Vijf afzonderlijke akten van schenking; geen periodieke uitkering voor de schenkbelasting (1)

De Staatssecretaris, vertegenwoordigd door [P], heeft tegen de uitspraak van het Hof beroep in cassatie ingesteld. Het beroepschrift in cassatie is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal R.L.H. IJzerman heeft op 21 september 2022 geconcludeerd tot ongegrondverklaring van het beroep in cassatie.2

De Staatssecretaris heeft schriftelijk op de conclusie gereageerd.

2. Uitgangspunten in cassatie

2.1. Op 7 maart 2013 zijn vijf afzonderlijke notariële akten van schenking verleden. In elke akte staat dat de ouders van belanghebbende (schenkers) en belanghebbende (begiftigde) daarbij een overeenkomst van schenking sluiten. Ter uitvoering van elke overeenkomst erkennen de ouders een bedrag van € 10.000 schuldig aan belanghebbende, die de schuldigerkenning aanvaardt. Het geschonkene is onmiddellijk en zonder ingebrekestelling opeisbaar bij (onder meer) het overlijden van de langstlevende schenker. Over het geschonkene is geen rente verschuldigd. In elk van de aktes is een herroepingsrecht opgenomen en een recht tot vervroegde aflossing. De inhoud van de akten is gelijk, zij het dat in vier van de vijf akten staat dat de schenking plaatsvindt onder de opschortende voorwaarde dat de langstlevende ouder op respectievelijk 1 januari 2014, 1 januari 2015, 1 januari 2016 en 1 januari 2017, in leven is. In de vijfde akte staat die voorwaarde niet.

2.2. De Inspecteur heeft aan belanghebbende een aanslag in de schenkbelasting opgelegd naar een belaste verkrijging van € 8.969. Volgens de Inspecteur vormen de akten de verstrekking van een vorderingsrecht om gedurende een vaststaande tijd op gezette tijdstippen bepaalde bedragen te ontvangen, omdat op een en hetzelfde moment is overeengekomen dat verschillende vorderingsrechten ontstaan. Volgens de Inspecteur is aldus een periodieke uitkering in de zin van artikel 18, lid 2, van de Successiewet 1956 (hierna: SW) geschonken.

2.3. De Rechtbank heeft de aanslag vernietigd. In hoger beroep was in geschil of de schenkingen zodanig samenhangen dat deze als periodieke uitkering in de zin van artikel 18, lid 2, SW moeten worden aangemerkt.

2.4. Het Hof heeft geoordeeld dat vijf afzonderlijke schenkingen zijn gedaan, waarvan vier onder een opschortende voorwaarde van in leven zijn van de langstlevende ouder. Volgens het Hof vormen de schenkingen geen periodieke uitkering in de zin van artikel 18, lid 2, SW.

3. Beoordeling van het middel

3.1. Het middel is gericht tegen het hiervoor onder 2.4 weergegeven oordeel van het Hof en betoogt dat (a) sprake is van een voortdurende, of op vastgestelde tijdstippen terugkerende prestatie, en geen betaling in termijnen, (b) de civielrechtelijke vorm van vijf afzonderlijke akten niet maakt dat sprake is van meerdere overeenkomsten en (c) de opschortende voorwaarde van in leven zijn van de langstlevende ouder in wezen een ontbindende voorwaarde is.

3.2. Het oordeel van het Hof dat betekenis kan worden toegekend aan de civielrechtelijke vorm van de schenkingen en dat zich niet het geval voordoet waarin zelfstandige kwalificatie geboden is ter vermijding van onaanvaardbare gevolgen voor de belastingheffing, getuigt – ook gelet op artikel 18, lid 2, SW – niet van een onjuiste rechtsopvatting. In het licht van de door de Inspecteur betrokken stellingen behoefde dat oordeel geen nadere motivering. Voor het overige berust het bestreden oordeel op de aan het Hof voorbehouden uitleg van de gedingstukken. Het middel faalt.

4. Proceskosten

De Hoge Raad ziet geen aanleiding voor een veroordeling in de proceskosten.

5. Beslissing

De Hoge Raad verklaart het beroep in cassatie ongegrond.

Dit arrest is gewezen door de vice-president R.J. Koopman als voorzitter, en de raadsheren J. Wortel, M.T. Boerlage, P.A.G.M. Cools en A.E.H. van der Voort Maarschalk, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier F. Treuren, en in het openbaar uitgesproken op 16 december 2022.