Brancheclubs zijn geen belastingwetgever

Politieke column

Vanuit de bankensector werd de belastingwetgeving over de contingent convertibles (coco’s) geschreven. Het kabinet nam het schrijfsel zowat een-op-een over. Het land was te klein. Wat een brutaliteit van de bankiers. Wat een slaafsheid van het kabinet. Tukkende Kamerleden hadden ook wel wat beter mogen opletten.

Korte tijd later was het weer raak. Er kwam voor de lagere bijtelling voor elektrische auto’s een aftopping van de cataloguswaarde. Deze beperking was bedoeld om autofabrikant Tesla een hak te zetten. Het voorstel kwam rechtstreeks uit de koker van de branchevereniging, waarin Tesla zich als relatieve nieuwkomer niet vertegenwoordigd wist. Bij de brancheclub vierden ze feest over ‘hun’ succes om de concurrent te pijnigen. De politiek keek weg, want Tesla hoefde niet geknuffeld te worden.

De fiscale wetgever laat zich graag verstaan met verschillende georganiseerde clubs om de haalbaarheid en praktische uitvoerbaarheid van voorgenomen fiscaal beleid te sonderen. Ook helpt overleg om maatschappelijk draagvlak te creëren en mogelijke weerstand in de kiem te smoren. Het lijkt mij gezond om de luiken open te zetten. Het is wel belangrijk steeds transparant te zijn over ieders motieven en inbreng.

Uiteindelijk moet de fiscale wetgever de regie pakken. Want het is heel simpel: brancheorganisaties zijn geen wetgever. Zeker in de fiscaliteit is dat belangrijk. Belastinglobby richt zich altijd op deelbelangen, terwijl belastingheffing over het algemeen belang gaat. Oftewel, de fiscale wetgever kan uiteindelijk geen boodschappen doen bij brancheorganisaties, omdat het assortiment daar te beperkt is.

Deze lange inleiding is nodig om de rol van zes brancheorganisaties in de zorg te belichten. Twee weken geleden sloten zij met het kabinet een samenwerkingsverklaring om schijnzelfstandigheid in de zorg een halt toe te roepen. Het is goed dat de minister voor Langdurige Zorg en Sport zich om de personele bezetting in de zorg bekommert. De handtekening van belastingstaatssecretaris Van Rij onder de verklaring is daarentegen een koddige krabbel.

De bewindsman jubelt dat de zorgbranche gaat samenwerken met de Belastingdienst. Wat een misplaatst enthousiasme. De Belastingdienst moet niet samenwerken met brancheorganisaties, maar moet enkel de belastingwet handhaven bij belastingplichtigen. Of niet. Het is eng als brancheorganisaties hun hand op het stuur van de Belastingdienst mogen leggen. Alleen de fiscale wetgever heeft die unieke positie. Prima om wat te overleggen over praktische zaken hoor, maar dit gaat verder. Dit gaat over beleidsinvulling.

De Belastingdienst gaat immers samen met deze brancheclubs regels opstellen (een kader) over de inhuur van zzp’ers in de zorg. Welke rol krijgt de Belastingdienst hier aangemeten zeg? Het is aan de fiscale wetgever om duidelijke regels te stellen voor het onderscheid tussen werknemers (loon) en zzp’ers (winst uit onderneming). Momenteel is dat misschien deels niemandsland, hoewel extreme gevallen echt wel gedetecteerd kunnen worden (vraag het de Belastingdienst zelf), maar desondanks moet de bal wel bij de fiscale wetgever blijven liggen en niet bij anderen.

Door de Belastingdienst aan brancheclubs te scharen, geef je die organisaties echter de positie als pseudo-fiscale wetgever. En daarin zit mijn bezwaar. Brancheorganisaties mogen best afspraken maken over de inhuur van zzp’ers. Bijvoorbeeld dat onder een bepaald uurtarief of voor een bepaalde duur geen zzp’ers worden ingezet. Als dat allemaal kan onder het vrije contractenverkeer is dat prima. Je moet er alleen geen fiscale status aan ontlenen, want daarvoor zijn alleen de belastingwet en eventueel wat uitvoeringsbesluiten en -regelingen van belang.

De Belastingdienst wordt nu in de zorgsector als schaamlap ingezet om de overdracht van het fiscale wetgevingsmandaat van een falende wetgever aan brancheorganisaties te legitimeren. De zorgsector gaat over zorg. De wetgever gaat over belastingheffing. De Belastingdienst voert uit. Witte jassen moet je geen blauwe jas geven.