Paddo’s

Politieke column

Man, man, wat is er toch aan de hand met het morele kompas binnen de Belastingdienst? Ik hoop dat de leden van het management elke ochtend paddo’s ontbijten, want dat zou nog een logische verklaring zijn voor de gebezigde wartaal. Wat nu weer? De tollende torren vinden dat aanbestedingsregels vertragend werken bij het opschalen van bezwaarprocedures. Daarom wordt momenteel gekeken hoe hiermee ‘zo soepel mogelijk kan worden omgegaan’. Dit is jargontaal. Hier staat: de regels gelden even niet voor de Belastingdienst. Hier staat: het recht is voor de Belastingdienst een keuzemenu.

Het gaat in dit verband over de automatisering van het bezwaarproces (ICT) en over de inhuur van bezwaarteams via externe partijen (personeel). Tsja, wie de ontwikkelingen in belasting- en toeslagenland een beetje volgt, weet dat er nog wel een bezwaarhausse aanstaande is.

Het is dus goed dat het management anticipeert op toekomstig onheil. Dan zijn er echter verschillende opties. Zoals een beetje soepel in de uitvoering zijn. Coulance kost geld, maar dat is de rekening die de Belastingdienst de politiek moet toeschuiven voor belabberde wetten. Andere optie is wet- en regelgeving direct laten aanpassen. Echter, binnen de dienst is het kennelijk bon ton om vooral ook naar illegale mogelijkheden te kijken. Aanbestedingsregels? Nee, nu even niet. We fietsen er vrolijk omheen.

Inmiddels vraag ik me wel af waarom er binnen de Belastingdienst geen opstand uitbreekt. Ergens moet ook daar de emmer toch eens overlopen. Als je ambtelijke integriteit op het spel wordt gezet (jij moet een norm handhaven die binnen de eigen organisatie stelselmatig wordt overschreden), blijf je dan zwijgend toekijken? Het ambtelijke gewauwel over toekomstig belastingbeleid is mij een doorn in het oog (daar gaan ambtenaren nou net niet over, aangezien dat aan de politiek is), maar hier mag je toch wel wat van vinden? 

Er zijn binnen de Belastingdienst goed georganiseerde verbanden van ambtenaren via kennisgroepen en vakbonden. Er is ook nog een vereniging van hogere ambtenaren. Als er ooit een moment is om als professionals publiekelijk je waffel open te trekken, om een vette streep te trekken en om tegen de dienstleiding te zeggen dat ze in de ochtend havermout in hun yoghurt moeten sodemieteren en geen paddenstoelen, is het nu. 

Ik las de brief over de nieuwste illegale activiteit binnen de Belastingdienst net nadat het afgelopen week gepubliceerde rapport van de parlementaire enquêtecommissie Fraudebeleid en Dienstverlening tot mij kwam. De parallel is macaber. De commissie schetst een geschiedenis hoe het in aanloop naar het toeslagenschandaal zo mis kon gaan. Samengevat: de overheid heeft zich niet aan regels gehouden. Het gevolg was dat burgers geen rechtsbescherming kregen. Jazeker, de onderliggende wetgeving deugde niet. Maar als de overheid destijds bestaande regels, waarborgen en normen had gevolgd, was het niet zo’n enorm drama geworden. 

Blind voor mens en recht, noemt de enquêtecommissie de opstelling van verschillende overheidsinstituties treffend. De rechtsstaat is terzijde geschoven. De commissie waarschuwt dat ‘hier verschillende patronen aan ten grondslag liggen, die tot de dag van vandaag nog niet zijn doorbroken’. Die zin dendert na. De overheid houdt zich dus nog steeds niet aan regels. Een toekomstig drama is reeds gezaaid. 

Met de blik op de aanpak van fraude sloot de overheid de ogen voor andere gevolgen. Met de blik op compensatie en het afhandelen van bezwaren sluit de overheid thans de ogen voor andere gevolgen. Wat is het verschil? 

Het is verkeerd fietsen, maar dan de andere kant op. Het blijft verkeerd fietsen. De achteloosheid waarmee (opnieuw) overschrijding van regels door de Belastingdienst in een brief aan de Kamer wordt aangekondigd, is ronduit droevig. Niemand schaamt zich. Dat is misschien nog het ergste.