Samenvatting
In een KB-Lux-zaak had het Hof in een tussenuitspraak geoordeeld dat het de inspecteur niet vrijstond om te weigeren het zogenaamde draaiboek en de nieuwsbrieven van de Belastingdienst integraal over te leggen. De tussenuitspraak is gedaan door de negende enkelvoudige belastingkamer van het Hof, terwijl de zaak aanvankelijk in behandeling is genomen, en na de tussenuitspraak ook is afgedaan, door de vierde meervoudige belastingkamer. Volgens de staatssecretaris mocht de negende enkelvoudige belastingkamer niet oordelen over de weigering van de inspecteur de stukken over te leggen. Dit recht is volgens hem voorbehouden aan de vierde meervoudige belastingkamer. De Hoge Raad geeft hem echter geen gelijk. De Algemene wet bestuursrecht (AWB) verzet zich niet ertegen dat een kamer de zaak verwijst naar een andere kamer. Indien voor dat laatste wordt gekozen, dient echter de waarborg in acht genomen te worden die verbonden is aan de gang van zaken die de wetgever zich als de normale heeft voorgesteld, te weten dat de kamer die de beslissing neemt als bedoeld in het derde lid van artikel 8:29 AWB, kennis neemt van het gehele procesdossier. Zonder het gehele procesdossier is het immers niet goed mogelijk de vraag te beoordelen of weigering dan wel beperking van kennisneming van stukken en/of inlichtingen gerechtvaardigd is, aangezien in dat kader een afweging dient plaats te vinden van de betrokken belangen, waaronder de belangen die een rol spelen in de hoofdzaak. Nu in cassatie wordt geklaagd dat de enkelvoudige kamer geen kennis heeft genomen van het gehele procesdossier, en uit ’s Hofs uitspraak, uit de tussenuitspraak, noch uit de stukken van het geding van het tegendeel blijkt, kan de tussenuitspraak niet in stand blijven. Hetzelfde moet gelden voor de einduitspraak, voor zover deze in cassatie is bestreden, nu deze in zoverre voortbouwt op de tussenuitspraak, aldus de Hoge Raad. De zaak is verwezen.
Arrest gewezen op het beroep in cassatie van de Staatssecretaris van Financiën tegen de uitspraak van het Gerechtshof te ’s-Hertogenbosch van 22 september 2005, nr. 03/01592, betreffende na te noemen aan X te Z (hierna: belanghebbende) opgelegde belastingaanslagen en beschikkingen.
1. Het geding in feitelijke instantie
Aan belanghebbende zijn een navorderingsaanslag in de inkomstenbelasting/premie volksverzekeringen over het jaar 1990 en een navorderingsaanslag in de vermogensbelasting over het jaar 1991 opgelegd, met verhogingen van de nageheven belasting van honderd percent, van welke verhogingen de Inspecteur bij het vaststellen van de aanslagen geen kwijtschelding heeft verleend. Tevens is heffingsrente in rekening gebracht. De navorderingsaanslagen, de beschikkingen inzake de verhoging en de beschikkingen inzake heffingsrente zijn, na daartegen gemaakt bezwaar, bij in één geschrift vervatte uitspraken van de Inspecteur gehandhaafd.
Belanghebbende is op 17 februari 2004 tegen die uitspraken in beroep gekomen bij het Hof. Daarvóór, op 27 mei 2003, is belanghebbende in beroep gekomen tegen een brief van de Inspecteur van 17 april 2003.
Het Hof heeft de op 27 mei 2003 ingestelde beroepen niet-ontvankelijk verklaard, de op 17 februari 2004 ingestelde beroepen gegrond verklaard, de bestreden uitspraken vernietigd, de navorderingsaanslagen vernietigd, alsmede de bij de verhogingen behorende kwijtscheldingsbesluiten en de beschikkingen inzake heffingsrente vernietigd. De uitspraak van het Hof is aan dit arrest gehecht.
2. Geding in cassatie
De Staatssecretaris heeft tegen ’s Hofs uitspraak beroep in cassatie ingesteld. Hij heeft als bijlagen 3 en 4 bij het geschrift waarbij het beroepschrift in cassatie is gemotiveerd, stukken overgelegd onder het voorbehoud dat slechts de Hoge Raad daarvan kennis mag nemen. De Hoge Raad heeft geen aanleiding gezien van deze stukken kennis te nemen.
Het geschrift waarbij het beroepschrift in cassatie is gemotiveerd is, met de bijlagen 1 en 2, aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.
Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.
Partijen hebben de zaak mondeling doen toelichten, belanghebbende door mr. dr. G.J.M.E. de Bont en mr. A.M.E. Nuyens, advocaten te Breda, de Staatssecretaris door mr. R.L.H. IJzerman, advocaat te ’s-Gravenhage.
De Advocaat-Generaal P.J. Wattel heeft op 14 februari 2007 geconcludeerd tot gegrondverklaring van het beroep, vernietiging van ’s Hofs uitspraak en verwijzing van de zaak voor een herbeoordeling van het geschil in volle omvang.
Belanghebbende heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd.
3. Beoordeling van de middelen
3.1. In het geding voor het Hof heeft de Inspecteur, met een beroep op artikel 8:29 van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb), primair geweigerd bepaalde stukken over te leggen en subsidiair zich bereid verklaard bepaalde stukken over te leggen onder de voorwaarde dat uitsluitend het Hof, dus niet zijn wederpartij, daarvan integraal kennis zal mogen nemen. Bij mondelinge tussenuitspraak van 13 mei 2005 heeft het Hof vervolgens een beslissing gegeven als bedoeld in artikel 8:29, lid 3, Awb, die erop neerkomt dat de weigering onderscheidenlijk de beperking van de kennisneming met betrekking tot bepaalde in die stukken voorkomende gegevens niet gerechtvaardigd is.
3.2. Tegen tussenbeslissingen, zoals die bedoeld in artikel 8:29, lid 3, Awb, stelt de wet geen afzonderlijk, tussentijds beroep in cassatie open. Tegen dergelijke beslissingen van de rechtbank of het gerechtshof kan ingevolge artikel 28, lid 5, van de Algemene wet inzake rijksbelastingen slechts worden opgekomen tegelijkertijd met het hoger beroep of het beroep in cassatie tegen de einduitspraak, zijnde de uitspraak waarbij het geding wordt afgedaan. Het onderhavige beroep in cassatie richt zich, blijkens zijn motivering, mede tegen de voormelde mondelinge tussenuitspraak van het Hof van 13 mei 2005.
3.3. De tussenuitspraak is gedaan door de negende enkelvoudige belastingkamer van het Hof, terwijl de zaak aanvankelijk in behandeling is genomen, en na de tussenuitspraak ook is afgedaan, door de vierde meervoudige belastingkamer. Middel I verwijt het Hof schending van artikel 8:29 Awb doordat het de beslissing over het beroep van de Inspecteur op de in dat artikel neergelegde regeling heeft overgelaten aan een andere kamer.
3.4. Het middel faalt. Weliswaar zijn uit tekst en parlementaire geschiedenis van artikel 8:29 Awb aanwijzingen te putten dat de wetgever zich heeft voorgesteld dat een beslissing als bedoeld in het derde lid daarvan wordt genomen door de kamer die de hoofdzaak behandelt, maar de wet verzet zich niet ertegen dat die kamer de zaak verwijst naar een andere kamer, opdat deze (in dat stadium: bij uitsluiting van eerstbedoelde kamer) kennis neemt van de in het eerste lid bedoelde stukken, en vervolgens de in het derde lid bedoelde beslissing neemt.
3.5. Indien voor dat laatste wordt gekozen, dient echter de waarborg in acht genomen te worden die verbonden is aan de gang van zaken die de wetgever zich als de normale heeft voorgesteld, te weten dat de kamer die de beslissing neemt als bedoeld in het derde lid van artikel 8:29 Awb, kennis neemt van het gehele procesdossier. Daarzonder is het immers niet goed mogelijk de vraag te beoordelen of weigering dan wel beperking van kennisneming van stukken en/of inlichtingen gerechtvaardigd is, aangezien in dat kader een afweging dient plaats te vinden van de betrokken belangen, waaronder de belangen die een rol spelen in de hoofdzaak.
Nu in cassatie wordt geklaagd dat de enkelvoudige kamer geen kennis heeft genomen van het gehele procesdossier, en uit ’s Hofs uitspraak, uit de tussenuitspraak, noch uit de stukken van het geding van het tegendeel blijkt, kan de tussenuitspraak niet in stand blijven. Hetzelfde moet gelden voor de einduitspraak, voor zover deze in cassatie is bestreden, nu deze in zoverre voortbouwt op de tussenuitspraak. Middel III slaagt derhalve.
3.6. Verwijzing moet volgen. De overige middelen behoeven geen behandeling.
4. Proceskosten
De Hoge Raad acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten. Door het verwijzingshof zal worden beoordeeld of aan belanghebbende voor de kosten van het geding voor het Hof een vergoeding dient te worden toegekend.
5. Beslissing
De Hoge Raad:
verklaart het beroep gegrond,
vernietigt de tussenuitspraak en de einduitspraak van het Hof, doch de laatste behoudens voor zover daarbij de op 27 mei 2003 ingestelde beroepen niet–ontvankelijk zijn verklaard en behoudens de beslissing omtrent het griffierecht, en
verwijst het geding naar het Gerechtshof te Amsterdam ter verdere behandeling en beslissing van de zaak met inachtneming van dit arrest.
Dit arrest is gewezen door de vice-president J.W. van den Berge als voorzitter, en de raadsheren L. Monné, P.J. van Amersfoort, C.J.J. van Maanen en J.W.M. Tijnagel, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier F. Treuren, en in het openbaar uitgesproken op 10 augustus 2007.
