Samenvatting
Op 13 november 2006 heeft een woningstichting (verder: de stichting) van de gemeente Maasdriel een perceel grond gekocht. Op die datum stond op het perceel een gebouw dat als bibliotheek in gebruik was geweest. Naast het bestaande gebouw bevond zich op het perceel een bestraat parkeerterrein. De stichting wilde op het terrein woningen bouwen, eventueel in combinatie met kantoren met parkeerfaciliteiten. Zij is met de gemeente overeengekomen dat de gemeente zorg zou dragen voor de sloop van het gebouw op het perceel alsmede voor de verwijdering van de bestrating van het parkeerterrein. Levering van het perceel heeft na de sloop op 2 maart 2007 plaatsgevonden. Op die datum was het parkeerterrein nog steeds in gebruik, was de bestrating nog niet verwijderd en was voor de door de stichting ontwikkelde bouwplannen op het perceel nog geen bouwvergunning verleend.
De vraag was vervolgens of er sprake was van een met btw belaste levering van een bouwterrein of van een met overdrachtsbelasting belaste levering.
Hof Arnhem heeft de inspecteur gevolgd dat sprake is van een met overdrachtsbelasting belaste levering. Daartoe heeft het Hof geoordeeld dat de levering is vrijgesteld van omzetbelasting omdat het perceel niet kan worden aangemerkt als een bouwterrein.
De Hoge Raad heeft hierover prejudiciële vragen gesteld aan het Europese Hof van Justitie (EHvJ).
Het EHvJ besliste op 17 januari 2013 (zaak nr. C-543/11) dat de levering van onbebouwde, maar voor bebouwing bestemde grond belast is met btw, wanneer uit een beoordeling van alle omstandigheden - met inbegrip van de intentie van partijen, mits deze wordt ondersteund door objectieve gegevens - blijkt dat op de datum van de levering het betrokken terrein daadwerkelijk was bestemd te worden bebouwd.
De Hoge Raad geeft thans zijn eindoordeel over de zaak. Na de oordelen van het EHvJ handhaaft de Hoge Raad niet langer zijn rechtsopvatting dat bij gehele sloop van een gebouw de vrijkomende grond eerst dan kan worden aangemerkt als bouwterrein, indien na de sloop van het gebouw bewerkingen aan de grond hebben plaatsgevonden met het oog op nieuwe bebouwing (HR 10 augustus 2001, nr. 36686, LJN AB3243).
Nu de stichting de intentie had het perceel te gebruiken voor nieuwbouw en zij daarom bij de aankoop van het perceel met de verkoper is overeengekomen dat laatstgenoemde zorg zou dragen voor de sloop van het daarop staande gebouw, alsmede voor de verwijdering van de bestrating van het parkeerterrein, staat hiermee vast dat het perceel ten tijde van de verkrijging door de stichting was bestemd te worden bebouwd. Het perceel moet daarom worden aangemerkt als bouwterrein zodat sprake is van een met btw belaste levering. Het cassatieberoep van de stichting wordt gegrond verklaard.
Arrest gewezen op het beroep in cassatie van Woningstichting Maasdriel te Kerkdriel (hierna: belanghebbende) tegen de uitspraak van het Gerechtshof te Arnhem van 8 juni 2010, nr. 09/00361, na beantwoording van de door de Hoge Raad bij na te melden arrest aan het Hof van Justitie van de Europese Unie gestelde vraag.
1. Ontstaan en loop van het geding
Voor een overzicht van het ontstaan en de loop van het geding tot aan het door de Hoge Raad in dit geding gewezen arrest van 9 september 2011, nr. 10/02888, LJN BR7016, BNB 2012/143, wordt verwezen naar dat arrest, waarbij de Hoge Raad aan het Hof van Justitie heeft verzocht een prejudiciële beslissing te geven over de in dat arrest geformuleerde vraag.
Bij arrest van 17 januari 2013, Woningstichting Maasdriel, C-543/11, BNB 2013/85, heeft het Hof van Justitie, uitspraak doende op die vraag, voor recht verklaard:
“Artikel 135, lid 1, sub k, juncto artikel 12, leden 1 en 3, van richtlijn 2006/112/EG van de Raad van 28 november 2006 betreffende het gemeenschappelijke stelsel van belasting over de toegevoegde waarde, moet aldus worden uitgelegd dat de levering van een onbebouwd terrein, zoals die welke aan de orde is in het hoofdgeding, na de sloop van het op dat terrein staande gebouw, niet onder de in eerstgenoemde bepaling voorziene vrijstelling van de belasting over de toegevoegde waarde valt, zelfs indien er op de datum van die levering nog geen voorzieningen zijn getroffen voor dit terrein, anders dan bovenvermelde sloop, wanneer uit een globale beoordeling van de omstandigheden waarmee de in het hoofdgeding aan de orde zijnde handeling gepaard ging en die heersten op de datum van de levering – met inbegrip van de intentie van partijen, mits deze wordt ondersteund door objectieve gegevens – blijkt dat op die datum het betrokken terrein daadwerkelijk bestemd was om te worden bebouwd, hetgeen ter beoordeling van de verwijzende rechter staat.”
Partijen zijn in de gelegenheid gesteld schriftelijk te reageren op dit arrest. Zowel belanghebbende als de Staatssecretaris van Financiën heeft van die gelegenheid gebruik gemaakt.
2. Nadere beoordeling van de middelen
2.1. Artikel 15, lid 1, aanhef en letter a, van de Wet op belastingen van rechtsverkeer (hierna: de Wet BRV) stelt vrij van overdrachtsbelasting de verkrijging van een onroerende zaak krachtens een levering als bedoeld in artikel 11, lid 1, letter a, onder 1°, van de Wet op de omzetbelasting 1968 (hierna: de Wet OB) ter zake waarvan omzetbelasting is verschuldigd, tenzij het goed als bedrijfsmiddel is gebruikt en de verkrijger die omzetbelasting op grond van artikel 15 van de Wet OB geheel of gedeeltelijk in aftrek kan brengen.
2.2. Het Hof heeft geoordeeld dat ter zake van de verkrijging van het perceel door belanghebbende de vrijstelling van artikel 15, lid 1, aanhef en letter a, van de Wet BRV niet van toepassing is. Daartoe heeft het Hof geoordeeld dat de levering van het perceel op grond van artikel 11, lid 1, letter a, van de Wet OB is vrijgesteld van omzetbelasting omdat het perceel niet kan worden aangemerkt als een bouwterrein in de zin van artikel 11, lid 4, van de Wet OB.
2.3. Blijkens de hiervoor in onderdeel 1 weergegeven
verklaring voor recht kan naar het oordeel van het Hof van Justitie een terrein worden aangemerkt als een bouwterrein in de zin van artikel 12, lid 1, letter b, en lid 3, van BTW-richtlijn 2006, wanneer uit een beoordeling van alle omstandigheden – met inbegrip van de intentie van partijen, mits deze wordt ondersteund door objectieve gegevens – blijkt dat op de datum van de levering het betrokken terrein daadwerkelijk was bestemd te worden bebouwd.
Artikel 11, lid 4, van de Wet OB geeft uitvoering aan het bepaalde in thans artikel 12, lid 3, van BTW-richtlijn 2006. Deze wetsbepaling moet daarom zoveel mogelijk in overeenstemming met de rechtspraak van het Hof van Justitie worden uitgelegd, zodat hierbij mede rekening moet worden gehouden met de intentie van de bij de levering betrokken partijen mits deze wordt ondersteund door objectieve gegevens.
2.4. Op grond van het hiervoor in 2.3 overwogene handhaaft de Hoge Raad niet langer zijn rechtsopvatting dat bij gehele sloop van een gebouw de vrijkomende grond eerst dan kan worden aangemerkt als bouwterrein, indien na de sloop van het gebouw bewerkingen aan de grond hebben plaatsgevonden met het oog op nieuwe bebouwing (HR 10 augustus 2001, nr. 36686, LJN AB3243, BNB 2001/401). Het derde middel slaagt derhalve. ’s Hofs uitspraak kan niet in stand blijven. De overige middelen behoeven geen behandeling. De Hoge Raad kan de zaak afdoen.
Niet in geschil is dat belanghebbende de intentie had het perceel te gebruiken voor nieuwbouw en dat zij daarom bij de aankoop van het perceel met de verkoper is overeengekomen dat laatstgenoemde zorg zou dragen voor de sloop van het daarop staande gebouw, alsmede voor de verwijdering van de bestrating van het parkeerterrein. Daarmee staat vast dat het perceel ten tijde van de verkrijging door belanghebbende was bestemd te worden bebouwd. Het perceel moet voor de toepassing van artikel 15, lid 1, aanhef en letter a, van de Wet BRV worden aangemerkt als een bouwterrein in de zin van artikel 11, lid 1, letter a, onder 1˚, in samenhang gelezen met artikel 11, lid 4, letter a, van de Wet OB.
3. Proceskosten
De Staatssecretaris zal worden veroordeeld in de kosten van het geding in cassatie.
4. Beslissing
De Hoge Raad:
verklaart het beroep in cassatie gegrond,
vernietigt de uitspraak van het Hof, de uitspraak van de Rechtbank, de uitspraak van de Inspecteur, alsmede de naheffingsaanslag,
gelast dat de Staat aan belanghebbende vergoedt het door deze ter zake van de behandeling van het beroep in cassatie betaalde griffierecht ten bedrage van € 448, alsmede het bij het Hof betaalde griffierecht ter zake van de behandeling van de zaak voor het Hof ten bedrage van € 110, en gelast dat de Inspecteur aan belanghebbende vergoedt het bij de Rechtbank betaalde griffierecht ter zake van de behandeling van de zaak voor de Rechtbank ten bedrage van € 288,
veroordeelt de Staatssecretaris van Financiën in de kosten van het geding in cassatie aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 4248 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en
veroordeelt de Inspecteur in de kosten van het geding voor het Hof aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 1416 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand, en in de kosten van het geding voor de Rechtbank aan de zijde van belanghebbende, vastgesteld op € 1416 voor beroepsmatig verleende rechtsbijstand.
Dit arrest is gewezen door de vice-president J.A.C.A. Overgaauw als voorzitter, en de raadsheren D.G. van Vliet, C.B. Bavinck, E.N. Punt en M.A. Fierstra, in tegenwoordigheid van de waarnemend griffier E. Cichowski, en in het openbaar uitgesproken op
7 juni 2013.
