Hoge Raad niet bevoegd om te oordelen over weigering opstarten overlegprocedures voor Rijnvarenden (2)

1.1. De belanghebbende werkte in 2007 aan boord van een Rijnvaartschip van een Nederlandse exploitant. Hij stond op de loonlijst van een naar Luxemburgs recht opgerichte vennootschap, die – naar thans blijkt ten onrechte – in Luxemburg premies voor hem heeft afgedragen voor een aantal sociale verzekeringen. De belanghebbende was in Nederland verplicht verzekerd. Hij heeft de Sociale verzekeringsbank (Svb) verzocht om, zo nodig via de in art. 13 Rijnvarendenverdrag (RVV) opgenomen overlegprocedure, te bewerkstelligen dat hij over 2007 uitsluitend in Luxemburg als verzekerd zou worden aangemerkt.

1.2. De Svb heeft dat verzoek afgewezen. De Rechtbank heeft belanghebbende beroep daartegen ongegrond verklaard, vooropstellende dat inleiding van de overlegprocedure van art. 13 RVV een discretionaire bevoegdheid van de Svb is. Het beleid van de Svb bij de beoordeling van dergelijke verzoeken is volgens de Rechtbank niet onredelijk en de Svb heeft in overeenstemming met dat beleid gehandeld.

1.3. De Centrale Raad van Beroep (CRvB) heeft belanghebbendes grieven daartegen verworpen omdat hij er op basis van correspondentie met de Belastingdienst in 2005 “meer dan voorheen” rekening mee moest houden dat hij in Nederland verzekerd en premieplichtig zou worden geacht en omdat niet is gebleken van bijzondere omstandigheden die ertoe zouden nopen om desondanks overleg te initiëren.

1.4. De belanghebbende stelt zes cassatiemiddelen voor, maar ik ga in deze conclusie alleen in op de middelen (iii) en (iv), en alleen voor zover daarin geklaagd wordt over de afwijzing door Svb van belanghebbendes verzoek om op basis van art. 13 RVV overleg met Luxemburg te openen over zijn sociale-verzekeringsplicht. Voor de overige klachten verwijs ik naar de acht conclusies met gemeenschappelijke bijlage van 7 mei 2020 voor uw acht arresten van 10 juli 2020 (HR BNB 2020/142 enz.1).

1.5. Bij deze conclusie hoort een bijlage die ook gaat bij de zaak met rolnr. 20/01343 waarin ik vandaag eveneens concludeer. Die zaak met nr. 20/01343 speelt zich af onder het nieuwe regime van de op basis van art. 16 Vo. 883/2004 gesloten Rijnvarendenovereenkomst (vanaf 1 mei 2010) en de onderhavige zaak onder het oude regime van (art. 13 van) het Rijnvarendenverdrag (tot 1 mei 2010). In die bijlage behandel ik de voor beide zaken relevante rechtskundige gezichtspunten, met name ook de parallel met twee recente uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State over de bevoegdheid van de rechter om te oordelen over een weigering van de Staat om een onderling-overlegprocedure te beginnen met een andere Staat op basis van een belastingverdrag met die andere Staat..

1.6. Ik concludeer dat de cassatiebepalingen in de artt. 53 AOW, 66 Anw, 31 AKW en 10.3.2 WLZ u geen rechtsmacht geven om te oordelen over (i) de vraag of een weigering om overleg met een andere Rijnoeverstaat te openen een appelabel besluit is, noch over (ii) CRvB-uitspraken over een weigering van de Svb om op basis van art. 13 RVV overleg met een andere Staat te starten ten behoeve van een Rijnvarende omdat dat geen besluit is over het al dan niet bestaan van verzekeringsplicht, met name niet als beide Staten het eens zijn, zoals in casu, dat het RVV als enige bevoegde Staat Nederland aanwijst. De wetsgeschiedenis noch uw rechtspraak over de betekenis van internationale regelingen voor de verzekeringsplicht nopen tot cassatiemogelijkheden, nu (i) geen risico bestaat van tegenstrijdige uitspraken van de sociale-verzekeringsrechter en de belastingrechter en (ii) geen dispuut over de verzekeringsplicht ex het RVV. Belanghebbende wenst dat te zijnen behoeve afgeweken wordt van de verzekeringsplicht volgens het RVV die Nederland aanwijst. Dat is mijns inziens een politieke of diplomatieke aangelegenheid en geen vraag over de uitleg of toepassing van een van de in de cassatiebepalingen genoemde artikelen over het bestaan van verzekeringsplicht ex de nationale wet of het RVV, over de uitleg waarvan in casu bovendien geen dispuut bestaat.

1.7. Ik meen daarom dat belanghebbendes cassatieberoep op het punt van de weigering van een afwijkingsprocedure niet-ontvankelijk verklaard moet worden.

1.8. Voor zover de belanghebbende behoort tot de groep Rijnvarenden waarvoor de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de staatssecretaris van Financiën, Fiscaliteit en Belastingdienst, een unilaterale premie-ontdubbelingsregeling hebben getroffen, lijkt mij zijn cassatieberoep op dit punt ook om die reden al niet-ontvankelijk.

1.9. Ik geef u in overweging om belanghebbendes cassatieberoep niet-ontvankelijk te verklaren voor zover ziende op de afwijzingen van de Svb om met Luxemburg in overleg te treden en voor het overige ongegrond te verklaren onder verwijzing naar uw arresten van 10 juli 2020, HR BNB 2020/1422, en/of art. 81 Wet RO.

2. De feiten en het geding in feitelijke instanties

De feiten

2.1. De belanghebbende werkte in 2007 aan boord van een Rijnvaartschip dat toebehoorde aan een Nederlandse exploitant, maar hij stond op de loonlijst van de Luxemburgse vennootschap [A] Sarl ( [A] ).

2.2. [A] heeft voor hem in Luxemburg premies afgedragen voor een aantal sociale verzekeringen. De Luxemburgse autoriteiten hebben op 22 februari 2006 een E101verklaring afgegeven die de belanghebbende verzekerd verklaarde in Luxemburg.

2.3. Bij besluit van 2 mei 2007 heeft de Svb de belanghebbende bericht dat die E101-verklaring gebleken was onjuist te zijn en dat hij in Nederland verzekerd en premieplichtig was. In overleg met het Luxemburgse Ministerie van Sociale Zaken is besloten zijn situatie te ‘regulariseren’ tot 31 december 2006.

2.4. Bij brief van 24 april 2013 heeft de belanghebbende de Svb verzocht om, zo nodig via art. 13 van het Rijnvarendenverdrag3 (RVV) te bewerkstelligen dat hij over 2007 uitsluitend verzekerd zou zijn onder de Luxemburgse socialezekerheidswetgeving en over dat jaar dus geen premies verschuldigd is voor Nederlandse sociale zekerheid. Bij besluit van 10 september 2014 heeft de Svb dat verzoek afgewezen. De Svb heeft belanghebbendes bezwaar tegen die afwijzing bij besluit van 27 juni 2016 ongegrond verklaard, waartegen de belanghebbende (hoger) beroep heeft ingesteld.

2.5. Lopende de procedure in hoger beroep bij de CRvB heeft de Svb toegezegd zich te zullen wenden tot het bevoegde Luxemburgse orgaan met het verzoek on (i) opgave te doen van de door of namens de belanghebbende betaalde c.q. afgedragen premies over 2007 en (ii) deze premies over te maken aan Nederland, opdat zij verrekend worden met de Nederlandse premieschuld. Ter zitting van de CRvB heeft de Svb verklaard dat de Minister van SZW over de problematiek van Rijnvarenden voor wie ten onrechte premie is afgedragen in Luxemburg, in overleg is getreden met de Luxemburgse autoriteiten.

De Rechtbank Rotterdam 4

2.6. De Rechtbank Rotterdam heeft belanghebbendes beroep ongegrond verklaard, ook zijn klacht dat de Svb ten onrechte zou hebben geweigerd om een regularisatieovereenkomst met Luxemburg te sluiten. De Rechtbank overwoog dat de Svb bij de toepassing van art. 13 RVV discretionaire bevoegdheid heeft, zodat de rechter diens beleid te dier zake slechts terughoudend toetst. De Svb heeft toegelicht dat geen regularisatieprocedure wordt gestart als de belanghebbende er rekening mee had moeten houden in Nederland verzekerd geacht te zijn, dat een regularisatieprocedure over verstreken tijdvakken alleen wordt gestart als blijkt van bijzondere omstandigheden en dat niet is gedefinieerd wat daar in dit verband precies onder moet worden verstaan. In onder meer een uitspraak van 28 juli 2017, ECLI:NL:CRVB:2017:2634, heeft de CRvB dit beleid van de Svb niet onredelijk verklaard. De Svb heeft in overeenstemming met dat beleid gehandeld, nu het de belanghebbende in ieder geval met de brief van 2 mei 2007 duidelijk had moeten zijn dat hij premieplichtig was in Nederland. De Rechtbank zag geen aanleiding om prejudiciële of preparatoire vragen te stellen aan het Administratief Centrum voor de Sociale Zekerheid voor de Rijnvarenden te Straatsburg, reeds vanwege de discretionaire bevoegdheid van de Svb. In art. 72(1) RVV las zij geen opdracht aan rechterlijke instanties tot het stellen van vragen, en evenmin in art. 1.1 van het Règlement Interieur van het Administratief Centrum.

De Centrale Raad van Beroep 5

2.7. De CRvB heeft belanghebbendes hogere beroep ongegrond verklaard. Hij heeft overwogen dat ingevolge art. 13 RVV de bevoegde autoriteiten van de betrokken Staten – al dan niet op verzoek van een belanghebbende – een overlegprocedure kunnen starten die erin kan uitmondt dat de aanwijsregels van art. 11 RVV in bijzondere gevallen niet worden toegepast. Het gaat om een discretionaire bevoegdheid die geacht moet worden te omvatten de bevoegdheid tot afwijzing van een dergelijk verzoek.

2.8. De CRvB constateert dat de Svb volgens vast beleid afwijzend beslist op verzoeken om over een verstreken periode een regularisatieprocedure te starten voor zover de betrokkene op grond van correspondentie van de Nederlandse Belastingdienst of de Svb er meer dan voorheen rekening mee moest houden dat hij verzekerd en premieplichtig zou zijn voor de Nederlandse socialezekerheid, en niet blijkt van bijzondere omstandigheden die de Svb aanleiding geven om toch een regularisatieprocedure te starten. In onder meer de uitspraak van 22 november 2018, ECLI:NL:CRVB:2018:3821, heeft de CRvB dit beleid niet onredelijk geacht en hij zag geen reden om daarover in belanghebbendes geval anders te oordelen.

2.9. De CRvB onderschrijft met de Rechtbank de opvatting van de Svb dat de belanghebbende na ontvangst van aan hem gerichte brieven van de Belastingdienst van 26 april, 29 juni en 26 juli 2005 er meer dan voorheen rekening mee moest houden dat hij over 2007 sociaal verzekerd zou worden geacht in Nederland en dat in Nederland premie betaald zou moeten worden. Van bijzondere andere omstandigheden die de Svb aanleiding hadden moeten geven om desondanks een regularisatieprocedure over 2007 te starten, is de CRvB niet gebleken. De belanghebbende heeft niet aannemelijk gemaakt dat de Svb in vergelijkbare andere gevallen wel degelijk weloverwogen een regularisatieprocedure is gestart.

3. Het geding in cassatie

3.1. Belanghebbende heeft tijdig en regelmatig beroep in cassatie ingesteld. De Svb heeft een verweerschrift ingediend. De belanghebbende stelt zes middelen van cassatie voor.

3.2. Volgens de belanghebbende heeft het Hof ten onrechte geoordeeld dat:

i) de belanghebbende op grond van art. 11 RVV in 2007 was onderworpen aan de sociale-zekerheidswetgeving van Nederland;

ii) de belanghebbende in 2007 was onderworpen aan de Nederlandse sociale-zekerheidswetgeving hoewel hem pas bij besluit van de Svb van 2 mei 2007 is meegedeeld dat Luxemburg de andersluidende E101-verklaring per 1 januari 2007 had ingetrokken, hetgeen rechtszekerheids- en vertrouwensbeginselen schendt;

iii) toepassing van art. 13 RVV discretionair zou zijn;

iv) het niet onredelijk zou zijn dat de Svb een regularisatieverzoek afwijst voor zover de betrokkene op grond van correspondentie van de Belastingdienst of de Svb er rekening mee moest houden dat hij verzekerd en premieplichtig zou zijn in Nederland, en niet blijkt van bijzondere omstandigheden die ertoe nopen om toch een regularisatieprocedure te starten; dit is een onjuist en niet door de verdragsstaten gecoördineerd criterium voor toepassing van art. 13 RVV;

v) geen bijzondere omstandigheden zijn gebleken op grond waarvan toch een regularisatieprocedure gestart had moeten worden; en

vi) geen recht bestaat op schadevergoeding.

3.3. Bij verweer wijst de Svb er op dat u ex art. 78(4) RO kennis neemt van cassatieberoepen tegen uitspraken van de bestuursrechter voor zover bij de wet bepaald en dat art. 53(1) AOW en de overeenkomstige bepalingen in de Anw, de AKW en de WLZ cassatieberoep tegen uitspraken van de CRvB openstellen ter zake van schending of verkeerde toepassing van de bepalingen inzake verzekering onder die wetten en van daarop berustende bepalingen. Geen cassatieberoep staat open tegen de feitenvaststelling door de CRvB, noch tegen vormverzuimen zoals onvoldoende motivering.

3.4. Op basis van de tekst van art. 13(1) en (2) RVV kan men stellen dat via die bepaling nationale verzekeringsvoorschriften een ruimere of beperktere werking kunnen krijgen. Art. 13(1) RVV geeft de bevoegde autoriteiten van de Verdragsluiters immers de bevoegdheid om in afwijking van de exclusieve aanwijsregels van art. 11 RVV overeen te komen dat de wetgeving van een andere Staat geldt dan die van de door art. 11 RVV aangewezen Staat. Dat zou betekenen dat cassatieberoep open staat tegen de weigering om ex art. 13 RVV overleg met Luxemburg te openen. Anderzijds kan men stellen dat geen cassatie openstaat omdat art. 13(1) RVV zelf geen aanwijsregel is en dus niet de verzekeringsplicht ex het RVV bepaalt, maar de betrokken Rijnoeverstaten slechts de mogelijkheid biedt om in onderlinge overeenstemming van de verzekeringsbepalende aanwijsregels af te wijken en het aan de discretie van hun bevoegde autoriteiten is gelaten om te bezien of in een concrete zaak aanleiding bestaat om af te wijken van de aanwijsregels van het RVV: indien zij daartoe geen aanleiding zien, kan in rechte niet worden afgedwongen dat toch van het RVV wordt afgeweken.

3.5. De Svb meent dat de Nederlandse sociale-verzekeringsrechter slechts kan toetsen of de SVB in redelijkheid kon besluiten om geen onderhandelingen met een andere Staat te openen met het oog op een overeenkomst ex art. 13 RVV. Een beslissing van een bevoegd orgaan over de toepassing van art. 13 RVV kan niet meer inhouden dan het resultaat van zijn afweging of hij al dan niet zijn bevoegdheid tot initiëren van regularisatie gebruikt en zo ja, zijn bereidverklaring om daarover met het bevoegde orgaan van de andere Staat tot overeenstemming te komen. Een weigering of instemming om gebruik te maken van de bevoegdheid om regularisatie te initiëren betekent volgens de Svb niet dat nationale verzekeringsvoorschriften een ruimere beperktere werking krijgen.

3.6. Voor het geval u meent dat een besluit om de bevoegdheid ex art. 13 RVV al dan niet te gebruiken een oordeel is over het al dan niet bestaan van verzekeringsplicht, betoogt de Svb ad de middelen (iii) en (iv) dat art. 13 RVV een ‘kan’-bepaling is: de bevoegde autoriteiten kunnen een overlegprocedure starten die erin kan uitmonden dat de aanwijsregels van art. 11 RVV in bepaalde gevallen niet worden toegepast. Gezien de tekst van art. 13 gaat het om een discretionaire bevoegdheid waarin begrepen is de bevoegdheid om afwijzend te beslissen op zo’n verzoek. De opvatting van de belanghebbende dat de RVO-partijen verplicht zouden zijn om steeds een regularisatieprocedure te starten als dat in het financiële belang van een individuele Rijnvarende is, volgt geenszins uit dit artikel. Een verplichtend karakter zou ook in strijd zijn met de context van art.13 RVV. De Svb wijst op onderdeel 4.9 van de conclusie van A-G Wattel van 7 mei 2020.6 Aanvaarding van belanghebbendes standpunt zou de RVV-aanwijsregels hun nuttig effect geheel of deels doen verliezen.

3.7. Bij repliek betoogt de belanghebbende, voor zover hier van belang, dat cassatie ex art. 53(1) AOW c.a. wel degelijk open staat omdat de artt. 11 en 13 RVV beide het bij of krachtens art. 6 AOW (en aanvullende wetten) bepaalde een ruimere of beperktere werking geven. Onder meer de cassatiemiddelen (iii) en (iv) zien op EU-recht op grond waarvan aan art. 6 AOW (en aanvullende wetten) een beperktere werking wordt gegeven.

3.8. Zo art. 13 RVV al een discretionaire bevoegdheid inhoudt, acht de belanghebbende die discretie begrenst door de doelstelling van het RVV, dat het belang van de Rijnvarende voorop stelt. Dat overleg gevoerd moet worden, volgt ook uit art. 86 RVV, nu er geschil bestaat over de toepassing van het verdrag: zowel Luxemburg als Nederland heffen sociale zekerheidspremies van dezelfde Rijnvarende. Dat volgt ook uit art. 26 Weens Verdragenverdrag, bepalende dat een verdrag te goeder trouw ten uitvoer moet worden gelegd. Nederland heeft volgens de belanghebbende het beginsel van EU-verdragsconforme uitleg geschonden doordat de Svb geen oog heeft gehad voor de opstelling van de Luxemburgse autoriteiten die op grond van de door hen aangenomen verplichte verzekering aldaar sociale verzekeringspremies zijn blijven incasseren.

3.9. Bij dupliek weerspreekt de Svb dat Nederland en Luxemburg van mening zouden verschillen over de toepasselijke wetgeving. Verder merkt de Svb op dat art. 13 RVV restrictief moet worden uitgelegd omdat het de de mogelijkheid biedt tot uitzonderingen op dwingend recht (de artt. 11 en 12 RVV). De bevoegdheid om af te wijken van artt. 11 en 12 RVV komt pas aan de autoriteiten toe als dit in het sociale-verzekeringsbelang van Rijnvarenden is. Het belang van Rijnvarenden is aldus een noodzakelijke, maar geen voldoende voorwaarde voor toepassing van art. 13 RVV.

4. Beoordeling

4.1. Net als de zaak met nr. 20/01343 waarin ik vandaag eveneens concludeer, is deze zaak alleen voor conclusie geselecteerd in verband met de klachten over de afwijzing door de Svb van het verzoek om met Luxemburg een uitzondering overeen te komen op basis van art. 13 Rijnvarendenverdrag (respectievelijk art. 16 Vo. (EG) 883/2004). De zaak met nr. 20/01343 speelt zich af onder het nieuwe regime van de op basis van art. 16 Vo. 883/2004 gesloten Rijnvarendenovereenkomst (vanaf 1 mei 2010) en de onderhavige onder het oude regime van het Rijnvarendenverdrag (tot 1 mei 2010). Ik ga om die reden alleen in op de middelen (iii) en (iv), en alleen voor zover daarin geklaagd wordt over de afwijzing van het verzoek om overleg met Luxemburg te openen over een uitzondering op de reguliere aanwijsregels. Voor de overige klachten verwijs ik naar de acht conclusies met gemeenschappelijke bijlage van 7 mei 2020 voor uw acht arresten van 10 juli 2020 (HR BNB 2020/142 enz.7).

4.2. Het ‘besluit’-begrip zoals omschreven in art. 1:3 Awb (zie onderdelen 2.2 en 2.3 van de bijlage) bepaalt de toegang tot de bestuursrechtelijke bezwaar- en beroepsprocedures. Verkeerde uitleg van art. 1:3 Awb wordt niet genoemd als voor cassatieberoep vatbaar in de cassatiebepalingen in de socialezekerheidswetten (artt. 53 AOW, 66 Anw, 31 AKW en 10.3.2 WLZ; zie onderdeel 4.1 van de bijlage). De vraag of de CRvB terecht de weigering van de Svb om overleg met Luxemburg te openen als besluit heeft aangemerkt en zo ja, of dat besluit dan appellabel is, staat daarom mijns inziens niet te uwer beoordeling.

4.3. Mocht u menen daar wél over te gaan, dan dient zich een rechtseenheidprobleem aan, nu de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State (ABRvS) eisen stelt aan een ‘besluit’-bevoegdheid op grond van inter- of supranationaal recht die de CRvB niet stelt, nl. dat de desbetreffende bepaling rechtstreeks werkt in de zin van art. 93 en 94 Grondwet (zie onderdeel 5 van de bijlage). Het lijkt mij duidelijk dat art. 13 RVV en art. 16 Vo. 883/2004 niet “onvoorwaardelijk en voldoende nauwkeurig (…) (zijn) om zonder meer als objectief recht in de nationale rechtsorde door de rechter te worden toegepast”, dus niet rechtstreeks werken, en daarom niet de door de Afdeling gëeiste publiekrechtelijke bevoegdheidsgrondslag bieden om een appelabel ‘besluit’ te zien in de weigering om een uitzonderingsprocedure te beginnen, hoewel de CRvB zo’n weigering kennelijk wél ziet als appelabel. Ik zie niet meteen dat het op uw weg zou liggen dit rechtseenheidsprobleem op te lossen in een procedure op basis van art. 53 AOW c.a.

4.4. Bovendien staat mijns inziens op basis van de genoemde artt. 53 AOW, 66 Anw, 31 AKW en 10.3.2 WLZ geen cassatieberoep open tegen het oordeel van de CRvB over de afwijzing door de Svb van belanghebbendes verzoek om een uitzonderingsprocedure met Luxemburg.

4.5. Uit de wetsgeschiedenis (zie onderdelen 4.3-4.6 van de bijlage) volgt dat die cassatiebepalingen in de sociale-verzekeringswetten bedoeld zijn om tegenstrijdige rechtspraak van rechterlijke instanties over dezelfde begrippen te voorkomen en aldus een rechtseenheidsrisico te beperken. Dat zich in casu zo’n rechtseenheidsrisico zou kunnen voordoen, ligt niet voor de hand: de beslissing over het al dan niet openen van overleg met andere Rijnoeverstaten over een uitzondering op de dwingende aanwijsregel van art. 11 RVV voor (bepaalde groepen van) werknemers ligt bij de Svb en in beroep bij de sociale- verzekeringsrechter en niet bij de belastingrechter. Het valt dus niet in te zien dat tegenstrijdige rechtspraak zou kunnen ontstaan tussen de belastingrechter en de sociale-verzekeringsrechter over de beslissing om al dan niet overleg met andere Rijnoeverstaten te beginnen over uitzonderingen op de exclusieve aanwijzing ex het RVV van (bepaalde groepen van) werknemers.

4.6. Uw rechtspraak opgenomen in de onderdelen 4.6-4.13 van de bijlage biedt mijns inziens evenmin steun aan de opvatting dat cassatieberoep zou moeten openstaan tegen uitspraken van de CRvB over dergelijke weigeringen van interstatelijk overleg. Het gaat in casu immers, anders dan in die rechtspraak, niet om de uitleg van bepalingen van hoger dan nationaal recht die de verzekeringsplicht naar nationaal recht aanvullen of wijzigen. Het RVV wijst immers precies even krachtig naar exclusieve verzekeringsplicht in Nederland als de Nederlandse nationale wetgeving doet. Er bestaat (ook) op basis van hoger recht geen twijfel over dat Rijnvarenden zijn verzekerd in de Staat van vestiging van de exploitant van het binnenvaartschip waarop zij werken, en in casu staat vast dat dat Nederland is.

4.7. Cassatieberoep moet open staan voorzover uiteenlopende rechtspraak kan ontstaan tussen de sociale-verzekeringsrechter en de belastingrechter over met name het al dan niet bestaan van verzekerings- en daarmee premieplicht in Nederland, ook als dat bestaan mede bepaald wordt door inter- of supranationaal recht. Beslissend voor de vraag of cassatieberoep open staat is dus of het al dan niet starten van een uitzonderingsprocedure door de Svb met de autoriteiten van een andere EU-lidstaat invloed heeft op de uitleg van art. 6 AOW c.a. of van de stelselaanwijsregels in Vo. 1408/71, Vo. 883/2004, het RVV of de RVO. Ik meen dat dat niet het geval is, nu een uitzonderingsprocedure pas aan de orde komt nadat die aanwijsregels zijn uitgelegd en toegepast, en dus al vaststaat welke lidstaat exclusief bevoegd is, maar de betrokken lidstaten op die reguliere, uiteindelijk door de rechter te beslechten aanwijzing om beleidsmatige redenen wensen af te wijken. Wel kunt u ingrijpen als twee Staten een uitzondering zouden maken tegen de wil van de verzekerde(n) en deze stelt/stellen dat die uitzondering leidt tot een resultaat dat niet verenigbaar is met de genoemde inter- en supranationale rechtsregels, met name niet met rechtstreeks werkende grondrechtelijke bepalingen.

4.8. Hoe dan ook is de uitzonderingsbevoegdheid niet bedoeld om regulier in lidstaat A verzekerden te helpen shoppen naar een verzekeringsstelsel in enige lidstaat B dat hen om om welke reden dan ook beter uitkomt dan het door de wet en EU-recht voor hen aangewezen stelsel.

4.9. Dat is wel wat de belanghebbende wil: hij wil interstatelijk overleg omdat hij een uitzondering op basis van art. 13 RVV wil op de dwingende aanwijsregel van art. 11 RVV. De vraag of twee Rijnoeverstaten het opportuun achten om een dergelijke uitzondering overeen te komen, lijkt mij een diplomatieke, althans politieke vraag, althans geen door de rechter te beslissen rechtskundige vraag. Het is mijns inziens geen vraag van uitleg, toepassing of EU-rechtelijke of volkenrechtelijke overriding van een van de in de cassatiebepalingen genoemde nationaalrechtelijke wetsartikelen die de verzekeringsplicht bepalen. Alle rechtsregels, ook de inter- en supranationale, wijzen immers naar Nederland.

4.10. Ik meen daarom dat ook als de feitenrechter het weigeringsbesluit als appelabel kon aanmerken en op onredelijkheid en willekeur kon toetsen, de cassatierechter er niet over gaat, gezien de beperkingen van art. 53 AOW c.a. Hoe dan ook kan de rechter – ook de feitenrechter – niets rechtskundigs zeggen over de voorwaarden of (wenselijke) uitkomst van overleg over een uitzonderingsprocedure, met name niet over de (wenselijke) bereidheid of de inhoudelijke mérites van de standpunten van de andere betrokken Staat.

4.11. Het cassatieberoep van de belanghebbende moet mijns inziens daarom op dit punt niet-ontvankelijk worden verklaard. De genoemde cassatiebepalingen geven u mijns inziens geen rechtsmacht om te oordelen over de (oordelen van de CRvB over de) opportuniteitt van beslissingen van de Svb om al dan niet in te gaan op de wens van een of meer Rijnvarenden om in een andere Staat verzekerd te zijn dan de door art. 11 RVV aangewezen Staat.

4.12. Dit zou anders kunnen zijn als tussen twee of meer Rijnoeverstaten onenigheid zou bestaan over de vraag of – in termen van mutual agreement procedures - wel in accordance with het Rijnvarendenverdrag is gehandeld. Zouden twee of meer Staten menen dat de door de Rijnvaartverklaring aangewezen scheepsexploitant in hun jurisdictie is gevestigd, dan wordt de reguliere verzekeringsplicht ex het RVV wél (mede) bepaald door (de uitkomst van) een overlegprocedure dáárover (maar dat is dus een andere soort procedure) en zou tegen een uitspraak over een besluit over die overlegprocedure wellicht wel cassatie open moeten staan. Maar dan gaat het niet om een discretionaire uitzondering op het RVV, maar om de vraag welke Staat dwingend regulier door het RVV wordt aangewezen (dat kan men wél ‘regularisatie’ noemen).

4.13. In casu bestaat geen geschil tussen Nederland en Luxemburg over de vraag waar de scheepsexploitant is gevestigd en dus evenmin over de plaats van de verzekeringsplicht. Beide Staten menen dat Nederland wordt aangewezen door het RVV. Het werkelijke probleem is dat de belanghebbendes of zijn toenmalige werkgever hem ten onrechte in Luxemburg in plaats van in Nederland als verzekerd heeft aangemeld en ten onrechte in Luxemburg in plaats van in Nederland premies heeft betaald. Dat is geen probleem van uitleg van rechtsregels die de verzekeringsplicht bepalen. De belanghebbende wil in wezen dat de bevoegde Staat zich aanpast aan het wellicht bewust onjuiste gedrag van zijn toenmalige werkgever of diens adviseurs in de onbevoegde Staat, welke Staat kennelijk niet zat op te letten of er geen belang bij had om op te letten bij aanmelding als sociaal verzekerd van wat toch een opvallend groot aantal niet-ingezeten Rijnvarenden moet zijn geweest.

4.14. Voor zover de belanghebbende behoort tot de groep Rijnvarenden waarvoor de Minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de staatssecretaris van Financiën een unilaterale premie-ontdubbelingsregeling hebben getroffen (zie onderdeel 3.20 van de bijlage), lijkt mij zijn cassatieberoep op dit punt om die reden al niet-ontvankelijk bij gebrek aan belang.

5. Conclusie

Ik geef u in overweging om belanghebbendes cassatieberoep niet-ontvankelijk te verklaren voor zover ziende op de afwijzingen van de Svb om met Luxemburg in overleg te treden en voor het overige ongegrond te verklaren onder verwijzing naar uw arresten van 10 juli 2020, HR BNB 2020/142 en/of art. 81 Wet RO.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

Advocaat-Generaal