking van deze ambities. In totaal zijn voor het jaar 2020 718.000 aanvragen kinderopvangtoeslag gedaan. Hiervan zijn in de fase van definitieve toekenning 585.000 aanvragen direct vastgesteld. Voor 133.000 aanvragen heeft Toeslagen huishoudens per brief verzocht (aanvullende) gegevens aan te leveren. In 38.000 gevallen is niet gereageerd op het eerste informatieverzoek en werd een rappel gestuurd. Uiteindelijk kon Toeslagen over het jaar 2020 in 4.500 gevallen niet vaststellen of er kinderopvang is afgenomen en is daarom overgegaan tot een nihilstelling. Voor het toeslagjaar 2021 heeft de definitieve toekenning van de kinderopvangtoeslag nog niet plaatsgevonden en is er dus nog geen sprake van nihilstellingen.