Rapport onderzoek informatiebeschikking

Samenvatting

Dit demissionaire kabinet heeft onderzoek laten uitvoeren naar de werking van de informatiebeschikking vanaf 2016. Het onderzoek is een vervolg op een in 2016 uitgevoerde evaluatie van de wet, waarin een viertal knelpunten is benoemd. In het licht van de maatschappelijke ontwikkelingen van de afgelopen jaren, en omdat onduidelijk is of de in 2016 geconstateerde knelpunten thans nog leven, vormde die evaluatie volgens de staatssecretaris onvoldoende basis voor wijzigingen van het huidige regime. Daarom is op zijn verzoek een vervolgonderzoek verricht. Dit onderzoek is uitbesteed aan Universiteit Leiden.

In het rapport wordt geconcludeerd dat de in 2016 geconstateerde knelpunten nog steeds bestaan, en dat ze op onderdelen meer zijn gaan knellen. Daarnaast wordt geconcludeerd dat er een nieuw knelpunt is bijgekomen.

Als voornaamste knelpunt werd in 2016 genoemd de lange doorlooptijden van procedures over opgelegde informatiebeschikkingen. Omdat het mogelijk is om opeenvolgend tot en met de Hoge Raad te procederen over de informatiebeschikking en het geschil over de aanslag blijft onzekerheid over de fiscale positie lang bestaan. In dit onderzoek wordt dit nog steeds als het grootste knelpunt ervaren.

Als overige knelpunten worden onder andere genoemd het gedeeltelijk disfunctioneren van de informatiebeschikking bij de administratieplicht, het disfunctioneren van de kostenvergoedingsbeschikking en de samenloop met de (civiele) dwangsomprocedure. Als nieuw knelpunt wordt genoemd dat rechtzoekenden het belang van de informatiebeschikking niet altijd overzien.

Als mogelijke oplossingsrichtingen worden onder andere genoemd het terugbrengen van een gerechtelijke procedure over de informatiebeschikking naar één feitelijke instantie met mogelijkheid tot cassatie, en het instellen van een gespecialiseerde (landelijke) kamer bij Rechtbanken en/of gerechtshoven die zich uitsluitend bezighoudt met informatiebeschikkingsprocedures.

Gelet op het demissionaire karakter van het kabinet worden op dit moment geen onomkeerbare stappen genomen ten aanzien van de informatiebeschikking. Wel wordt ambtelijk verder onderzoek gedaan naar verschillende oplossingsrichtingen, en worden alle stappen gezet om eventuele wetswijzigingen mee te laten lopen met de Fiscale verzamelwet 2026, zoals het voorbereiden van wetgeving en het starten van een internetconsultatie.