Haagse molens; evaluatie Wet uniformering loonbegrip: top noch flop, maar het houdt nooit op

Opinie

Een volgende stap was om het loonbegrip te uniformeren. Met een uniform loonbegrip kunnen de verschillende heffingen (de loonbelasting, de premies volksverzekeringen, de premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage voor de Zorgverzekeringswet) op één grondslag worden gebaseerd. Dit vereenvoudigt de berekeningen en inhouding door werkgevers en het verlaagt de uitvoeringslasten van de Belastingdienst. Verder kan een uniform loonbegrip helpen de uitvoering van de loonaangifteketen door de Belastingdienst en het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV) efficiënter en robuuster te maken. Werknemers kunnen een korter en duidelijker loonstrookje krijgen. Tevens zijn correcties in de berekeningen van werknemers die meerdere dienstbetrekkingen hebben, niet langer nodig.

Evaluatie Wet uniformering loonbegrip

Op 18 juli 2017 zond de staatssecretaris van Financiën het onderzoeksrapport ‘Evaluatie effecten administratieve lasten bedrijven Wet uniformering loonbegrip’ naar de Tweede Kamer.

De Wet uniformering loonbegrip (hierna: ULB) is op 1 januari 2013 ingegaan. In de Memorie van Toelichting bij het wetsvoorstel ‘Wet uniformering loonbegrip’ dat op 14 september 2009 bij de Tweede Kamer werd ingediend,1 is destijds door het kabinet een inschatting gemaakt van het besparingspotentieel aan administratieve lasten voor het bedrijfsleven in orde van grootte van € 380 miljoen.

Daarbij is ervan uitgegaan dat het kabinet verwachtte dat door uniformering van het loonbegrip in combinatie met verdere stappen, zoals een loonsomheffing, de loonaangifte aanzienlijk vereenvoudigd zou worden. Bovendien is het voornemen dat de Belastingdienst zelf een aangifteprogramma kon gaan aanbieden waarmee de loonheffingen berekend konden worden niet uitgekomen.

Verder zijn enkele verstoringen opgetreden ten opzichte van de verwachtingen die er in 2009 nog waren. Zo is er bijvoorbeeld geen sprake van een uniform loonbegrip, omdat het UWV nog steeds vraagt om het sv-loon, pensioenfondsen en verzekeraars nog deels hun eigen loonbegrippen hanteren en in cao’s en bedrijfstakeigen regelingen ook nog andere loonbegrippen voorkomen.

De loonadministratie is complex door de vele fiscale en sociale veranderingen in wet- en regelgeving die elk jaar plaatsvinden. En de loonsomheffing of een stap in de richting daarvan heeft nog geen doorgang gevonden.

Ervaringen intermediairs

Heeft ULB geleid tot verandering in behoefte werknemers aan informatie door werkgevers over loonstrook?

Intermediairs geven aan dat de uniformering het begrijpelijker maakt voor werknemers, daar waar de loonstroken ook daadwerkelijk zijn aangepast. Het overgrote deel van de werkgevers geeft aan dat men geen structurele verandering heeft gemerkt in het aantal vragen over de gegevens op de loonstrook van werknemers. Slechts een zeer beperkt percentage geeft aan minder vragen te hebben ontvangen.

Heeft ULB doorgewerkt in merkbare vermindering gegevens of vereenvoudiging loonaangifte?

De intermediairs geven aan dat de ULB weliswaar heeft geleid tot minder en/of een samenvoeging van gegevens in de loonaangifteset, maar dat dit in de praktijk niet zo wordt ervaren. De belangrijkste reden is dat er nog heel veel loongegevens overblijven en dat bovendien de loongegevens uit de loonadministratie naar de loonaangifte via de software automatisch worden herleid. 15% van de werkgevers ervaart een structurele verandering in het aantal gegevens dat in de loonaangifte verwerkt moet worden. Bedrijven die de loonadministratie zelf uitvoeren ervaren in grotere mate veranderingen.

Heeft ULB gezorgd voor verandering in kosten voor loonadministratie of uitbesteding daarvan?

Samenvattend is uit de interviews met intermediairs naar voren gekomen dat bedrijven die de loonadministratie geheel of gedeeltelijk uitbesteden, als gevolg van de ULB geen merkbare verandering van kosten hebben ondervonden. Daarnaast geven de softwareleveranciers aan dat de wijzigingen die voor de ULB in hun software gedaan zijn, niet hebben geleid tot een verandering in de prijs van de pakketten die zij aanbieden.

Heeft ULB geleid tot beslissing zelfstandig loonadministratie te voeren of uit te besteden?

Intermediairs geven aan dat geen enkele klant door de ULB heeft besloten de loonadministratie in eigen beheer te gaan uitvoeren of juist te gaan uitbesteden.

Tussenconclusie

Vastgesteld kan worden dat de door de ULB gerealiseerde regeldrukverlichting maar als zeer beperkt wordt ervaren. Van de andere kant bezien heeft een complexe operatie als de invoering van de ULB niet geleid tot problemen, is deze zonder rimpelingen ingevoerd en zonder grote initiële lasten. Top noch flop dus.

Advies Adviescollege toetsing regeldruk

Op 14 augustus 2017 heeft het Adviescollege toetsing regeldruk (voorheen Actal) naar aanleiding van de evaluatie aan de staatssecretaris een advies uitgebracht over het uniforme loonbegrip.

Dit college adviseert:

1. om de resterende externe discoördinatiepunten weg te nemen en uitsluitend het uniform loonbegrip te (laten) gebruiken voor de premieheffing voor werknemersverzekeringen, pensioenen en inkomensafhankelijke bijdrage ZVW;
2. over implementatie van het uniform loonbegrip in de praktijk concrete resultaatafspraken te maken met sociale partners en de betrokken ministeries van SZW, EZ en VWS en deze over drie jaar te evalueren;
3. om te onderzoeken op welke wijze de heffingssystematiek kan worden vereenvoudigd en de omvang van de gegevensuitvraag kan worden teruggebracht; en
4. daarbij prioriteit te geven aan het beperken van gegevensuitvraag die werkgevers niet voor eigen doeleinden gebruiken;
5. om te onderzoeken op welke wijze loonstroken kunnen worden geüniformeerd en hoe de toelichting bij loonstroken zó kan worden vereenvoudigd dat werknemers hun loonstrook zelfstandig kunnen controleren;
6. om de gevolgen van de frequente wijzigingen in fiscale en sociale wet- en regelgeving in beeld te brengen; en
7. op basis van de uitkomsten van dat onderzoek te bepalen of de frequentie van de veranderingen kan worden verlaagd.

En hoe nu verder?

Op 12 september 2017 heeft de staatssecretaris van Financiën de Tweede Kamer laten weten dat een kabinetsreactie op het advies van het Adviescollege toetsing regeldruk, op gelijke wijze als het beantwoorden van de vraag of, en zo ja welke, beleidsconclusies aan de uitkomsten van de evaluatie worden verbonden, aan het nieuwe missionaire kabinet is.

Conclusie

Gezien de lange voorgeschiedenis van het uniforme loonbegrip, is het mijn verwachting dat er de komende decennia nog eindeloos gesleuteld zal gaan worden aan deze goed bedoelde lastenverlichting. Het houdt dus nooit op.