Fake news

Opinie

Onvervulde wensen

Ik ben een voorstander van het belasten van multinationals op basis van hun wereldwijd geconsolideerde winst waarbij het resultaat aan de jurisdicties wordt toegerekend op basis van de ‘Van Saarloos-methode’. Ik ben een voorstander van de federale Verenigde Staten van Europa. Ik wou dat 9/11 niet had plaatsgevonden. Dat er eeuwig vrede zou zijn en nooit oorlog, slavernij, hongersnood en natuurrampen. Dat Robert F. Kennedy en John F. Kennedy niet waren vermoord. Dat Hitler en Stalin nooit waren geboren. Dat Adam en Eva niet uit het paradijs waren verwijderd. Maar zoals de titel van één van de mooiste Rolling Stones-songs luidt: ‘You can’t always get what you want’.1 Niet al je wensen zullen worden vervuld, of het nu om je verlanglijst voor Sinterklaas gaat of om andere wensen. Dat is een ‘fact of life’ waarmee je moet leren omgaan. Deze gedachten schoten mij te binnen toen ik op 5 december 2017 om 22.00 uur de uitzending van Nieuwsuur zag. De dag was al onrustig begonnen toen ik ’s morgens vroeg op NPO 1 Europarlementariër Paul Tang enigszins slaperig zijn onvrede had horen uitspreken over het feit dat Nederland niet op de lijst van niet-coöperatieve jurisdicties terecht zou komen. In de uitzending van Nieuwsuur werd op basis van informatie verkregen van anonieme bronnen uit Brussel Nederland verweten de leider te zijn van de zogenoemde ‘coaliton of the unwilling’, landen die dwarsliggen bij de pogingen van de Europese Commissie om een eind te maken aan belastingontwijking. Dus eigenlijk zou Nederland wel degelijk op de lijst van niet-coöperatieve jurisdicties thuishoren, was de verborgen boodschap. Net zoals Zuid-Korea, zoals eerder die middag was gebleken toen die lijst werd gepubliceerd.2 Ik ben benieuwd hoe in Noord-Korea zal worden gereageerd op het feit dat Noord-Korea niet op de lijst staat, maar Zuid-Korea wel. Zal de ‘little rocket man’ in Pyongyang binnenkort uitzinnig van vreugde over deze diskwalificatie van Zuid-Korea nog een paar ballistische vuurpijlen afschieten?

Het onwillige Nederland

Terug naar Nederland. De beschuldiging dat Nederland onwillig is, wordt onderbouwd aan de hand van een aantal zaken.

De deelnemingsvrijstelling

De site van de NOS meldt dat bedrijven van de deelnemingsvrijstelling misbruik maken, zodat ze uiteindelijk nergens belasting betalen. Dat wordt geïllustreerd aan de hand van een document afkomstig van de Code of Conduct Group van 2 februari 2016.3 Dat document behandelt de vraag of de wetgeving van de lidstaten effectieve antimisbruikbepalingen bevat in het kader van het vrijstellen van buitenlandse dividenden. Het document bevat een bijlage waarin per lidstaat wordt aangegeven in hoeverre de bestaande antimisbruikbepalingen effectief zijn. Bij Nederland wordt opgemerkt: ‘Doubts about effectiveness’. Dat wordt onderbouwd met de volgende steekwoorden:4 ‘Low tax test applied only if participation is held as a portfolio investment and if asset test not met – Very limited scope of CFC rules (90% of passive income required; narrow definition of shareholders and entities covered; only direct control).’

Dit roept bij mij twijfel op over de kennis van degenen die de studie hebben uitgevoerd. Het toetsingskader om tot het van toepassing zijn van de deelnemingsvrijstelling te kunnen concluderen, is anders qua insteek en ook veel uitgebreider dan het document suggereert. Vervolgens weet de NOS dit zo te draaien dat Nederland van de Commissie een tik op de vingers heeft gehad maar dat Nederland vervolgens door dwars te gaan liggen heeft bewerkstelligd dat de lidstaten kunnen kiezen tussen een strenge of een milde aanpak van belastingontwijking. Kennelijk heeft de NOS het oog op de CFC-maatregel van artikel 7 ATAD1-richtlijn, die de mogelijkheid biedt tussen twee alternatieve methodes van aanpak. Dat het ene alternatief mild is en het andere streng, is een veel te simplistische constatering. Wat wringt bij de berichtgeving van de NOS is dat ervan uit wordt gegaan dat de lijn die de Europese Commissie of de grote EU-lidstaten als Duitsland of Frankrijk uit willen zetten op fiscaal gebied, voetstoots door Nederland gevolgd moet worden omdat we anders een paria zouden zijn. Weet men niet dat we binnen de EU op het gebied van de directe belastingen in beginsel soeverein zijn en dat fiscale richtlijnen unanimiteit vereisen, anders gezegd, dat de stem van kleine landen net zo belangrijk is als die van grote(re) landen? Uiteindelijk zal de Nederlandse wetgever zelf de keuze maken welke van de in artikel 7 ATAD1-richtlijn neergelegde varianten zal worden geïmplementeerd. Dat is een soevereine beslissing waar de Europese Commissie, het Europese Parlement of de andere lidstaten zich niet mee hebben te bemoeien.

Kritiek van het Nederlandse parlement op de CC(C)TB en de ATAD2-voorstellen

Volgens de NOS leidde deze kritiek tot irritatie bij Moscovici. Het is maar net hoe je de reactie van de Commissie leest, maar ook hierbij moet worden bedacht dat het gaat om een soevereine actie van het Nederlandse parlement. Als er binnenkort in de Kamer wordt vergaderd over een fiscaal onderwerp met Europese fiscale relevantie, komen Moscovici, Juncker en Timmermans dan een toespraak houden op het Binnenhof over de door het Nederlandse parlement te volgen lijn? Ik hoop dat die toespraak dan niet net zo ‘succesvol’ zal zijn als de toespraak van de Europarlementariërs Verhofstadt en Van Baalen begin 2014 op het Maidanplein in Kiev. Anders zal het nog lang onrustig blijven in Den Haag en omgeving en verdient het aanbeveling om alvast met hamsteren te beginnen.

Uitwisseling rulings

Nederland loopt achter met de automatische uitwisseling van rulings. Anders dan de NOS suggereert, ligt dat echter niet aan onwil, maar aan de omvang van het aantal uit te wisselen rulings en automatiseringsissues, waar overigens al hard aan wordt gewerkt. Wie dit als bewust vertragen interpreteert, is wat mij betreft niet te goeder trouw. Dat de Belastingdienst serieus omgaat met de plicht tot uitwisseling van rulings, ook in het verleden afgegeven rulings, zal iedereen in de adviespraktijk volmondig kunnen beamen.

Googlebelasting

Nederland wordt verweten het Frans-Duitse initiatief voor de zogenoemde equalisation tax gericht tegen ‘techreuzen’ te frustreren omdat Nederland wil dat ook landen buiten Europa meedoen. De Nederlandse opstelling lijkt mij te getuigen van gezond verstand. Het enkele feit dat Frankrijk en Duitsland iets willen, betekent, zoals ik al aangaf, geenszins dat Nederland daar slaafs achteraan moet huppelen.

De voorspelbare reactie

De berichtgeving van de NOS heeft uiteraard bij de oppositiepartijen tot ophef geleid. Renske Leijten vroeg zich af: ‘Wie is hier nu de baas, de multinationals of zijn wij dat?’ Een passend antwoord is: ‘Jullie zijn hier de baas en zeker niet de Europese Commissie, Duitsland of Frankrijk.’ Staatssecretaris Snel kwam met de enig juiste reactie op de berichtgeving: van vertragingstactieken is geen sprake. Er is sprake van zorgvuldige wetgeving en richtlijnen die in overleg met het bedrijfsleven moeten worden ingevoerd.

Met dank aan Poetin

Dat de ‘onthullingen’ van Nieuwsuur samenvallen met de publicatie van de lijst van fiscaal niet-coöperatieve jurisdicties is wat mij betreft geen toeval. Tegen de achtergrond van de uitslag van het Brexit-referendum en de verkiezingsoverwinning van Trump draait in het Westen de geruchtenmachine over Russische inmenging in de berichtgeving op volle toeren. Het item in Nieuwsuur doet eerlijk gezegd bij mij het vermoeden rijzen dat ‘Brussel’ kennelijk ook niet vies is van pogingen om de Nederlandse publieke opinie en het Nederlandse politieke debat te beïnvloeden waar het betreft het Nederlandse optreden tegen internationale belastingontwijking. De afgelopen paar jaar zijn enorme stappen gezet om belastingontwijking door multinationals te bemoeilijken, juist ook in Nederland. ‘Onthullingen’ als die in Nieuwsuur miskennen dat en zijn inhoudelijk eigenlijk mosterd na de maaltijd, nog afgezien van de inhoudelijke onjuistheden die de berichtgeving bevat. Het initiatief om internationale belastingontwijking door multinationals wereldwijd aan te pakken, komt trouwens niet uit de koker van de Europese Commissie, anders dan sommigen lijken te denken, maar is in september 2013 genomen tijdens een vergadering door de G20 in Sint-Petersburg, een vergadering die onder leiding stond van Vladimir Poetin. Derhalve is niet elke Russische bemoeienis in buitenlandse zaken per definitie schadelijk.