Samenvatting
De betekenis van het nemo-teneturbeginsel ofwel het recht tegen gedwongen zelfbelasting voor fiscale boete- en strafzaken, is niet uitgekristalliseerd. In deze bijdrage nemen de auteurs de laatste stand van zaken door aan de hand van recente(re) nationale en Europese gerechtelijke uitspraken. Actuele thema’s zijn de doorwerking van nemo tenetur in de fiscale inzageplicht, de suppletieplicht voor de omzetbelasting en in verband daarmee de zogenoemde fruits of the poisonous tree theory ofwel verbodenvruchtentheorie.
NLF-W artikel
1. Inleiding
In deze bijdrage nemen wij enkele recente(re) nationale en Europese gerechtelijke uitspraken onder de loep, die van betekenis (kunnen) zijn voor de invulling van het nemo-teneturbeginsel in Nederlandse punitieve belastingzaken. Hoewel over de inhoud en omvang van dit beginsel geen eenstemmigheid heerst, moet de essentie ervan worden gezocht in de bescherming die het biedt aan de verdachte die wordt gedwongen om antwoorden te geven, of anderszins medewerking te verlenen, die mogelijk bijdraagt aan de eigen veroordeling.
In punitieve belastingzaken komt het nemo-teneturbeginsel in beeld, vanwege de verschillende meewerkverplichtingen van belastingplichtigen en derden. In de fiscaaltoezichtsfeer kan dan vooral worden gedacht aan de inlichtingen- en inzageplicht ex artikel 47 AWR en de suppletieplicht in artikel 10a AWR. In de fiscaal-strafvorderlijke sfeer kan vooral worden gedacht aan het strafrechtelijk verhoor ex artikel 29 Sv. en de inbeslagneming in fiscale strafprocedures op de voet van artikel 81 AWR. Het niet nakomen van deze verplichtingen worden met wettelijke sancties (boetes, gevangenisstraf) bedreigd en ze kunnen de belastingplichtige (boeteling, verdachte), wanneer hij die wel nakomt, belasten. Zo kan de (gedwongen) medewerking bewijs opleveren voor bijvoorbeeld een onjuiste belastingaangifte of onjuiste en/of onvolledige medewerking aan een controleonderzoek van de Inspecteur.
