Oliebollenbesluit

Politieke column

Ook als je alle parlementaire schermutselingen van het Belastingpakket 2023 hebt gevolgd, kun je per 1 januari aanstaande toch nog worden verrast. Sommige wijzigingen zijn namelijk al eerder in wetsvoorstellen opgenomen, en hoeven logischerwijze niet op voor een parlementaire herhaalprik. Een aantal wijzigingen wordt echter pas bekendgemaakt op het moment dat de oliebollen bijna in het vet gaan.

Via dit Oliebollenbesluit (formeel heet het ‘bijstellingsregeling’) bericht de belastingstaatssecretaris van Financiën daags voor de jaarwisseling over door indexatie gewijzigde nieuwe bedragen, percentages en schijflengtes. Je moet wel echt alle verlofuren hebben opgemaakt om tegen die tijd nog de fiscale bril op te hebben. Velen geloven het dus wel en meestal doet het Oliebollenbesluit weinig stof opwaaien, behalve die ene keer.

Op 1 januari 2014 bleek het percentage van het eigenwoningforfait vanwege indexatie ‘opeens’ te zijn gestegen. Niemand had opgelet. Paniek in de politieke tent. Een dergelijke onaangename verrassing mocht van boze Kamerleden in de toekomst niet meer voorkomen. Sindsdien communiceert de belastingstaatssecretaris zo rond medio november over de eventuele wijziging van het eigenwoningforfait. Zo weten eigenwoningbezitters voor de Sinterklaas al wat er in de belastingzak zit. Anderen moeten daarentegen gewoon wachten tot de oliebollen.

Het gebrek aan inzicht én overzicht geurt om het indexatiebeleid. Nu staat in belastingwetten expliciet welke bedragen, percentages en schijflengtes worden geïndexeerd via de bijstellingsregeling. Tegelijkertijd is het via een bijstellingsregeling wijzigen van bepalende elementen van ons belastingstelsel wel wat lichtvoetig, zeker als er elk jaar een fiscale wetgevingstrein voorbijkomt. Daar ben ik weliswaar geen voorstander van, maar als die trein toch steeds rijdt, neem dan ook alle wijzigingen – inclusief de indexaties – daarin mee. Op Prinsjesdag is de tabelcorrectiefactor bekend, en voor het uitkristalliseren van enkele andere relevante factoren hoef je toch ook niet op de oliebollen te wachten. Oftewel, alle fiscale wijzigingen, en dan ook echt allemaal, voortaan in het belastingpakket opnemen, lijkt mij een veel overzichtelijker geheel.

Dan blijft bij mij wel nog de willekeur in het indexatiebeleid hangen. Waarom wordt bijvoorbeeld het bedrag van de vliegbelasting jaarlijks geïndexeerd, maar het bedrag van de onbelaste reiskostenvergoeding niet? De vraag stellen, is hem beantwoorden. Het eerste levert de schatkist centjes op, het tweede kost de schatkist centjes. Deze budgettaire insteek zou een rol kunnen spelen, maar dat is niet steeds zo.

In de inkomstenbelasting worden de schijflengtes in box 1 immers wel gewoon geïndexeerd, en dat kost de schatkist nominaal geld. Nu de inflatie zo hoog is, zorgt de tabelcorrectiefactor ervoor dat de grensbedragen volgend jaar stijgen met 6,3%. Ook de nieuwe schijf in box 2 – dit is de schaamschijf voor dga’s – wordt na invoering straks jaarlijks geïndexeerd. Idem dito voor het heffingsvrije vermogen in box 3, maar daar doen indexatie en beleidsmutatie nog een wedstrijdje armdrukken. Het heffingsvrije vermogen gaat van € 50.650 naar € 57.000, maar daarvan is de indexatie € 3.191 en de beleidsverhoging € 3.159. Mooi detail: de indexatie hoeft budgettair niet ‘gedekt’ te worden, terwijl dat voor een beleidsmutatie wel het geval is.

Schijven in de inkomstenbelasting worden wel geïndexeerd, maar de schijfgrens in de vennootschapsbelasting blijft buiten het indexatiefeestje. Ook weer zo merkwaardig. Die grens wordt volgend jaar op € 2 ton geprikt. Als we er deze keer geen flipperkast van maken, blijft dat de komende jaren de grens tussen het hoge en lage vpb-tarief. Een torenhoge inflatie verandert daar niets aan.

Indexeren werkt momenteel zo vreemd uit, dat het soms iets van belazeren krijgt. Transparant, evenwichtig en voorspelbaar indexatiebeleid zou ik erg toejuichen. En laten we iedereen voortaan bijtijds informeren over alle fiscale wijzigingen. Het Oliebollenbesluit kan wat mij betreft beter opgaan in het belastingpakket.